SGK tiếng Việt lớp 1 nhiều “sạn”: Chủ biên chương trình môn Ngữ văn nói gì?

Những ngày qua, nhiều ý kiến đưa ra đã có nhận xét gay gắt về một số bài tập đọc trong SGK tiếng Việt lớp 1 (Bộ sách Cánh Diều) về việc dạy trẻ con thói lười nhác, thủ đoạn và khôn lỏi… kèm theo đó là một loạt "sạn" khiến nhiều phụ huynh và chuyên gia giáo dục. Trước thông tin này, chia sẻ với báo Giáo dục và Thời đại, PGS.TS Đỗ Ngọc Thống - Chủ biên chương trình môn Ngữ văn - Chương trình Giáo dục phổ thông mới cho rằng, góp ý cho SGK là cần thiết, nhưng phải có trao đổi, làm rõ vì có một số thông tin thiếu chính xác, thậm chí là bịa hoàn toàn.

PGS.TS Đỗ Ngọc Thống. Ảnh: Báo Giáo dục và Thời đại.

PGS.TS Đỗ Ngọc Thống viện dẫn, chẳng hạn bài học "Chữ số 4" với ví dụ về "Bốn cái làn" được lan truyền trên mạng xã hội những ngày qua là sai hoàn toàn bởi thực chất không cuốn sách Tiếng Việt lớp 1 nào có nội dung như vậy.

Trước ý kiến về việc sách đưa nhiều ngữ liệu là truyện ngụ ngôn được dịch từ nước ngoài có nội dung phản giáo dục; PGS Đỗ Ngọc Thống cho rằng, truyện nếu lấy từ tác phẩm của các nhà văn nổi tiếng nước ngoài thì sao có thể bảo là phản giáo dục được?

Chẳng qua là truyện ngụ ngôn thường có nhiều ý nghĩa và có thể suy luận theo nhiều cách hiểu khác nhau. Và nếu cứ suy luận kiểu như thế thì tất cả các câu chuyện cổ đều sẽ bị phê phán.

Chẳng hạn, cũng đã có người cho rằng dạy truyện "Em bé thông minh" là dạy cho học sinh thói khôn vặt, láu cá; rằng ông lão trong truyện của Puskin (Ông lão đánh cá và con cá vàng) sao dại thế, để mụ vợ sai khiến mãi.

Sao cô Tấm có thể làm những điều ác như thế? Sao Thạch Sanh khờ dại thế, để Lý Thông lừa hết lần này đến lần khác?... Ngay cả truyện 2 con dê đi qua cầu không nhường đường nhau để phải rơi tõm xuống suối trong sách cũ mà nhiều người khen, vẫn có thể suy luận sao lại dạy cho trẻ con cái thói ương bướng, ích kỉ và liều lĩnh; không biết nhường nhịn nhau để dẫn đến hậu quả nghiêm trọng...

"Tôi nghĩ, việc đưa một câu chuyện vào dạy cho trẻ thế nào còn phụ thuộc vào câu hỏi hướng dẫn đọc và cách dạy của thầy cô giáo. Cũng truyện ấy nhưng giáo viên hướng học sinh hiểu thế nào cho đúng, cho nhân hậu, có ý nghĩa giáo dục cao là do tấm lòng, từ nhận thức, hiểu biết của người thầy...

Trong chuyện này, nếu có hạn chế thì chỉ là các tác giả khi phỏng theo, biên tập lại cần chau chuốt hơn để câu văn hay, tránh thô thiển dễ gây hiểu nhầm" - PGS.TS Đỗ Ngọc Thống nói.

Theo PGS.TS Đỗ Ngọc Thống, truyện ngụ ngôn được các tác giả đưa vào SGK, trước hết là phục vụ mục đích học âm, vần, học tiếng Việt… Tất nhiên, khi dẫn vào SGK phải có lựa chọn, cân nhắc nội dung.

Cần giáo dục cái đẹp, cái tích cực; nhưng nêu lên cái tiêu cực cũng là để nhận biết cái xấu và hướng tới cái đẹp, cái tích cực. Khi đưa vào sách, thì nhiệm vụ của giáo viên là giáo dục cho học sinh hướng đến cái tốt, cái đẹp, tránh những thói hư, tật xấu.

