Ukraine sẽ ra sao khi Nga tìm cách thiết lập vùng đệm ở Đông Bắc?

Một cuộc tấn công mới của Nga đã giành được vài km lãnh thổ gần thành phố Kharkiv quan trọng của Ukraine nhưng theo các quan chức và nhà phân tích quân sự Mỹ, việc Washington tăng cường hỗ trợ vũ khí cho Kiev và tình trạng thiếu sự phối hợp giữa lực lượng trên không và lực lượng mặt đất của Moscow có thể khiến Điện Kremlin khó đạt được đột phá.

Ukraine vẫn nằm dưới sự đe dọa của UAV, tên lửa và đạn pháo từ Nga khi giao tranh tiếp diễn dọc biên giới trải dài gần 1.000km. Quân đội Ukraine, được sự hỗ trợ hàng tỷ USD vũ khí từ Mỹ, được cho là sẽ hạn chế các thành quả của Nga. Tuy nhiên, Kharkiv - thành phố lớn thứ hai Ukraine nằm ở phía Đông Nam Kiev có thể đối mặt với nhiều cuộc ném bom hơn khi các hệ thống pháo của Nga tiến gần.

Seth Jones, Giám đốc Chương trình An ninh Quốc tế tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế có trụ sở tại Washington nhận định: "Ukraine không đối mặt với nguy cơ thất bại nhưng cũng không thể chiến thắng hiện nay". Theo ông, sẽ không có cuộc đàm phán hòa bình nào và Ukraine hiện không quan tâm tới điều này.

"Nga cảm thấy họ đang nắm thế chủ động", chuyên gia Seth Jones nhận định.

Giao tranh leo thang giữa bối cảnh Ukraine bị áp đảo về pháo binh, cạn kiệt đạn dược và đang chờ đợi gói hỗ trợ quân sự mới trị giá 60 tỷ USD phát huy hiệu quả.

Quân đội Ukraine khai hỏa lựu pháo tự hành về phía Nga trên tiền tuyến ở Kharkiv. Ảnh: Reuters

Kể từ tuần trước, Nga đã tiến được 3 - 8km ở Đông Bắc Ukraine, chủ yếu là ở các địa hình mở. Theo một quan chức Mỹ, Moscow vẫn chưa tấn công vào phòng tuyến đầu tiên của Ukraine. Quan chức này cho rằng, mối lo ngại hiện nay là cuộc tiến công của Nga có thể đặt Kharkiv vào tầm bắn của các lực lượng Moscow. Trên thực tế, các quan chức Mỹ tin rằng, Nga đang tìm cách thiết lập một vùng đệm ở Đông Bắc Ukraine nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công xuyên biên giới nhắm vào các thành phố của nước này.

Trong khi Nga dường như khó có thể đạt đột phá lớn thì tinh thần chiến đấu và nhân lực của Ukraine có thể trở thành vấn đề sau nhiều tháng giao tranh liên tục với rất ít lực lượng được tăng cường và nguồn cung đạn dược cạn kiệt. Việc Quốc hội Mỹ trì hoãn thông qua gói hỗ trợ quân sự trị giá 60 tỷ USD đã làm suy yếu phòng tuyến của Ukraine bởi các hệ thống phòng không cần thiết nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công tên lửa và bom lượn của Nga ngày càng giảm.

Đạn dược đang đến tiền tuyến Ukraine sau khi gói hỗ trợ gần đây được thông qua. Ukraine cũng sẽ điều động thêm nhiều thanh niên đủ điều kiện tham gia quân ngũ và điều này giúp các lực lượng đã giao tranh nhiều tháng qua được nghỉ ngơi.

Dù vậy, Mykola Bielieskov - học giả nghiên cứu quân sự tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc gia Ukraine nhận định, "sẽ rất khó để trả lời" câu hỏi khi nào gói hỗ trợ quân sự mới của Mỹ cho Ukraine sẽ tạo nên khác biệt.

