Trẻ em học lập trình: Tuổi nào thì hợp lý?

Lập trình không dành riêng cho lứa tuổi nào

Ngày 7/12, chương trình Hour of Code (Giờ lập trình) đã diễn ra với sự tham gia của hơn 300 học sinh khối 4 và khối 5 - trường phổ thông song ngữ liên cấp Wellspring (Long Biên, Hà Nội). Chương trình là một phong trào toàn cầu phát động bởi tổ chức phi chính phủ Code.org nhằm giới thiệu về Khoa học máy tính với việc lập trình chỉ trong 1 giờ đồng hồ, đã tiếp cận hàng chục triệu người trẻ tuổi ở hơn 180 quốc gia.

Học sinh lớp 4, lớp 5 tham dự chương trình “Giờ lập trình”.

Theo IDC, ngôn ngữ lập trình mới chính là "ngôn ngữ chung" của thế giới. Tuy nhiên, chưa tới 20 triệu người trong tổng số gần 3 tỷ nhân lực thế giới hiện nay biết sử dụng ngôn ngữ lập trình. Tổng thống Mỹ Barack Obama từng nói: "Đừng chỉ chơi game trên điện thoại, hãy học lập trình ở đó". Anh đã đưa ra quyết định dạy lập trình ở trường học, trong khi những quốc gia như Estonia, Finland, Italy và Singapore cũng đã chuẩn bị cho việc tích hợp việc dạy lập trình vào chương trình giáo dục phổ thông.

Trong thời đại khoa học công nghệ phát triển mạnh mẽ, cả thế giới bước vào cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, từ khóa “lập trình” ngày càng được quan tâm và Việt Nam cũng không nằm ngoại lệ.

Tuy nhiên, nhiều bậc phụ huynh Việt vẫn băn khoăn rằng, liệu có nên cho trẻ em tiếp cận lập trình sớm? Cho trẻ học lập trình ở độ tuổi nào là hợp lý? Lập trình vốn “khó nhằn”, trẻ em học liệu có hiểu được gì không?

Trao đổi với PV Dân trí, bà Nhi Lê - Giám đốc chương trình cộng đồng khu vực Đông Nam Á của Microsoft nói: “Thực ra ngày xưa, khi nói đến lập trình là nghĩ đến ngay những kỹ sư hoặc chuyên gia lập trình ngồi miệt mài hàng tiếng đồng hồ và cái gì đấy rất phức tạp hoặc hơi có vẻ "chán nản" - không được sinh động lắm. Nhưng thực chất, lập trình là kỹ năng vô cùng cần thiết học sinh cần được chuẩn bị cho cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

Khi trẻ em được học lập trình, chúng không chỉ được học những câu lệnh mà các em được học tư duy logic, khả năng hệ thống, giải quyết các vấn đề phức tạp. Hơn thế, lập trình cũng đòi hỏi sự sáng tạo rất lớn. Khi các em tham gia chế tạo, làm nên những trò chơi, ví dụ trò chơi học an toàn giao thông hoặc bài dân ca, tục ngữ của riêng mình nhưng dùng lập trình để tạo ra những nhân vật của riêng mình thì sự sáng tạo của em được đẩy lên rất cao”.

Giám đốc chương trình cộng đồng khu vực Đông Nam Á của Microsoft nhấn mạnh: “Khi nói đến lập trình, chúng ta không chỉ nói đến kỹ sư lập trình mà đến tất cả độ tuổi”. Theo đó, khi mà các em có thể sử dụng máy tính và phù hợp thì đều có thể học lập trình. Càng ngày, thế giới đưa những công cụ lập trình trực quan đến với trẻ em để giúp cho lập trình được phổ cập, các em càng ngày càng được chuẩn bị sẵn sàng hơn cho tương lai của mình hơn.

Đồng quan điểm, bà Ngô Minh Trang - Giám đốc công ty công nghệ vì cộng đồng Vietnet - ICT chia sẻ: “Trước đây chúng ta vẫn nghĩ lập trình gắn với hình ảnh lập trình viên với những câu lệnh rất khô khan. Nhưng bây giờ lập trình đã đưa vào một cách tiếp cận mới là lập trình trực quan, lập trình kéo thả. Lập trình này có thể đưa đến cho các em những trải nghiệm lập trình cơ bản, tuy nhiên sẽ dễ dàng và nói vui hơn rất nhiều so với những suy nghĩ về lập trình là khô khan. Cách tiếp cận này sẽ cho các em dù nhỏ tuổi cũng sẽ tiếp cận và trải nghiệm lập trình”.