Bộ SGK lớp 1 Cánh Diều. Ảnh minh họa.

Nhiều người nói sao không lấy ca dao, tục ngữ mà dạy. Thứ nhất trong sách cũng đã có ca dao tục ngữ; thứ hai chọn ngữ liệu nào trước hết phải phục vụ nhiệm vụ và yêu cầu là rèn luyện các âm, vần đang học...

Vì thế, không phải ca dao, tục ngữ nào cũng đáp ứng được tất cả các yêu cầu nêu trên. Vả lại ca dao, tục ngữ cũng đâu phải luôn dễ hiểu, các câu chuyện về loài vật thường phù hợp hơn với trẻ đầu cấp tiểu học" - PGS Đỗ Ngọc Thống trao đổi.

Viết SGK đều có sự kế thừa từ những quyển sách truyền thống

Cũng theo PGS.TS Đỗ Ngọc Thống, thực ra các tác giả khi viết SGK đều có sự kế thừa các bài đọc hay, hấp dẫn có tính giáo dục của những quyển sách truyền thống.

Một số người nêu lên các bài văn trong sách cũ, tôi thấy trong sách mới cũng có những bài như thế. Ngoài ra các tác giả còn đưa thêm một số bài khác để cập nhật với ngôn ngữ nói và viết của hiện nay.

Trước đây, do điều kiện chiến tranh, trường lớp khó khăn, lớp 1 cũng chỉ học 1 buổi/ngày; mỗi tuần chỉ học 7-8 tiết tiếng Việt, có khi ít hơn. Ngày nay xã hội phát triển, có điều kiện, học sinh học 2 buổi/ngày, số tiết dành cho học tiếng Việt tăng lên, các bài học do vậy cũng phong phú hơn và vì thế cần huy động thêm một số ngữ liệu khác.

Bên cạnh các bài kế thừa còn có thêm một số bài đọc mới nên nhiều người thấy khác với sách thời mình đi học, thấy hình như các bài hay trong sách cũ bị bỏ hết.

"Mỗi cuốn sách đều có những ưu điểm và hạn chế. Không nên chỉ nhìn thấy một vài thiếu sót rồi vội vã khái quát, phủ nhận sạch trơn toàn bộ cuốn sách"- PGS. Đỗ Ngọc Thống nhận xét.

Trước phản ánh của báo chí về việc sách giáo khoa môn Tiếng Việt lớp 1 có một số nội dung chưa phù hợp, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ đã chỉ đạo kiểm tra, làm rõ và có phương án xử lý phù hợp vấn đề này. Bộ GD&ĐT yêu cầu Hội đồng thẩm định gửi báo cáo về Bộ trước ngày 17/10.

Công văn của Bộ GD&ĐT nêu rõ, triển khai thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018, Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa đã tổ chức thẩm định sách giáo khoa lớp 1. Căn cứ kết quả thẩm định, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT đã phê duyệt 05 bộ sách giáo khoa lớp 1 để các nhà trường lựa chọn, triển khai các hoạt động dạy học theo quy định.

Trong thời gian qua, Bộ GD&ĐT đã tiến hành kiểm tra, khảo sát, nắm tình hình triển khai chương trình, sách giáo khoa mới ở một số địa phương. Kết quả kiểm tra cho thấy, sách giáo khoa lớp 1 đã được các nhà trường lựa chọn, tổ chức dạy học bước đầu đáp ứng yêu cầu; học sinh lớp 1 được làm quen với phương pháp dạy học mới, hứng thú và tự tin trong học tập.

Tuy nhiên, những ngày qua, trên các phương tiện truyền thông đại chúng đã có phản ánh về việc sách giáo khoa môn Tiếng Việt lớp 1 có một số nội dung chưa phù hợp đối với học sinh lớp 1. Bộ GD&ĐT đề nghị Hội đồng rà soát, kiểm tra các nội dung báo chí nêu.