Trong một bài bình luận cho Atlantic Council, ông Mykola Bielieskov cho rằng, trong khi "sự hiện diện tăng cường của quân đội Nga ở phía Bắc Ukraine đánh dấu sự leo thang đáng kể trong xung đột" thì "mục tiêu quân sự trước mắt của Nga dường như khá hạn chế". Song theo ông, bởi vì Nga đã tập trung 35.000 binh lính ở biên giới nên điều này có thể thay đổi. Tuy nhiên, ông nhận định với USA Today rằng bất kỳ đánh giá nào về việc Nga tiến gần việc kiểm soát Kharkiv hay sắp đạt được đột phá về quân sự đều đã "đi quá xa".

Phillips P. O'Brien, Giáo sư nghiên cứu về an ninh chiến lược tại Đại học St. Andrews, Scotland cũng nhất trí với đánh giá này. Ông cho biết, sau khi quân đội Ukraine tăng cường lực lượng tới khu vực này, Nga đã dừng tiến công vào phía Đông Bắc.

"Trước tiên hãy xem liệu họ có thể giành được thị trấn nhỏ Vovchansk không", ông O'Brien nói.

Theo chuyên gia Jones, việc Nga chật vật trong việc phối hợp quân đội, xe tăng và chiến đấu cơ đã hạn chế khả năng nước này xuyên thủng phòng tuyến của Ukraine. Hệ thống phòng không của Kiev đã ngăn cản lực lượng không quân Nga yểm trợ cho lực lượng mặt đất để thực hiện những bước tiến công quan trọng.

Cả quân đội Ukraine và các cơ quan tình báo quân sự của nước này đều từ chối trả lời liệu hoạt động của Nga gần Kharkiv có phải là sự thay đổi lớn đối với cục diện xung đột hay không.

Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) có trụ sở tại Washington đã công bố một loạt bản đồ ngày 15/5 cho thấy các lực lượng của Nga đã giành được các vùng lãnh thổ trong những ngày gần đây ở ít nhất 4 thị trấn Đông Bắc Ukraine gồm Hlyboke, Neskuchne, Starytsya và Vovchansk.

"Nhịp độ các chiến dịch tấn công của Nga ở phía Bắc khu vực Kharkiv tiếp tục giảm sau khi các lực lượng của Moscow kiểm soát những khu vực mà các quan chức Ukraine xác nhận là ít được bảo vệ", ISW đánh giá.

Một binh lính Ukraine làm nhiệm vụ trinh sát ở khu vực Kharkiv dự đoán Nga sẽ tiến hành một cuộc tấn công lớn hơn vào đây và khu vực Sumy lân cận trong những ngày tới.

Tuy nhiên, người này cho rằng thành phố Kharkiv chưa đối mặt với nguy cơ rơi vào tay Nga ngay lập tức. Binh lính Ukraine tiết lộ, một số thị trấn hiện đang tranh chấp ở phía Đông Bắc Kharkiv đã thiếu sự chuẩn bị phòng thủ.

Theo binh sĩ này, Ukraine đã lãng phí cơ hội đặt mìn và các vũ khí phòng thủ khác xung quanh Vovchansk cũng như các thị trấn khác gần Kharkiv trong vài tháng qua để làm chậm bước tiến của đối phương. Binh lính Ukraine cũng bày tỏ sự thất vọng trước viện trợ quân sự của Mỹ. Người này cho biết, kể từ khi xung đột nổ ra cách đây hơn 2 năm, Mỹ đã cung cấp cho Ukraine đủ vũ khí để sống sót và chiến đấu với Nga nhưng không đủ để giúp họ giành chiến thắng. Binh lính Ukraine nhận định hiện chưa có bằng chứng mới nào cho thấy điều này đã thay đổi, thậm chỉ cả với gói hỗ trợ mới từ Mỹ.