Người Ukraine học cách sống chung với nguy hiểm khi căng thẳng với Nga leo thang

Ngay cả trước vụ đụng độ hôm 25/11 tại eo biển Kerch khi lực lượng tuần duyên Nga bắt giữ 3 tàu hải quân Ukraine, trong suốt nhiều tháng, Moscow đã kiểm soát hoạt động thương mại trên biển tại các thành phố cảng của Ukraine, nơi nằm giữa bán đảo Crimea và lục địa Nga.

Ukraine cho biết hiện một số thành phố trọng điểm của nước này vẫn nằm trong diện phong tỏa đường biển khi các tàu vẫn bị mắc kẹt tại các cảng như Mariupol và Berdyansk. Điều này dẫn đến việc Ukraine bị mất hàng triệu hryvnia (tiền nội tệ) doanh thu, trong khi cần cẩu hàng vẫn nằm đắp chiếu do không được sử dụng.

Trong suốt 6 ngày qua, các tàu chở ngũ cốc và kim loại, vốn bị mắc kẹt tại các vùng biển đóng băng gần cảng Berdyansk, vẫn đang chờ đợi trong vô vọng trước khi Nga cho phép các tàu này đi qua eo biển Kerch. Không có con đường nào ra vào biển Azov ngoài eo biển này.

Cảng biển Mariupol. (Ảnh: EPA)

“Hiện tượng này bắt đầu từ mùa hè năm nay, đây là câu trả lời của liên bang Nga đối với chúng tôi. Tôi nghĩ chúng tôi có thể gọi đây là phong tỏa thương mại. Chúng tôi đang bị chặn dòng chảy hàng hóa, chúng tôi bị mất lợi nhuận. Chúng tôi chỉ vận chuyển được một nửa số hàng so với những năm trước đây”, Alexander Barchan, lãnh đạo cơ quan cảng biển Berdyansk, cho biết trong cuộc phỏng vấn với Guardian.

Tuy nhiên, Nga vẫn phủ nhận thông tin cho rằng nước này cản trở hoạt động của các tàu Ukraine. Khi được hỏi tình trạng này sẽ kéo dài bao lâu, ông Barchan nói: “Chúng tôi thậm chí không muốn dự đoán nữa”.

Những căng thẳng trên biển đã làm dấy lên nhiều quan ngại rằng cuộc xung đột âm ỉ giữa Nga và Ukraine có thể bùng phát thành một cuộc chiến thực sự. Căng thẳng giữa hai nước leo thang vào mùa hè năm nay sau khi Nga khánh thành cây cầu bắc qua eo biển Kerch, cho phép các phương tiện đi thẳng từ lục địa Nga tới bán đảo Crimea mà không cần qua lãnh thổ Ukraine như trước đây.

Tổng thống Ukraine Petro Poroshenko hôm qua 29/11 đã kêu gọi NATO điều tàu tới biển Azov để hỗ trợ Ukraine cũng như phá thế phong tỏa của Nga.

Học cách thích nghi

Đồ họa hành trình di chuyển của 3 tàu Ukraine qua eo biển Kerch trước khi bị Nga bắt giữ. Vị trí các cảng Mariupol và Berdyansk nằm góc phải bản đồ. (Ảnh: BBC)

 

Ngoài Berdyansk, bầu không khí căng thẳng cũng bao trùm cảng Mariupol gần đó - nơi hỗ trợ các tàu vận chuyển sắt thép cho các nhà máy. Mô tả về số lượng tàu ra vào cảng Mariupol, một quan chức của cảng cho biết số lượng tàu ngày càng giảm, từ chỗ “nhỏ giọt” cho tới khi “không còn gì cả”. Trong suốt 4 năm, thành phố Mariupol với 500.000 dân đã trở thành “tiền tuyến” trong cuộc xung đột của chính quyền Ukraine với phe ly khai thân Nga.

Lần đầu tiên kể từ khi xảy ra cuộc xung đột tại Ukraine, thành phố Mariupol đã được đặt trong tình trạng khẩn cấp, bên cạnh 10 vùng biên giới khác trên khắp lãnh thổ Ukraine. Tổng thống Poroshenko và quốc hội Ukraine đã nhất trí thông qua lệnh thiết quân luật kéo dài 30 ngày sau khi xảy ra vụ đụng độ với Nga.

