Nga 'biến hóa' bom cũ thời Liên Xô khiến phòng không Ukraine khó đối phó

Nhiều nhà phân tích và các quan chức quân sự Mỹ cho rằng, dù có những hạn chế, nhưng vũ khí này khó đối phó hơn so với một số tên lửa hiện đại khác.

Trong cuộc xung đột tại Ukraine, các bên đã sử dụng nhiều vũ khí tầm xa, từ đạn pháo đến tên lửa hành trình. Thời gian gần đây, Nga đã liên tiếp tiến hành các cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) mang chất nổ vào các thành phố của Ukraine nhưng Kiev tuyên bố đã đánh chặn hầu hết tên lửa Nga.

Bom FAB-500 M-62, một loại bom lượn của Nga. Ảnh: TASS

Lý do bom lượn Nga dễ qua mắt hệ thống phòng không của Ukraine

Tuy nhiên, loại bom thả từ trên không lại hoàn toàn khác biệt. Chúng không có hệ thống đẩy như tên lửa hành trình hoặc ở trên không lâu như máy bay không người lái. Chúng chỉ bay trong 70 giây hoặc ngắn hơn khiến lực lượng phòng không Ukraine rất khó phát hiện và theo dõi. Trên màn hình radar, chúng xuất hiện như những chấm nhỏ và nhanh chóng biến mất sau khi được thả xuống.

Trung tá Denys Smazhnyi thuộc Lực lượng Không quân Ukraine cho biết: "Đây là sự đổi mới trong cuộc chiến trên không. Đầu tiên họ phóng tên lửa hành trình và chúng tôi đã đánh chặn những tên lửa này. Tiếp đến họ tấn công bằng máy bay không người lái, nhưng đã bị chúng tôi bắn hạ. Họ không ngừng tìm kiếm một giải pháp để tấn công chúng tôi còn chúng tôi cũng đang tìm kiếm giải pháp để ngăn chặn họ và quá trình này diễn ra không ngừng nghỉ.

Theo các quan chức Mỹ và Ukraine, Nga đã trang bị thêm cho những quả bom có từ thời Liên Xô hệ thống định vị vệ tinh và "đôi cánh" để mở rộng tầm hoạt động, biến bom lỗi thời thành bom lượn hiện đại hơn.

New York Times dẫn thông tin từ một quan chức trong Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, Nga đang triển khai bom lượn từ máy bay Su-34 và Su-25, vốn là những chiến đấu cơ hàng đầu của họ. Các máy bay này hoạt động từ các vùng lãnh thổ do Nga kiểm soát – nơi hệ thống phòng không Ukraine không thể vươn tới sau đó thả bom lượn ở khoảng cách từ 20-30km để tấn công cứ điểm của Ukraine.

Khó đánh chặn hơn tên lửa hành trình

Các chuyên gia quân sự phương Tây cho biết, những quả bom này thậm chí còn khó bắn hạ hơn cả tên lửa hành trình siêu thanh Kinzhal mà Ukraine tuyên bố đã phá hủy bằng hệ thống phòng không Patriot của Mỹ trong thời gian gần đây.

Ông Ian Williams, một chuyên gia phòng thủ tên lửa và an ninh quốc tế tại Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS) tại Washington cho rằng: "Tên lửa Kinzhal có thời gian bay lâu hơn, ở độ cao lớn, vì thế dễ dàng phát hiện và theo dõi. Hơn nữa, hệ thống phòng không Patriot mà Mỹ cung cấp cho Ukraine không được thiết kế để chống lại bom lượn".

Nhiều nhà phân tích quân sự Nga đã đánh giá cao sự lợi hại của bom lượn. Một nhà phân tích cho rằng, Moscow đã bắt đầu phát triển loại bom này từ đầu những năm 2000 và việc sử dụng chúng tại Ukraine cho thấy "bước đi đúng hướng". Các quan chức Ukraine đã viện dẫn mối đe dọa từ những quả bom này để hối thúc Mỹ và châu Âu đẩy nhanh tiến độ cung cấp máy bay chiến đấu F-16 sau khi chính quyền Tổng thống Biden đảo ngược lập trường và cho phép đồng minh đào tạo cho phi công Ukraine. Kiev cho rằng, tiêm kích F-16 có thể giúp họ đối phó với máy bay chiến đấu của Nga.

Ông Yuriy Ignat, người phát ngôn của Lực lượng Không quân Ukraine cho biết: "Việc cố gắng đánh chặn những quả bom lượn thường không hiệu quả, thậm chí còn không hợp lý. Cách duy nhất để đối phó là ngăn chặn hoặc tấn công những máy bay thả bom này".

Cả Nga và Ukraine đều có những hệ thống phòng không mạnh mẽ tại các vùng lãnh thổ mà họ kiểm soát, khiến không quân đối phương khó thực hiện nhiệm vụ chiến đấu. Theo một số tài liệu mật bị rò rỉ của tình báo Mỹ, các phi công Ukraine cũng có vài chục quả bom lượn do Mỹ cung cấp nhưng các vũ khí này có tỷ lệ bắn trượt cao hơn dự tính và bỏ lỡ các mục tiêu trên chiến trường. Tình báo Mỹ cho rằng, Nga đã sử dụng hệ thống gây nhiễu GPS để can thiệp vào quá trình nhắm trúng mục tiêu khiến loại bom này không phát huy hiệu quả như mong đợi.

Các quan chức Ukraine cho biết, Nga đã sử dụng kết hợp cả bom chưa qua sửa đổi và những quả bom đã được sửa đổi thành bom lượn thông minh trong các cuộc tấn công.

Theo một số nguồn tin, Nga đã gắn thêm thiết bị cải tiến UMPK (mô đun dẫn đường và lượn) vào những quả bom có từ thời Liên Xô, chẳng hạn như bom FAB-500М-62. Những quả bom gắn UMPK khi được phóng từ độ cao lớn, di chuyển với tốc độ nhanh có tầm bắn hiệu quả trên 50km, có thể giáng đòn nặng nề vào các phòng tuyến và hậu phương của Ukraine.

Các nhà phân tích quân sự cho biết những quả bom cải tiến này có giá chỉ bằng một phần nhỏ giá của tên lửa hành trình nhưng chúng lại chứa lượng chất nổ tương đương. Việc sử dụng bom dẫn đường mang lại lợi thế cho Nga dọc tiền tuyến, đặc biệt là khi đối phó với hệ thống phòng thủ của Ukraine.