Trái đất từng trải qua 2 triệu năm mưa không ngừng: Sự kiện khiến môi trường toàn cầu thay đổi sâu sắc

Trong suốt lịch sử hình thành và phát triển, Trái Đất đã trải qua nhiều thời kỳ khí hậu khắc nghiệt kéo dài, chẳng hạn như các thời kỳ băng hà hay hạn hán lớn. Một trong những sự kiện khí hậu đặc biệt và ít được biết đến hơn chính là Sự kiện Mưa phùn Carnian (Carnian Pluvial Event - CPE), diễn ra cách đây khoảng 233 triệu năm – ngay trước thời kỳ khủng long bắt đầu thống trị hành tinh.

Theo các nhà khoa học, sự kiện CPE được đặc trưng bởi những trận mưa lớn kéo dài bất thường, chủ yếu xảy ra ở các khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới. Những cơn mưa kéo dài gần 2 triệu năm này đã gây ngập lụt diện rộng, tạo nên những khu rừng ẩm ướt rậm rạp và làm biến đổi mạnh mẽ hệ sinh thái toàn cầu. Bằng chứng về sự kiện này được tìm thấy thông qua việc phân tích đá trầm tích, hóa thạch và các đồng vị tại nhiều khu vực trên thế giới, nổi bật là ở dãy Alps phía Đông và Vương quốc Anh.

Nguyên nhân chính dẫn đến CPE được cho là do hoạt động núi lửa dữ dội tại tỉnh Magmatic Wrangellia – khu vực ngày nay thuộc miền tây Canada. Những đợt phun trào quy mô lớn tại đây đã giải phóng lượng lớn khí nhà kính, đặc biệt là carbon dioxide và methane, vào khí quyển. Sự tích tụ khí nhà kính khiến nhiệt độ toàn cầu tăng cao, làm thay đổi hoàn lưu khí quyển và đại dương, dẫn đến hiện tượng mưa kéo dài liên tục trong gần hai triệu năm, khiến mực nước các hồ và sông dâng lên đáng kể.

Ảnh minh họa.

Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí của Hiệp hội Địa chất cho biết, hiện tượng mưa axit từ các đợt phun trào kết hợp với hiệu ứng nhà kính gia tăng đã dẫn đến một cuộc đại tuyệt chủng do "sốc nhiệt" – hiện tượng nóng lên toàn cầu đột ngột và nhanh chóng. Đây được xem là một trong những bước ngoặt khí hậu lớn trong lịch sử hành tinh.

Tuy nhiên, hậu quả của CPE không chỉ dừng lại ở sự tuyệt chủng. Ngay sau giai đoạn khủng hoảng này, một cuộc bùng nổ tiến hóa và đa dạng hóa sinh học đã diễn ra. Nhiều nhóm sinh vật mới xuất hiện và phát triển mạnh mẽ, bao gồm khủng long, động vật có vú sơ khai, các loài cá và bò sát mới, cũng như các loài thực vật có hoa và cây cối hiện đại. Một hệ quả quan trọng khác là sự hình thành các trữ lượng than đá và dầu mỏ khổng lồ, bắt nguồn từ sự thay đổi trong môi trường sống và thảm thực vật thời kỳ đó.

Sự kiện CPE là một minh chứng điển hình cho khả năng biến đổi khí hậu cực đoan trong lịch sử Trái Đất. Được kích hoạt bởi hoạt động núi lửa quy mô lớn, nó không chỉ gây ra biến động môi trường sâu rộng và tuyệt chủng hàng loạt, mà còn tạo điều kiện cho sự trỗi dậy của khủng long và động vật có vú – hai nhóm sinh vật đóng vai trò then chốt trong tiến trình tiến hóa sau này.

Việc nghiên cứu CPE thông qua các bằng chứng địa chất và cổ sinh vật không chỉ giúp giới khoa học hiểu rõ hơn về tác động của biến đổi khí hậu đột ngột đối với đa dạng sinh học và sự hình thành tài nguyên thiên nhiên, mà còn cung cấp nhiều bài học giá trị trong việc phân tích cơ chế khí hậu và các mối tương tác địa chất - khí hậu. Đây là nguồn kiến thức quan trọng để giải mã quá khứ, đồng thời dự báo và ứng phó hiệu quả với những thách thức môi trường trong tương lai.