Những người dân sống tại Mariupol đón nhận thông tin về tình trạng khẩn cấp với tâm trạng hoang mang. Họ đã chứng kiến cảnh thành phố này gần như rơi vào tay phe ly khai hồi năm 2014 và chỉ một năm sau đó, loạt rocket Grad nã vào các tòa nhà chung cư tại Mariupol khiến 20 người thiệt mạng.

“Những nguy hiểm tại thành phố này chưa bao giờ lắng xuống, chúng tôi chỉ học cách sống chung với nó”, Galina Odnorog, một nhà hoạt động và tình nguyện viên quân sự, cho biết. Mùa hè năm nay, Odnorog đã phát động một chiến dịch để kêu gọi sự chú ý tới các tàu Ukraine đang bị bắt giữ trên biển Azov.

Tàu chở hàng Nga chặn dưới cầu Kerch trong khi máy bay hoạt động trên không trong vụ đụng độ với các tàu chiến Ukraine. (Ảnh: RT)

 

Bộ trưởng Hạ tầng Ukraine Volodymyr Omelyan ngày 28/11 cho biết Nga đang chặn tổng cộng 18 tàu, trong đó có 4 tàu tới cảng Berdyansk và 14 tàu tới cảng Mariupol, đi qua eo biển Kerch. Ngoài ra, 17 tàu khác cũng đang bị mắc kẹt trên biển Azov và không thể rời đi.

“Chỉ những tàu di chuyển về phía các cảng của Nga trên biển Azov mới được phép ra vào. Về cơ bản, Nga đang chặn các cảng của Ukraine trên biển Azov”, Bộ trưởng Omelyan cho biết.

Theo Guardian, Nga trên thực tế đang nắm quyền kiểm soát các vùng biển gần eo biển Kerch. Theo thỏa thuận được ký năm 2003, các tàu Ukraine được phép ra vào biển Azov tự do. Tuy nhiên, từ sau khi hoàn thành cầu nối Crimea sau 3 năm xây dựng với chi phí 3,9 tỷ USD, Nga đã đã tiến hành kiểm soát chặt chẽ các tàu ra vào các cảng của Ukraine. Trong một số trường hợp, Nga giữ các tàu này trong nhiều ngày.

Không chỉ mang ý nghĩa về mặt biểu tượng, cầu Kerch còn đóng vai trò nhất định trong vụ đụng độ giữa các tàu Nga và Ukraine hồi tuần trước. Sau khi lực lượng tuần duyên Nga khống chế 3 tàu Ukraine, Nga đã đưa các máy bay chiến đấu và trực thăng tới eo biển Kerch, thậm chí dùng một tàu chở hàng chắn ngang cây cầu nơi các tàu đi qua. Với động thái này, Nga đã đóng cửa eo biển Kerch nhằm phô diễn sức mạnh trước Ukraine.

Người dân Ukraine cho biết mặc dù các nước phương Tây vẫn lên tiếng bày tỏ “quan ngại sâu sắc”, song đều từ chối can thiệp vào tình hình hiện nay tại biển Azov. Nhiều người nhận định Nga từng dồn Ukraine vào chân tường ở cả khu vực phía đông với sự nổi dậy của phe ly khai, và bây giờ là mặt trận trên biển.

“Bây giờ đối với Nga, cầu Kerch giống như một vật báu. Nga sẽ bảo vệ nghiêm ngặt cây cầu này. Tôi cho rằng đối với Nga, việc bảo vệ cầu Kerch thậm chí còn quan trọng hơn so với việc phong tỏa các cảng của Ukraine tại biển Azov. Việc phong tỏa các cảng là kết quả của việc bảo vệ cầu Kerch”, Phó Chủ tịch Quốc hội Ukraine Oksana Syroyid nhận định.

Tại Mariupol, lệnh thiết quân luật không khiến nhịp sống hàng ngày tại thành phố này thay đổi nhiều. Lính gác có vũ trang vẫn tuần tra tại ga tàu và các chốt an ninh ra vào thành phố. Người dân Ukraine có lẽ sẽ chỉ thay đổi khi tiếng súng nổ ra.