Chuyên gia Nga phân tích thành công UAV Bayraktar TB2 của Thổ

Bài đăng trên “Bình luận quân sự” ngày 2/6/2021:

UAV Bayraktar TB2. Đồ họa Baykar Savunma.

Sản phẩm nổi tiếng nhất trong lĩnh vực vũ khí và trang bị kỹ thuật quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tính đến thời điểm hiện tại là máy bay không người lái trinh sát- tấn công Bayraktar TB2 do Công ty “Baykar Savunma” thiết kế- chế tạo.

Những sản phẩm này đã được đưa vào trang bị cho Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ, và cũng được bán khá nhiều cho các khách hàng nước ngoài. Một số hợp đồng đã được thanh lý, chắc chắn sẽ còn xuất hiện những hợp đồng mới trong tương lai.

Phục vụ nhu cầu trong nước

Theo những thông tin được biết, dự án chế tạo “Bayraktar TB2” đã được triển khai từ cuối những năm 2000. Năm 2014, UAV “Bayraktar TB2” cất cánh lần đầu tiên, và chỉ vài năm sau đó, nó đã được đưa vào trang bị cho Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ.

Có được thành công như vậy, ngoài thành công xuất sắc của dự án, còn có sự hỗ trợ trực tiếp từ lãnh đạo cao nhất của đất nước, vì những lý do gia đình.

Nhà sản xuất cung cấp cho khách hàng tổ hợp máy bay không người lái hoàn chỉnh với đầy đủ các phương tiện cần thiết.

Thành phần mẫu của mỗi tổ hợp gồm: một trạm điều khiển mặt đất, ba máy bay không người lái và một bộ các hệ thống và trang thiết bị khác nhau để bảo dưỡng kỹ thuật, sửa chữa v.v.

Những dữ liệu hiện có về các hợp đồng xuất khẩu cho thấy rằng một tổ hợp hoàn chỉnh như vậy có giá khoảng 35 triệu đô la Mỹ.

Các Lực lượng Vũ trang (CLLVT) Thổ Nhĩ Kỳ là khách hàng mua “Bayraktar” đầu tiên.

Và cho đến nay CLLVT Thổ Nhĩ Kỳ đã và vẫn là khách hàng thường xuyên và lớn nhất, là nhà khai thác chủ yếu các UAV này. Theo các phương tiện thông tin đại chúng Thổ Nhĩ Kỳ, Quân đội nước này đang có trong trang bị hơn một trăm UAV TB2.

Nhưng sách tham khảo “The Military Balance 2021” (“Cán cân quân sự 2021”) lại đưa ra con số khiêm tốn hơn - chỉ 33 chiếc. Tại sao lại có sự khác biệt lớn giữa các số liệu như vậy, hiện chưa có câu trả lời.

Một trong những máy bay không người lái chiến đấu của Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ. Ảnh Wikimedia Commons.

Gần như cùng lúc với Quân đội, trong các năm 2015-16, một số cơ quan thực thi pháp luật khác của Thổ Nhĩ Kỳ cũng bắt đầu mua UAV “Bayraktar TB2”.

Hiện nay, UAV này đã có trong trang bị của Cảnh sát, Hiến binh, cũng như của Cơ quan Tình báo Quốc gia. Những cơ quan này đang có ít nhất 30-35 UAV và một số lượng phương tiện mặt đất đi kèm tương ứng.

Cần lưu ý rằng Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đang sử dụng nhiều UAV. Việc sử dụng ồ ạt như vậy giúp Quân đội Thổ giải quyết nhiều nhiệm vụ quân sự - chính trị cấp bách, nhưng tất nhiên, cũng dẫn đến nhiều tổn thất UAV.

Theo các ước tính khác nhau, đã có không ít hơn 30-50 UAV TB2 (tức UAV “Bayraktar TB2”- ngắn gọn) đã bị bắn hạ tại Syria và Libya, và những tổn thất đó phải được bù đắp bằng cách mua mới.