Bà Trang cho hay, chiến dịch "Giờ lập trình" cũng là cách tiếp cận đầu tiên cho các em, chiến dịch nhắm đến đối tượng từ 4 - 104 tuổi đều có thể tham gia vào chương trình giờ lập trình. Tại đây, chương trình sẽ cho các em trải nghiệm cơ bản để các em hiểu được, lập trình là như thế nào và khơi gợi sự yêu thích, sáng tạo trong các em với công việc lập trình.

“Bản thân tôi cũng có con học lớp 1. Trước đây tôi hình dung rằng, trẻ em lớp 1 thì làm sao hiểu được máy tính, lập trình nhưng gần đầy tôi cũng bắt đầu cho con tiếp cận với việc lập trình thì thấy cháu tiếp cận rất nhanh, quan trọng các em có tư duy logic hay tính sáng tạo. Đó là lý do tôi nghĩ cha mẹ học sinh cho con thử nghiệm để hiểu hơn về công việc lập trình”, bà Trang cho biết thêm.

Hiện nay có rất nhiều tổ chức xây dựng nguồn tài liệu phong phú để trẻ em tự tìm hiểu tài liệu và học được hoặc phụ huynh tìm hiểu rồi hỗ trợ, hướng dẫn các con làm theo. Theo bà Nhi Lê: “Bây giờ những khóa học lập trình rất nhiều. Ví dụ như trên trang web của code.org hoặc digitalskill.vn có các khóa học sinh động, chính xác hơn là những trò chơi miễn phí để các con bắt đầu làm quen với kỹ năng lập trình”.

Học mà chơi, chơi mà học

Hội trường chương trình “Hour of Code” đã được các thầy cô chuẩn bị sẵn sàng laptop, máy tính bảng được kết nối và cài đặt ứng dụng Minecraft. Lấy cảm hứng từ trò chơi Minecraft, chuyên gia đến từ Microsoft và các thầy cô giáo giới thiệu với học sinh khái niệm lập trình máy tính cơ bản thông qua cách thăm dò trên đất liền, bằng thuyền và dưới nước. Các học sinh bắt tay tham gia vượt qua thử thách với 12 cấp độ trong ứng dụng Minecraft.

Chỉ trong một thời gian ngắn đã có rất nhiều em giải xong "câu đố".

Cô Lê Tuệ Minh - Tổng hiệu trưởng trường Phổ thông liên cấp Wellspring cho hay: “Hiểu rõ tầm quan trọng của lập trình đối với việc trang bị cho trẻ kỹ năng logic, tư duy sáng tạo, nhà trường đã triển khai xây dựng chương trình Giờ lập trình.

Minecraft là một ứng dụng kết hợp vừa học vừa chơi trong thế giới mở với 74 triệu người tham gia trên toàn cầu. Bằng cách sử dụng vòng lặp và điều kiện, các học sinh đã hiểu được khái niệm lập trình máy tính cơ bản thông qua cách thăm dò trên đất liền, bằng thuyền và dưới nước, được thiết kế các giải pháp của riêng mình cho các thử thách.

Các em không những được học về lập trình mà còn được thi đua xem ai vượt qua 12 thử thách của Minecraft - sản phẩm của Microsoft nhanh hơn.

Em Lê Gia Hiển (học sinh lớp 5A6) chia sẻ: “Ở trường có giờ ICT dạy chúng em cách sử dụng máy tính và lập trình. Em ứng dụng những gì đã học để giải các thách thức trong trò chơi minecraft mà không gặp áp lực, trái lại rất vui và thú vị”.

Cô Tuệ Minh chia sẻ thêm: “Chúng ta đang sống trong kỷ nguyên kỹ thuật số, nơi mà các tiện ích từ máy tính, điện thoại thông minh cho đến máy tính bảng đã trở thành một phần thiết yếu của cuộc sống. Trẻ em ngày càng trở nên say mê và am hiểu hơn về công nghệ, không có lý do gì để ngăn cản chúng tìm hiểu về những thứ chúng yêu thích và cũng không có lý do để từ chối việc dạy trẻ lập trình từ sớm”.

Ngày nay, có không ít hệ thống học lập trình trực tuyến được thiết kế để khuyến khích trẻ em đưa ra những ý tưởng sáng tạo, rèn luyện tư duy logic thông qua việc giải đố và chơi với những nhân vật ngộ nghĩnh. Những phần mềm này không hề chứa những cú pháp lập trình phức tạp mà tất cả đều được biểu diễn dưới dạng các khối lệnh đầy màu sắc, hình ảnh trực quan sinh động. Vì thế trẻ hoàn toàn có thể làm quen với tư duy logic và tiếp cận môn học này dễ dàng, thú vị.