Rau lục bình - món ngon dân dã của người miền Tây

Lục bình hay còn gọi là bèo tây, bèo Nhật Bản, là một loài thực vật thuỷ sinh, thân thảo. Ở quê tôi, lục bình nhiều lắm. Loại rau dân dã này mọc dại trên từng con sông, rạch, ao nặng phù sa. Hình ảnh cây lục bình ít nhiều đã gắn với mỗi gia đình miệt sông nước và những ai tha phương cầu thực một thời.

Tôi nhớ thời trẻ con, trước con sông nhà nội, lục bình hay tấp khắp mé sông. Những nhà khác có ao thì thả đặc kín lục bình để dành lọc sạch nước, đắp gốc ủ cho cây hoặc cho heo hay gà ăn… Mỗi dịp hè, những đứa trẻ như tôi hay cùng tụ họp lại, rồi rủ nhau ra con sông cái lớn để ngắt lục bình để chơi trò làm bánh mì thịt. Trò này thú vị lắm. Với lục bình, chúng tôi chia ra thành nhiều nguyên liệu khác nhau như cọng có thân phình to sẽ để làm bánh mì; còn cọng nối giữa hai nhánh lục bình làm lạp xưởng; những chiếc lá xanh rờn sẽ dùng để gói từng ổ bánh mì. Đó hẳn sẽ là kỷ niệm không thể nào quên suốt những năm tháng tuổi thơ của trẻ em ở vùng quê sông nước.

Thời đó, loại rau này đã hiện diện trong mâm cơm của nhà nội cũng như những người dân nghèo ở vùng quê sông nước. Nhiều nhà lấy cọng non (ngó lục bình) để muối làm dưa rồi chấm với ăn dần; những nhà khác mang luộc chấm nước mắm hoặc nấu canh chua với tép…  Còn ở nhà nội, thỉnh thoảng những ngày mưa, bác tôi hay đi cắt ngó lục bình về xào với tép đồng. Tôi rất thích món ăn này bởi mùi vị ngọt thơm béo rất đặc trưng.

Tôi học được ở bác cách làm món lục bình xào tép theo đúng kiểu miệt vườn. Bác chia sẻ, muốn làm món lục bình xào thật ngon, phải chọn những cọng còn non tơ mơn mởn (gọi là ngó lục bình). Tránh chọn lục bình ở những nguồn nước bị ô nhiễm vì dễ nhiễm chì, có hại cho sức khỏe. Lục bình, sau khi mang về, cắt thành từng khúc ngắn, rửa sạch với nước muối pha loãng, sau đó bóp cho ráo nước. Còn mớ tép đồng tươi roi rói, bác ướp cùng chút hành, tiêu, tỏi, nước mắm, cho vào chão nóng xào cho săn lại. Sau đó, cho tất cả lục bình vào, tiếp tục xào thật đều và nêm nếm vừa miệng trước khi đặt xuống bếp.

Món ăn nóng hổi trước mặt kèm thêm một chén nước mắm ngon từ cá linh, dầm thêm chút ớt cay tê đầu lưỡi. Tôi chậm rãi thưởng thức từng cọng lục bình mềm, ngọt. Hương thơm quyến rũ cùng tất cả vị đồng quê hòa lẫn vào nhau đã khiến lục bình xào tép trở thành món ăn dân dã, là một đặc sản rất thú vị.

Nhiều người vẫn còn ngạc nhiên khi nghe nhắc đến những món ngon làm từ lục bình mà tôi thường thưởng thức từ thuở nhỏ. Tuy nhiên, ngày nay, những món ăn từ lục bình thỉnh thoảng cũng xuất hiện trong thực đơn của một số ít nhà hàng với nhiều cách chế biến khác nhau như ăn kèm mắm kho, cá kho; nấu canh chua, luộc hoặc làm gỏi… Dù chế biến theo hình thức nào thì chính sự dân dã, mộc mạc cùng hương vị tinh túy của đồng quê cũng đủ làm lưu luyến bất cứ ai khi thưởng thức.

Giờ đây, mỗi khi có dịp về quê, trong lúc chờ qua phà, tôi lại rất thích đứng ngắm nhìn từng đám lục bình trôi vô định trên sông. Màu xanh của lá cùng màu tím biêng biếc của hoa như tô điểm thêm vẻ đẹp mộc mạc và gần gũi cho con sông Hậu hiền hòa. 

Nên đọc