Diêm dân xứ Nghệ loay hoay tìm đầu ra cho hạt muối

Vị chát của biển

Người làm muối xứ Nghệ vẫn luôn tự trào công việc "làm một ngày, ăn cả năm không hết". Về cánh đồng muối Diễn Vạn (huyện Diễn Châu) giữa cái nắng oi ả của gió Lào bỏng rát. Những cánh đồng bạt ngàn muối trắng nay thưa thớt bóng người, nhiều ruộng bỏ hoang, cỏ mọc um tùm. Hầu như không còn lớp trẻ làm muối. Những người đang “phơi lưng cho trời bán mặt cho đất” dưới nắng hè gay gắt lại chủ yếu là những người đã có tuổi. Họ không còn biết làm nghề gì hoặc do tuổi cao không thể đi làm ăn xa. Ngày ngày, họ cần mẫn với nước biển, với cát, nắng và gió để tạo ra những hạt muối trắng, mặn mòi.

Dưới cái nắng oi bức của gió Lào bỏng rát diêm dân xứ Nghệ vẫn hăng say lao động tạo ra hạt muối trắng

Tháng 6, dưới cái nắng 40 – 45 độ C thiêu da đốt thịt, lại được xem là thời tiết thuận lợi cho diêm dân xứ Nghệ xuống đồng làm muối. Sản lượng muối làm ra rất cao thế nhưng việc tiêu thụ trong dịch Covid-19 lại gặp khó khăn, giá trị đồng tiền làm ra còn mặn hơn cả muối. Giá muối quá thấp khiến diêm dân nơi đây không còn mặn mà với nghề truyền thống này.

Ông Phạm Văn Thắng (SN 1960, trú xã Diễn Vạn, huyện Diễn Châu, Nghệ An) chia sẻ, nhà tôi có 18 dạt muối (khoảng 5 sào đất – PV) nhưng chỉ có hai già này làm thôi. Bây giờ giá muối thấp quá chỉ 1.400 đồng/kg tại ruộng, nếu 2 vợ chồng chăm chỉ ngày cũng chỉ kiếm được 280.000 đồng. Già rồi không biết làm gì nên đành bám nghề, cứ thanh niên trai tráng trong làng họ đã bỏ nghề muối và chuyển sang nghề khác để mưu sinh.

“Ngoài việc giá muối thấp đem lại thu nhập không cao, thì mỗi năm chỉ sản xuất được trong khoảng 3 tháng nắng nóng, sau đó lại phải để hoang nên các ô kết tinh, ô chạt lọc, thậm chí là cát biển lọc nước cũng bị hư hỏng hết, buộc phải đầu tư lại khi bước vào vụ mới, khiến cho chi phí sản xuất bị đội lên”, ông Thắng tâm sự.

Còn bà Trương Thị Hoa (trú xã Diễn Kim, huyện Diễn Châu, Nghệ An) nói: “Gia đình tôi có 4 người tham gia làm muối, trừ chi phí mỗi năm thu nhập khoảng 15 triệu đồng. Mấy năm nay, giá muối xuống thấp, thương lái ép giá mua rẻ, dân thì họ chuyển ăn bột canh iốt, nên làm ra cũng không bán được nhiều. Muối dân làm ra chủ yếu là để bán cho chăn nuôi, hoặc để ướp hải sản, là muối sạch nhưng vẫn không có đầu ra...”.

Giá rớt thảm, diêm dân xứ Nghệ không còn mặn mà với nghề muối.

Ông Hoàng Ngọc Biên - Chủ nhiệm HTX muối Vạn Nam cho biết, đời sống của người làm muối rất khó khăn vì có năm bán được có năm không, phụ thuộc vào thị trường. Năm nay bước vào mùa sản xuất muối nhưng vẫn còn nhiều diện tích bỏ hoang là vì giá muối quá thấp.

“Những năm gần đây, muối ở miền Nam chuyển ra nhiều, giá bán chỉ 1.300 - 1.400 đồng/kg, đã bao gồm chi phí bao bì, vận chuyển tận nơi. Vì thế muối của người dân địa phương rất khó cạnh tranh. Bà con chỉ mong, hạt muối làm ra nếu được Nhà nước hỗ trợ giá, hoặc có công ty bao tiêu sản phẩm thì diêm dân sống chết cũng theo nghề”, ông Biên chia sẻ.

Giải pháp nào giúp diêm dân nghề muối xứ Nghệ vươn xa

Theo thống kê, toàn huyện Diễn Châu có 4 HTX sản xuất muối tại 3 xã Diễn Kim, Diễn Bích, Diễn Vạn với tổng diện tích 120ha. Tuy nhiên, vụ muối năm nay giảm còn 80 ha.

Những hạt muối sạch, trắng tinh khôi những vẫn khôngkhó tìm được thị trường tiêu thụ ổn định.

Ông Bùi Công Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Diễn Kim, huyện Diễn Châu (Nghệ An) cho biết, để làm ra hạt muối phải trải qua nhiều công đoạn và phụ thuộc rất nhiều vào thời tiết, càng nắng to thì diêm dân càng thu được nhiều muối. Xã Diễn Kim có 700 hộ làm muối, tuy nhiên, hiện chỉ còn khoảng 200 hộ với hơn 400 lao động còn gắn bó với nghề này. Người làm muối ở đây chủ yếu vẫn làm muối theo phương pháp thủ công, nhỏ lẻ, manh mún nên chất lượng muối không cao, khó tìm được thị trường tiêu thụ ổn định. Trong khi đó, giá muối xuống thấp, nhiều hộ gia đình không mặn mà với nghề muối”.

“Để tháo gỡ khó khăn cho nghề làm muối cần phải chú trọng đến chất lượng muối, mở rộng những diện tích muối sạch. Hiện xã Diễn Kim đang quy hoạch chi tiết những vùng sản xuất muối sạch, tổ chức lại hợp tác xã sản xuất muối theo mô hình mới để hoạt động hiệu quả hơn. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng cần có chính sách hỗ trợ diêm dân ứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất muối, hỗ trợ các HTX, đặc biệt là tăng cường mở rộng quảng bá sản phẩm, xây dựng thương hiệu cho ngành muối xứ Nghệ”, ông Sơn nói.

Diêm dân xứ Nghệ mong muốn nhà nước hỗ trợứng dụng tiến bộ khoa học kỹ thuật trong sản xuất, xây dựng thương hiệu cho ngành muối

Ông Lê Thế Hiếu - Trưởng phòng NN&PTNT huyện Diễn Châu cho biết: Những năm gần đây, mặc dù Nhà nước đã có nhiều chính sách hỗ trợ người dân cải tiến các ô chạt lọc, phủ bạt kết tinh... thế nhưng do giá muối quá thấp, lại khó cạnh tranh nên nhiều người đã bỏ nghề muối. Đối với những diện tích làm muối kém hiệu quả bị bỏ hoang, như ở Diễn Kỷ, Diễn Vạn nay đã được quy hoạch chuyển sang mục đích khác như nuôi trồng thủy sản nhưng do vốn đầu tư ban đầu lớn, rủi ro cao nên nhiều hộ dân vẫn còn e ngại, không dám đầu tư, dẫn đến diện tích ruộng muối bỏ hoang vẫn còn rất lớn...".