Ghế phóng của Tu-22M3 có thực sự an toàn?

Theo TASS, phi hành đoàn gồm 3 người trên chiếc Tu-22M3 đã thiệt mạng sau khi hệ thống phóng dù bất ngờ kích hoạt lúc máy bay vừa khởi động. Vụ tai nạn xảy ra hôm 23/3 tại một sân bay gần Kaluga, miền Trung nước Nga.

"Hôm nay trong quá trình chuẩn bị cất cánh bay tuần tra theo kế hoạch, một chiếc Tu-22M3 đã bất ngờ kích hoạt hệ thống phóng dù. Do không đủ độ cao cần thiết nên khi rơi xuống đất, cả 3 thành viên phi hành đoàn bị thương nặng và thiệt mạng khi được đưa đến bệnh viện", Bộ Quốc phòng Nga cho biết trong một tuyên bố.

Máy bay Tu-22M3 của Nga.

Tu-22M3 là một trong những máy bay ném bom cơ bản của Lực lượng Hàng không Vũ trụ Nga cùng với Tu-95MS và Tu-160. Chiếc Tu-22 cất cánh lần đầu tiên vào năm 1977. Máy bay tầm xa này rất tích cực tham gia vào chiến dịch tấn công khủng bố của Nga ở Syria.

Sự cố trước đó dẫn đến cái chết của phi hành đoàn xảy ra vào ngày 22/1/2019, khi một chiếc Tu-22M3 của Trung đoàn hàng không hỗn hợp số 40 của lực lượng hàng không tầm xa của Nga bị rơi khi chuẩn bị hạ cánh xuống sân bay ở Olenegorsk ở Murmansk Khu vực. Hậu quả là ba thành viên phi hành đoàn thiệt mạng trong khi một phi công sống sót.

Được biết, hệ thống ghế phóng vừa bất ngờ bị kích hoạt là K-36DM bắt đầu được Tập đoàn NPP Zvezda sản xuất từ đầu thập niên 1980 để lắp đặt hầu hết máy bay Nga từ Su-24, Su-25, Su-27, Su-30, MiG-29, Su-22 đến các máy bay tầm xa như Tu-22M3...

Tổng cộng gần 13.000 ghế phóng K-36, và khoảng 98% phi công từng phải sử dụng đến hệ thống này trong tình huống khẩn cấp đều có thể tiếp tục sự nghiệp bay, tỷ lệ thuộc vào diện cao nhất trong lĩnh vực hàng không thế giới.

Không bằng lòng với kết quả đạt được, nhà sản xuất Nga còn liên tục cải tiến hệ thống ghế phóng của mình để đáp ứng nhu cầu thoát hiểm của phi công trên những chiếc chiến đấu cơ bay ngày càng nhanh hơn, cao hơn, và phiên bản ghế phóng K-36DM được coi là một trong những hệ thống thoát hiểm tốt nhất thế giới hiện nay dành cho phi công quân sự.

Về cấu tạo, K-36DM gồm một tên lửa phóng, hộp số, hệ thống tựa đầu cứu sinh, cùng nhiều thiết bị cần thiết khác để đảm bảo phi công có thể vọt ra an toàn khỏi buồng lái trong thời gian ngắn nhất khi máy bay gặp sự cố.

Với thiết kế nhỏ gọn, ghế phóng K-36DM có thể gắn vừa vào hầu hết chiến đấu cơ trên thế giới, đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế cho bất cứ phi công nào, từ các nữ phi công có trọng lượng chỉ 44kg đến các nam phi công nặng tới trên 100kg.

Trọng lượng của phi công sẽ được máy tính tính toán và có những điều chỉnh cần thiết đối với thiết bị khai hỏa và động cơ tên lửa phản lực để có thể đẩy phi công ra khỏi buồng lái một cách an toàn.

Phiên bản K-36DM cũng giúp phi công có thể cử động thoải mái hơn so với những phiên bản trước đây, đồng thời tầm nhìn phía trên và phía sau của phi công cũng được cải thiện đáng kể nhờ kích cỡ thiết bị tựa đầu được giảm bớt.

Chiếc ghế này có thể đảm bảo cho phi công thoát ra ngoài an toàn khi máy bay đạt vận tốc từ 0 đến 1.400 km/h, độ cao từ 0 đến 24.000 mét. Ở những độ cao lớn, nơi không khí rất loãng, thiết bị bảo hộ và cung cấp ô-xy KKO-15 gắn kèm với ghế sẽ cung cấp đủ dưỡng khí cho phi công.

Cùng với hệ thống dù, bộ thiết bị sinh tồn, hệ thống ô-xy khẩn cấp và pháo sáng, toàn bộ chiếc ghế phóng này có trọng lượng khoảng 103 kg. Trong trường hợp khẩn cấp, chẳng hạn như máy bay mất kiểm soát, phi công sẽ kích hoạt hệ thống phóng khẩn cấp.

Lập tức nắp buồng lái sẽ được các liều thuốc phóng đẩy văng ra ngoài, liều phóng phản lực được kích hoạt, đẩy toàn bộ ghế phi công thoát ra chiếc máy bay đang rơi.

Ghế phóng K-36DM được tích hợp hệ thống kiểm soát điện tử đa chương trình, được kết nối với hệ thóng trao đổi dữ liệu của máy bay. Hệ thống này tính toán các yếu tố như tốc độ, độ cao, độ nghiêng và vận tốc rơi của máy bay để tối ưu hóa quỹ đạo phóng của ghế, nhằm giảm thiểu nguy cơ gây chấn thương cho phi công.

Để giảm bớt độ cao cần thiết để phóng ghế thành công, NPP Zvezda cũng đã tối ưu hóa thời gian phóng bằng cách tăng tốc độ triển khai của dù, và động cơ tên lửa tách ra ngay lập tức sau khi ghế phóng thành công khỏi máy bay ở góc nghiêng lớn.

Điều đặc biệt là trong khi nhà sản xuất tiết lộ hệ thống ghế phóng có thể giúp phi công an toàn dù được kích hoạt từ độ cao bằng không, có nghĩa là máy bay đang đậu trên mặt đất. Nhưng chưa có lời giải thích nào cho tình huống cả 3 phi hành đoàn của chiếc Tu-22M3 thiệt mạng khi K-36DM kích hoạt lúc đang trên đường băng.