Và như vậy, con số các UAV TB2 hiện còn có trong trang bị không phản ánh con số thực những UAV đã có trong các đơn đặt hàng của công ty “Baykar Savunma”.

Cung cấp cho khách hàng nước ngoài

Ngay trong các năm 2016-17 công ty "Baykar Savunma" bắt đầu tìm kiếm khách hàng nước ngoài, và đã giải quyết được nhiệm vụ này khá nhanh.

Chắc chắn trong lĩnh vực này cũng có sự trợ giúp rất đắc lực "của trên " và các hợp đồng được ký không chỉ đơn thuần vì lý do kinh tế, mà còn cả vì những lý do chính trị.

Khách hàng nước ngoài đầu tiên mua TB2 là Qatar. Hợp đồng với quốc gia này được ký vào tháng 3/2018 với nội dung cung cấp hai tổ hợp cùng 6 UAV.

Chỉ vài tháng sau đó, bên mua đã nhận được các sản phẩm mong muốn và đưa chúng ngay vào trang bị.

Một trong những "Bayraktar" của Không quân Ucraine, năm 2019. Ảnh Wikimedia Commons .

Mùa thu cùng năm đó, đã có thông tin công ty về việc "Baykar Savunma" sẽ cung cấp "Bayraktar" cho Ucraine. Khi đó, các bên nhất trí về một hợp đồng mua 2 tổ hợp. Những tổ hợp này đã được bàn giao ngay trong năm 2019 và được (phía Ucraine) đánh giá cao.

Năm ngoái (2020), Ucraine và Thổ Nhĩ Kỳ đã đạt được thỏa thuận triển khai dây chuyền sản xuất chung các tổ hợp máy bay không người lái. Với thỏa thuận này, phía Kiev trù tính ​​sẽ có được 48 UAV mới, còn phía Ankara- hy vọng sẽ được tiếp cận (công nghệ sản xuất) các động cơ của Ucraine.

Đáng chú ý nhất là quan hệ hợp tác Thổ Nhĩ Kỳ-Azerbaijan. Cách đây không lâu, đã có một số lượng không xác định UAV “Bayraktar TB2” được đưa vào biên chế cho Quân đội Azerbaijan.

Trong năm 2020, những UAV này đã được sử dụng rất nhiều trong các chiến dịch Nagorno-Karabakh và đã cho thấy rằng nó rất hiệu quả trong tác chiến.

Chính hiệu quả tác chiến thực tế của TB2 trong chiến dịch này đã giúp nó trở nên nổi tiếng và biến thành một chủ đề của rất nhiều cuộc tranh luận của giới chuyên gia quân sự- và chính đây là một cách thức quảng cáo rất hữu hiệu cho TB2.

Những lô hàng tương lai

Công ty “Baykar Savunma” đã hoàn thành một số hợp đồng xuất khẩu và sẽ tiếp tục ký và thực hiện các đơn hàng xuất khẩu mới. Đã có một số đơn đặt hàng của khách hàng cả cũ lẫn mới phải được thực hiện ngay trong thời gian tới.

Ngoài ra, một số quốc gia cũng đang rỏ ra quan tâm đến máy bay không người lái của Thổ Nhĩ Kỳ, - tuy nhiên, các bên vẫn chưa ký các hợp đồng cụ thể.

Lý do- trước hết, "Baykar Savunma" sẽ phải tiếp tục sản xuất "Bayraktar" TB2 để trang bị chính Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ. Để thay thế những UAV bị tổn thất và/ hoặc tăng số lượng các UAV hiện có.

Ngoài ra, còn phải tiến hành những nội dung công việc liên quan đến việc khởi động dây chuyền sản xuất chung ở Ucraine. Những chiếc đầu tiên trong số 48 chiếc đã được thống nhất dự kiến ​​sẽ phải bàn giao ngay trong năm 2021 này.

Các trạm điều khiển UAV Ucraine. Ảnh Wikimedia Commons

Vào tháng 4 năm 2021, có thông tin chính thức là khách hàng mua TB2 tiếp theo sẽ là CLLVT Maroc. Chính phủ nước này đã phê duyệt hợp đồng mua một số tổ hợp với tổng cộng 13 UAV.

