Trải nghiệm cuộc sống, văn hóa thổ dân da đỏ Navajo ở miền Tây Nam nước Mỹ

Cuộc sống, văn hóa của thổ dân da đỏ Navajo

Theo các nhà sử học, bộ tộcngười da đỏ Navajođã định cư lâu đời tại Châu Mỹ. Người da đỏ Navajo đã có một cuộc sống bình yên cho tới khi các cư dân khác xuất hiện, làm xáo trộn toàn bộ cục diện. Năm 1864, bộ tộc Navajo bị buộc phải rời khỏi vùng đất của họ bởi sự xung đột với nhóm người định cư di chuyển lên và xung quanh đất đai của họ.

Tới năm 1923, một chính phủ bộ lạc da đỏ đã ra đời nhằm đáp ứng mong muốn của các công ty dầu mỏ Mỹ cho thuê Navajo để thăm dò, đồng thời cũng để bảo vệ những cư dân còn lại của bộ tộc người da đỏ. Nhờ vậy, khu bảo tồn vùng đất Navajo đã được thành lập, phát triển, trở thành điểm đến du lịch hấp dẫn của nước Mỹ.

Bộ lạc thổ dân Navajo sống trong những ngôi nhà được được xây dựng bằng vỏ trắng, bào ngư, ngọc lam và obsidian, gọi là Hogan. Vào mỗi sáng sớm hoặc hoàng hôn, ngôi nhà được ánh mặt trời chiếu rọi trở nên rực sáng, nổi bật giữa đất trời. Nhà của bộ tộc Navajo kiến trúc bên ngoài gần giống nhà của người Pueblo, nhưng bên trong có nhiều phòng để ngăn sự xâm nhập của người ngoài.

Bộ lạc da đỏ Navajo tin rằng họ là những người đã đi qua ba thế giới khác nhau trước khi xuất hiện ở trái đất. Họ được các Thánh nhân dạy cho cách sống hòa hợp với Đất Mẹ, cùng cách thức thực hành mọi phong tục tập quán trong cuộc sống hàng ngày. Thánh nhân cũng đã đặt cho họ bốn ngọn núi thiêng ở bốn hướng khác nhau: núi Blanca ở phía đông, núi Taylor ở phía nam, San Francisco Peaks phía tây và Hesperus, tạo ranh giới cho Navajoland.

Tín ngưỡng của họ vô cùng đặc biệt. Có hơn 50 loại nghi lễ được sử dụng trong văn hóa người da đỏ Navajo, một số nghi lễ kéo dài vài giờ cho 9 ngày. Người Navajo cho rằng, họ tồn tại và được nước Mỹ công nhận như một "quốc gia" là nhờ đức tin lâu dài vào sức mạnh của thần linh. Họ cũng sử dụng nhiều nghi lễ truyền thống để cầu nguyện và chữa bệnh.

Về phong cách sống, thổ dân Navajo chú trọng sự lạc quan và tính hài hước. Cũng vì thế khi một em bé Navajo cười thành tiếng lần đầu tiên cũng là dịp để thổ dân Navajo tổ chức ăn mừng.

Tuy các phong tục truyền thống của bộ lạc thổ dân Navajo đang ngày càng ít được thế hệ trẻ thực hành, nhưng tới nay vẫn có những cặp đôi thực hiện Diné - đám cưới truyền thống Navajo, dựa theo một truyền thuyết về việc White Shell Woman (Người phụ nữ Vỏ Trắng) kết hợp với Sun God (Thần Mặt trời) và cùng nhau sống tại White World (phương Tây).

Những người đẹp dự thi Hoa hậu Navajo. (Ảnh: navajopeople.org)

Hôn nhân trong bộ lạc thổ dân Navajo thường là kết quả của sự dàn xếp kinh tế giữa các nhóm thân tộc với nhau. Phần lớn là hôn nhân một vợ một chồng, nhưng đa thê vẫn được phép cho tới gần đây, với con số ước tính khoảng 10% đàn ông Navajo có từ 2 vợ trở lên.

