Nga hồi sinh dự án máy bay không người lái AWACS siêu độc đáo?

Máy bay không người lái chỉ huy - cảnh báo sớm trên không (AWACS) là một ý tưởng đã hình thành từ cách đây hơn 30 năm tại Nga nhưng chưa thể trở thành hiện thực. Tuy nhiên mọi việc có thể thay đổi trong thời gian tới.

Giới chuyên gia quân sự cho rằng việc đưa vào thành phần chiến đấu một chiếc UAV AWACS để làm nhiệm vụ dẫn đường cho nhiều loại vũ khí khác nhau và phối hợp hành động của các lực lượng vũ trang sẽ giúp ích rất nhiều cho Quân đội Nga.

Hiện tại đã xuất hiện một số thông tin về việc tái khởi động dự án đã bị tạm đình chỉ cách đây hơn 30 năm, liên quan tới máy bay không người lái Zond-1/2 có những chức năng hữu ích được mô tả ở trên.

Cần lưu ý rằng việc tạo ra chiếc máy bay không người lái "độc nhất vô nhị" như vậy có thể được gọi là một trong những nhiệm vụ ưu tiên của ngành công nghiệp quốc phòng Nga trong giai đoạn sắp tới.

Chiếc UAV AWACS này sẽ nhận trách nhiệm bao phủ toàn bộ vùng nhận dạng phòng không, hay xây dựng chiến lược chống xâm nhập/tiếp cận khu vực (A2/AD) ở tất cả các hướng có nguy cơ hứng chịu cuộc tấn công bằng tên lửa.

Ý tưởng được nói đến gồm 2 nguyên mẫu: chiếc Zond-1 được trang bị radar mảng pha quét chủ động (AESA) với chế độ khẩu độ tổng hợp (SAR), trong khi Zond-2 tích hợp radar giám sát trên không và chỉ định mục tiêu (TSR).

Việc đưa vào biên chế những chiếc UAV như vậy sẽ mang lại lợi ích rất lớn về chi phí so với việc sử dụng tiêm kích Su-35S mang radar N035 Irbis, hay máy bay AWACS A-50U cồng kềnh, tiêu tốn hàng chục ngàn USD mỗi giờ bay.

UAV AWACS sẽ thực hiện nhiệm vụ suốt ngày đêm, liên tục theo dõi bầu trời để phát hiện vũ khí tấn công đường không của đối phương và trong trường hợp phát hiện nguy cơ sẽ cung cấp dữ liệu cho tiêm kích và các đơn vị phòng không nhanh chóng đánh chặn.

Vào đầu tháng 10/2021, nhà thiết kế chính của công ty hàng không Kronstadt - ông Nikolai Dolzhenkov trong cuộc trả lời phỏng vấn kênh truyền hình Zvezda đã cung cấp một thông tin thú vị.

Ông Dolzhenkov tiết lộ, các kỹ sư hàng không và nhà thiết kế Nga đã tạo ra được một chiếc UAV AWACS độc đáo, có thể tuần tra vùng trời và thay thế hoàn toàn những máy bay có người lái hiện nay.

"Đây không chỉ là một phương tiện trinh sát, nó là hướng đi mới về cơ bản trong việc phát triển các hệ thống không người lái cỡ lớn, đây là một UAV AWACS tương tự A-50, đồng thời là sản phẩm đầy hứa hẹn theo hướng này", ông Dolzhenkov nhấn mạnh.

Trước đó, vào đầu tháng 3/2020, ông Dolzhenko tin tưởng Nga có thể là quốc gia đầu tiên trên thế giới chế tạo UAV chỉ huy - cảnh báo sớm không người lái. Phương tiện này rẻ và hiệu quả hơn nhiều so với những máy bay có người lái cồng kềnh.

Cần nhắc lại, công việc chế tạo máy bay không người lái AWACS đã được thực hiện tại Phòng thiết kế Yakovlev dưới sự lãnh đạo của chính ông Dolzhenkov vào đầu những năm 1990.

Đáng tiếc là do cuộc khủng hoảng kinh tế Nga thời điểm đó, mọi việc vẫn còn trên giấy, nhưng thiết kế cơ sở của máy bay không người lái chỉ huy - cảnh báo sớm trên không vẫn còn nằm tại phòng làm việc của ông Dolzhenkov sẵn sàng trở lại vào thời điểm thích hợp.