Khi “cá mập” của phương Tây mắc cạn ở Đại lục

Doanh số giảm vì đâu?

Tuần trước, truyền thông Trung Quốc đã cáo buộc Starbucks áp giá sản phẩm quá cao tại thị trường nước này. Trước đó, hãng Samsung Electronics cũng bị cáo buộc sản xuất dòng điện thoại thông minh bị lỗi.

Trong khi đó, doanh thu của International Business Machines Corp (IBM) tại Trung Quốc bị giảm 22% trong quý 3. Đây là lần đầu tiên doanh số của tập đoàn công nghệ đa quốc gia này bị giảm khi các công ty quốc doanh của Trung Quốc bắt đầu trì hoãn các đơn đặt hàng, bao gồm máy tính trung ương và máy chủ.

Shaun Rein - Giám đốc điều hành hãng China Market Research Group nhận định: "Môi trường kinh doanh cho các công ty nước ngoài đang bị ảnh hưởng một cách nghiêm trọng. Trong 16 năm làm việc ở Trung Quốc, tôi cảm nhận sự thất vọng chung của các giám đốc điều hành nước ngoài. Họ không cảm thấy được chào đón như trước kia".

Khi Hội đồng kinh doanh Mỹ-Trung, một tổ chức thương mại có trụ sở tại Washington, khảo sát các giám đốc điều hành của Mỹ trong tháng này, phần lớn họ đều phàn nàn về chi phí gia tăng và tệ quan liêu ở Trung Quốc. Gần 70% trong hơn 100 công ty Mỹ được hỏi cho biết tỷ suất lợi nhuận năm 2013 sẽ không đổi thậm chí còn thấp hơn năm ngoái. Chỉ có 39% lạc quan về tương lai của họ trong năm năm tới ở thị trường Trung Quốc.

Người tiêu dùng “khó tính” hơn

Kinh tế suy thoái khiến người tiêu dùng Trung Quốc "trở nên cẩn thận hơn trong chi tiêu". Họ thường có xu hướng dùng các sản phẩm của các công ty nội địa trong những thời điểm kinh tế khó khăn, Giám đốc điều hành Don Thompson cho biết.

Doanh số bán lẻ của Coca-Cola tại thị trường Trung Quốc bị ảnh hưởng nặng nề trong nửa đầu năm 2013. Doanh số bán hàng của McDonald cũng giảm 3,2% trong quý 3.

Sự cạnh tranh của các công ty trong nước cũng khiến các công ty Nike Inc. và Yum! Brands Inc. bị mất thị phần tại thị trường này.

Các nhà làm phim Trung Quốc cũng đang dần thống lĩnh thị trường trong nước nhờ có các quy định có lợi cho các công ty trong nước. Cổ phiếu của các công ty làm phim của Mỹ ở thị trường Trung Quốc giảm xuống còn 42% so với mức 58% trong năm ngoái, theo hãng nghiên cứu Rentrak.

Khó khăn chồng chất khó khăn

Từ khi mở cửa nền kinh tế cho đầu tư nước ngoài từ những năm 1970, Trung Quốc trở thành một "miếng đất màu mỡ" thu về lợi nhuận trị giá hàng tỷ USD cho các tập đoàn đa quốc gia. Dù gặp khó khăn trong thời gian đầu, song sau khi Trung Quốc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới vào năm 2001, môi trường kinh doanh cho các công ty nước ngoài tại Trung Quốc được cải thiện đáng kể.

Tuy nhiên, chi phí lao động gần đây tăng cao khiến một số công ty phải xây dựng nhà máy ở các quốc gia khác.

Hơn nữa, Trung Quốc đã giảm dự báo tăng trưởng kinh tế trung bình xuống 7% trong thập kỷ này so với 10,5% trong thập kỷ trước đó. Thậm chí việc duy trì tốc độ này cũng được coi là đầy thử thách. Với tốc độ tăng trưởng kinh tế chậm lại, các nhà hoạch định chính sách của Trung Quốc đang dần chuyển động lực thúc đẩy kinh tế từ xuất khẩu sang tiêu dùng trong nước. Với chính sách này, khó khăn lại chồng chất khó khăn cho các công ty nước ngoài.

Cải cách hiệu quả?

James McGregor, Chủ tịch hãng tư vấn APCO Worldwide Inc, cho biết: "Mô hình kinh tế hiện nay của Trung Quốc tỏ ra không hiệu quả. Nếu họ không thực hiện các cải cách, kinh tế không thể tiếp tục phát triển.

Đến thời điểm này, vẫn còn nhiều luồng ý kiến khác nhau về việc thay đổi các cải cách kinh tế của Trung Quốc. Các lĩnh vực, bao gồm dược phẩm, y tế và giáo dục, sẽ mở cửa cho đầu tư nước ngoài, theo Ken Peng, nhà kinh tế học cao cấp của BNP Paribas SA tại Bắc Kinh nhận định.

Tháng tới, các nhà lãnh đạo sẽ cùng thảo luận với các công ty quốc doanh và các ngân hàng lớn nhất Trung Quốc về các cải cách kinh tế trọng tâm trong phiên họp lần thứ ba của Ủy ban Trung ương Trung Quốc.

Tại thời điểm đó, các công ty sẽ biết được những quyết định chính thức của Bắc Kinh. Họ hy vọng chính phủ Trung Quốc sẽ nhắc lại tuyên bố "các công ty nước ngoài được chào đón tại Trung Quốc và được tiếp cận thị trường này một cách công bằng".