Nhưng chế độ đa thê chỉ tồn tại dưới dạng các bà vợ coi nhau như "chị em" có chung chồng. Ly hôn thời trước hiếm khi xảy ra do không được chấp nhận theo truyền thống của bộ lạc thổ dân Navajo.

Người Navajo làm du lịch

Hiện nay, một số công ty du lịch đã tổ chức các tuyến tour đưa du khách đến tham quan, trải nghiệm thiên nhiên kỳ vĩ và cuộc sống văn hóa của thổ dân da đỏ Navajo. Một số điểm du lịch hút khách phải kể tới hẻm núi Chelly, Thung lũng tượng đài Monument, hẻm núi Linh Dương (Antelope Canyon) thuộc tiểu bang Arizona, miền Tây Nam nước Mỹ.

Cảnh quan tráng lệ, kỳ vĩ của Monument Valley luôn hấp dẫn các đạo diễn phim Hollywood đến đây làm phim

Thung lũng tượng đài là một khu vực lớn bao gồm nhiều khu vực nằm xung quanh Công viên Bộ tộc Navajo. Xứ Navajo rộng tương đương với một công viên quốc gia. Đặc điểm của thung lũng này là có một nhóm mô đất sa thạch to lớn, nhô lên cao với nhiều hình dạng. Mô đất lớn nhất nhô lên khỏi đáy thung lũng khoảng 300 mét.

 

Du khách có thể trả tiền lưu thông và lái xe xuyên qua công viên trên một đường đất dài 27 km (cuộc hành trình dài 2-3 tiếng). Các chuyến du lịch bằng ngựa cũng được cung ứng cả ở trong công viên hay bên ngoài trong khu vực thung lũng.

Hẻm núi Antelope

Hẻm núi Antelope không thuộc hệ thống công viên quốc gia của nước Mỹ mà thuộc sự quản lý của bộ lạc thổ dân da đỏ Navajo. Nơi đây được mở cửa chào đón du khách từ năm 1997 khi Navajo Nation được xây dựng thành Công viên bộ tộc Navajo (Navajo Tribal Park). Sở dĩ nó có tên là hẻm núi Linh Dương bởi trước đây có rất nhiều linh dương sinh sống ở khu vực này.

 

Địa danh này cũng xuất hiện trong bộ phim hành động “Mũi tên gãy" (“Broken Arrow”) của đạo diễn John Woo năm 1996 và cũng là địa điểm quay clip “I’m not a girl, not yet a woman” của ca sĩ Britney Spears.

Thung lũng tượng đài Monument Valley

Antelope Canyon được chia làm hai khu: Antelope Thượng (Upper Antelope) và Antelope Hạ (Lower Antelope). Mỗi khu đều có vẻ đẹp độc đáo riêng. Tuy nhiên, du khách không thể tự mình khám phá khu vực này mà phải mua tour của người Navajo thông qua các công ty du lịch địa phương, có xe đưa đón và hướng dẫn viên dẫn vào tham quan. Nguyên nhân là hẻm núi này rất hẹp, có nhiều đoạn tối, nếu không có người bản địa dẫn đường, du khách rất dễ bị ngã. Thỉnh thoảng khe núi còn bị nước sông tràn vào ngập sâu hoặc có thể có lũ quét bất ngờ nên rất nguy hiểm nếu du khách đi một mình.

Du khách chụp ảnh lưu niệm cùng người da đỏ bản địa tại Antelope phải có sự đồng ý của họ.

Du khách đến trải nghiệm văn hóa thổ dân Navajo, khi muốn lưu lại những bức hình của họ thì phải xin phép, nếu họ đồng ý mới được chụp ảnh. Mặc dù những người Navajo luôn cảnh giác với du khách, nhưng khi họ biết bạn thực sự quan tâm về văn hóa và cuộc sống của họ thì họ sẽ vui vẻ hợp tác, thân thiện.