Theo thông tin từ báo chí Maroc, đã có khoản kinh phí khoảng 70 triệu USD được cấp cho hợp đồng này.

Mới cách đây vài ngày, công ty “Baikar Savunma” đã nhận được đơn đặt hàng chính thức từ Quân đội Ba Lan. Theo thỏa thuận, bên mua sẽ nhận 4 tổ hợp với 24 UAV, cũng như các loại vũ khí kèm theo.

Điều rất đáng chú ý là hợp đồng đã được ký không qua đấu thầu, và được thực hiên theo hình thức “mua theo nhu cầu khẩn cấp". Dự kiến ​​sẽ giao những tổ hợp đầu tiên ngay trong năm 2022 tới.

Trong thời gian ngắn sắp tới nhiều khả năng sẽ có thêm một số hợp đồng mới được ký. Cụ thể, vào tháng 10 năm ngoái, giới lãnh đạo Serbia đã có những phản hồi tích cực về các UAV Thổ Nhĩ Kỳ và tuyên bố sẽ nghiên cứu khả năng mua chúng.

Tuy nhiên, đến thời điểm này, mọi việc mới dừng lại ở các tuyên bố. Vào tháng 11/2020, các phương tiện truyền thông Nga đưa tin là Quân đội Kazakhstan cũng có thể mua “Bayraktar TB2”.

Các chuyên gia (viết cho các báo Nga nói trên) khẳng định rằng Quân đội Kazakhstan không hài lòng với các UAV Trung Quốc sản xuất và chúng có thể được thay thế bằng các sản phẩm tương tự của Thổ Nhĩ Kỳ.

Tháng 1/2021, báo chí Thổ Nhĩ Kỳ đưa tin Bulgaria cũng đang quan tâm đến “Bayraktar”. Hợp đồng cung cấp hai tổ hợp với 6 UAV lẽ ra đã được ký vào năm ngoái, nhưng việc ký kết đã bị hoãn lại do đại dịch và những khó khăn kinh tế. Mặc dù vậy, các cuộc đàm phán vẫn tiếp tục và có thể sớm đưa đến kết quả mong muốn.

Vào tháng 3 năm 2021, một số nguồn tin nước ngoài cho biết các quân nhân Somalia đang được đào tạo để vận hành UAV TB2. Điều này cho thấy một hợp đồng sắp được ký hoặc đã ký, nhưng các thông tin chi tiết không được tiết lộ.

UAV Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất sơn cờ Ba Lan. Đồ họa của Bộ Quốc phòng Ba Lan

Vài tuần trước, Hungary đã gia nhập “câu lạc bộ” các khách hàng tiềm năng mua UAV Thổ Nhĩ Kỳ. Bộ Quốc phòng nước này có kế hoạch mua một loạt các mẫu vũ khí và thiết bị mới, trong số đó có các UAV trinh sát- tấn công.

Các chỉ số thương mại

Cho đến nay, công ty “Baykar Savunma” đã cung cấp cho Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ ít nhất 150-170 UAV “Bayraktar TB2”, giúp xây dựng một "hạm đội không quân không người lái" khá lớn và hiện đại – cho dù đã phải chịu những tổn thất khá đáng kể trong tác chiến và ngoài tác chiến.

Không có số liệu về khoản tiền mà Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ đã chi cho những hợp đồng mua sắm như vậy, nhưng người ta có thể hình dung một cách tương đối.

Cũng không có số liệu về tổng số lượng UAV đã xuất khẩu và giá trị của những hợp đồng xuất khẩu đó. Hiện chỉ có thông tin là 12 chiếc UAV bán cho Qatar và Ucraine có tổng trị giá khoảng 140 triệu USD.

Không có thông tin công khai về các đơn đặt hàng của Azerbaijan. Thành thử, sẽ không thể xác định chính xác giá trị của những hợp đồng xuất khẩu đã thực hiện và tỷ trọng của chúng trong tổng thu nhập của công ty sản xuất.

