Tham vấn kinh nghiệm của Canada trong xây dựng Luật Hợp tác xã

Ngày 06/10/2021, Cục Phát triển Hợp tác xã - Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã phối hợp cùng Dự án Phát triển Hợp tác xã Việt Nam VCED (do Chính phủ Canada tài trợ thực hiện thông qua tổ chức Socodevi và Trường Cán bộ Quản lý Nông nghiệp và Phát triển nông thôn 2) và Đại sứ quán Canada tại Việt Nam tổ chức thành công Hội thảo tham vấn chuyên gia Canada về Luật Hợp tác xã.

Phát biểu tại sự kiện, ông ông Brian Allemekinders- Trưởng bộ phận hợp tác phát triển, Đại sứ quán Canada tại Việt Nam cho rằng, việc sửa đổi Luật Hợp tác xã do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì soạn thảo sẽ tạo ra một nền tảng vững chắc cho hợp tác xã trong thời gian tới.

Cũng tại đây TS Claude-André Guillotte- Giám đốc Học viện IRECUS, Trường Đại học Kinh doanh Sherbrooke của Canada đã có bài trình bày chia sẻ về việc triển khai Luật Hợp tác xã tại Canada. Theo TS Claude-André Guillotte, Hợp tác xã (HTX) cũng là một doanh nghiệp nhưng được quản trị bởi các quy định cụ thể và Điều lệ. Chính vì HTX như một doanh nghiệp nên HTX nên được đối xử như một pháp nhân để thực hiện các hoạt động kinh doanh như bất cứ doanh nghiệp nào. Và HTX cần phải được coi là một chủ thể tách biệt với các thành viên về trách nhiệm đối với các chủ thể.

Theo TS Claude, các nhu cầu chung của thành viên hợp tác xã không chỉ là vấn đề về kinh tế mà còn liên quan đến văn hóa, xã hội miễn là phương thức đáp ứng những nhu cầu đó là tạo ra một doanh nghiệp và cung cấp các dịch vụ để phục vụ cho nhu cầu đó, và nó hoạt động theo các quy tắc quản lý HTX. HTX có mục đích phi lợi nhuận chỉ là vấn đề về tài chính. Nhưng bất cứ HTX nào cũng nên hoạt động để bảo đảm trang trải được tất cả các chi phí và bền vững về tài chính.

HTX là một đơn vị kinh tế nên doanh thu phải đủ để bù đắp chi phí. Luật HTX Quebec quy định, chỉ có thặng dư từ các hoạt động với thành viên mới được phép phân phối cho thành viên, còn lơi nhuận có được từ giao dịch ngoài thành viên sẽ phải được chuyển vào quỹ dự trữ chung của HTX. Hoạt động kinh doanh với thành viên không nên vì mục đích lợi nhuận. Việc bán hàng hóa và dịch vụ ra ngoài thành viên là phần mang lại lợi nhuận trong các hoạt động kinh doanh của các HTX của người sản xuất và của người lao động. Điều này khác với HTX của người tiêu dùng Luật của chúng tôi phân loại HTX ra 3 loại riêng biệt: HTX của người sản xuất, HTX của người lao động và HTX của người tiêu dùng, TS Claude cho biết.

Hội thảo trực tuyến chia sẻ kinh nghiệm Canađa về Luật Hợp tác xã.

Chia sẻ về việc quản lý tài chính trong HTX, TS Claude cho biết, Luât của Quebec quy định bắt buộc việc tích lũy vốn ròng trong dài hạn (Dự phòng, có nghĩa Tài sản: Nợ phải trả + Vốn chủ sở hữu). Khoản dự phòng này buộc phải hình thành với các yêu cầu tối thiểu về tỷ lệ thặng dư. Hàng năm, HTX phải phân bổ một phần thặng dư vào quỹ dự phòng chung trước khi chia thặng dư/trả cổ phần theo tỷ lệ sử dụng dịch vụ, và nghĩa vụ này là bắt buộc cho tới khi đạt được 40% vốn chủ sở hữu trên nợ phải trả.

Đối với việc xây dựng nguồn vốn, Hội đồng quản trị không có nghĩa vụ phải trả cổ phần/chia thặng dư nếu có lý do chứng mình rằng điều này có thể gây nguy hiểm cho sự ổn định tài chính của HTX.

Về việc nộp thuế của HTX, tại Canada, HTX phân phối theo mức độ đóng góp vốn của thành viên. Các nhà hoạch định chính sách cần phải cân nhắc về điều này. Canada và Quebec đánh thuế HTX như bất kỳ doanh nghiệp nào dựa trên thu nhập ròng. Các công ty tư nhân vận động hành lang mạnh mẽ cho việc này, TS Claude chia sẻ.

Tại Canada, quản lý nhà nước đối với HTX thuộc trách nhiệm của Ban Doanh nghiệp kinh tế Hợp tác. Đây là một đơn vị nằm trong Bộ Kinh tế và Đổi mới, chịu trách nhiệm cho sự phát triển và tăng trưởng của các HTX thông qua một loạt các chương trình và thông qua việc quản lý Đạo luật HTX Quebec và Đạo luật Kinh tế Xã hội. Ban Doanh nghiệp Kinh tế Hợp tác hoạt động theo cơ chế tập trung và không có các cơ quan trực thuộc cấp vùng.

Từ những kinh nghiệm quý báu trong việc triển khai luật HTX tại Canada mà TS Claude-André Guillotte trong buổi hội thảo, các chuyên gia, các tổ chức quốc tế, viện nghiên cứu, các hợp tác xã, doanh nghiệp… đã làm rõ nét hơn những vấn đề về vai trò, đặc thù và sự khác biệt của hợp tác xã so với các loại hình công ty hoạt động chỉ nhằm mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận…

Theo Cục trưởng Cục Phát triển Hợp tác xã (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) Phùng Quốc Chí, Chính phủ Canada đã có nhiều hoạt động hợp tác, thúc đẩy phong trào kinh tế tập thể, HTX tại Việt Nam trong nhiều năm qua. Đặc biệt, thông qua dự án dự án Hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam đã giúp Việt Nam xây dựng được nhiều mô hình hoạt động hiệu quả, đi đúng bản chất, chuẩn mực của mô hình hiện đại được thế giới công nhận.

“Việt Nam mong muốn tiếp tục nhận được sự chia sẻ, hợp tác, tham vấn của Canada trong những sự kiện sắp tới để tiếp tục phát triển và nhân rộng những mô hình HTX thành công đến nhiều địa phương hơn nữa”, Cục trưởng Phùng Quốc Chí nhấn mạnh.