Đã có các hợp đồng cung cấp 37 UAV nữa và một thỏa thuận dự kiến với ​6 chiếc UAV. Tổng giá trị những hợp đồng này có thể lên đến gần 500 triệu đô la. Sự quan tâm của Hungary và Somali cũng có thể biến thành các hợp đồng cụ thể mới. Ngoài ra, danh sách khách hàng có thể được bổ sung bởi các quốc gia khác.

Rõ ràng là, tất cả các quá trình này, ở mức độ này hay mức độ khác, sẽ đều làm tăng tổng số TB2 đã được đặt hàng và được chế tạo, và cũng sẽ có tác động tích cực đến thu nhập của công ty "Baykar Savunma".

Các nhân tố dẫn đến thành công

Cho đến nay, UAV Bayraktar TB2 đã trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu quân sự chủ yếu của Thổ Nhĩ Kỳ. Hơn nữa, chính nó là mẫu nổi tiếng nhất của ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ, - vì đã được sử dụng hiệu quả trong trong một số cuộc xung đột vũ trang.

Rõ ràng, thành công của “Baykar Savunma” sẽ không chỉ giới hạn ở những gì đã có, sẽ có những hợp đồng béo bở mới trong tương lai.

Xác chiếc TB2 bị bắn rơi khi đang thực hiện nhiệm vụ chiến đấu. Ảnh Lostarmour.info

Không khó để hiểu tại sao TB2 lại trở nên nổi tiếng và đang đem lại doanh thu tốt cho các nhà thiết kế- sản xuất nó.

Công ty- nhà thiết kế nhờ tận dụng tối đa sự hỗ trợ của nhà nước nên đã có thể thực hiện thành công dự án kỹ thuật trong một khung thời gian hạn chế.

Tiếp đó, mẫu thành phẩm lại rất dễ dàng được đưa vào trang bị cho Quân đội Thổ Nhĩ Kỳ và ngay việc này cũng đã tạo ra “thương hiệu” cho sản phẩm.

Tiếp theo đó, những yếu tố vừa nói ở trên đã giúp quảng bá, chào hàng và bán TB2 cho các quốc gia hữu hảo.

Cần phải thấy rằng thị trường UAV trinh sát- tấn công thế giới hiện vẫn chưa phải là quá lớn và trên thị trường này mới chỉ có một số lượng hạn chế các mẫu UAV của một số ít các quốc gia.

Bất kỳ mẫu mới nào cũng có thể thu hút sự chú ý của khách muốn mua - và “Bayraktar TB2” cũng không phải là trường hợp ngoại lệ.

Một yếu tố quan trọng nữa tác động tích cực đến việc ký các hợp đồng trong những năm gần đây- đó là việc sử dụng “Bayraktar TB2” hiệu quả trong khuôn khổ các chiến dịch quân sự thực tế.

Trong các cuộc xung đột cục bộ, UAV "Bayraktar" đã chứng minh được các khả năng trinh sát và tấn công của mình. Thêm nữa, chúng cũng chưa phải đối mặt với một hệ thống phòng không hiện đại và phát triển có thể gây tổn hại nghiêm trọng đến hiệu quả tác chiến và uy tín của nó.

Và như vậy, có một số nhân tố chính làm nên thành công thương mại cho tổ hợp UAV “Bayraktar TB2”.

Trên thực tế, đây là một UAV khá thành công về mặt kỹ thuật đã được chế tạo và đưa ra thị trường vào đúng thời điểm thích hợp nhất, còn việc khai thác nó được thực hiện trong những điều kiện tương đối thuận lợi nên có thể tạo được “danh tiếng” tốt. Tình trạng này sẽ còn kéo dài được bao lâu – hiện không thể biết.

Nhưng trong khi tình hình vẫn chưa thay đổi, Thổ Nhĩ Kỳ sẽ có thể tiếp tục bán các phương tiện kỹ thuật không người lái của mình và sẽ gặt hái được những thành công mới trên thị trường UAV thế giới.