NSND Như Quỳnh, cô gái Hà Nội phải học ăn sóng nói gió để vào vai trong phim điện ảnh “Ngày lễ thánh”

“Ngày lễ thánh” và những vai diễn để đời của thế hệ diễn viên gạo cội

“Ngày lễ Thánh” là một bộ phim tâm lý tình cảm của đạo diễn Bạch Diệp, thực hiện năm 1976. Bộ phim được chuyển thể từ tiểu thuyết Bão biển của nhà văn Chu Văn kể về đời sống xã hội của một làng Công giáo ven biển miền Bắc đầu thập niên 60 của thế kỷ XX.

Từ câu chuyện của 2 chị em Nhân và Ái, có hôn nhân không hạnh phúc nhưng bị ràng buộc bởi tư tưởng cũ, phim gỡ dần những nút thắt trong cuộc đời của 2 người phụ nữ, để rồi các tình tiết lại góp phần mở rộng ra các vấn đề của cả xã hội.

Góp phần tạo nên thành công cho bộ phim là những nghệ sĩ gạo cội: NSND Trà Giang - vai Chị Nhân; NSND Như Quỳnh - vai cô Ái; Nghệ sĩ Việt Liên - vai Anh Vượng và NSND Trần Phương - vai Anh Tiệp. Nhưng cũng chính “Ngày lễ thánh” đã mang đến vai diễn để đời cho thế hệ diễn viên gạo cội của điện ảnh Việt Nam.

Kể lại về hành trình vào vai một người phụ nữ vùng biển, NSND Như Quỳnh chia sẻ, cô đã phải học cách nói to, đi lại mạnh mẽ cho ra chất, chứ không thể ăn nói nhỏ nhẹ như bình thường được.

Còn với NSND Trà Giang, dù bản thân bà đã đọc nguyên tác của phim - tiểu thuyết “Bão biển” nhưng bà không thể ngờ mình sẽ được chọn đóng vai Chị Nhân. Bởi lẽ trước phim “Ngày lễ thánh”, bà chưa bao giờ đóng một vai ghê gớm, đanh đá lại “kém hiểu chuyện” như chị Nhân. Thế nhưng, khi vào vai 2 chị em Nhân - Ái, cả 2 nữ diễn viên đã thể hiện xuất sắc, thực sự trở thành những người phụ nữ vùng biển, ăn sóng nói gió, cùng nét cá tính đặc trưng của từng nhân vật.

 

Riêng với nghệ sĩ Viết Liên, đây là lần đầu ông đóng phim điện ảnh. Vai anh Vượng đến với ông cũng thật tình cờ, trong một lần phụ mẹ bán hàng. Sau khi vác một bao tải nặng về, chàng trai Viết Liên của 50 trước cởi phanh áo ra cho mát, để lộ cơ thể cường tráng và sắc vóc khỏe khoắn. Chính lúc ấy anh đã lọt vào mắt xanh của đạo diễn Bạch Diệp và được chọn vào vai Anh Vượng, người con trai vùng biển hiền lành chất phác, yêu hết lòng cô Ái dù định kiến xã hội tưởng đã khiến họ không đến được với nhau.

Thậm chí, nếu xem kỹ nhiều phân đoạn đông người trong phim, khán giả cũng sẽ bất ngờ nhận ra, phim điện ảnh “Ngày lễ thánh” có rất nhiều vai quần chúng do các diễn viên nổi tiếng tham gia. Nói theo ngôn ngữ bây giờ là vai “cameo”. Như NSƯT Phương Thanh, NSƯT Ngọc Thu, NSƯT Hoàng Yến, diễn viên Dũng Nhi…

Giải thích cho chi tiết thú vị này, NSND Như Quỳnh cho biết, bộ phim “Ngày lễ thánh” ghi hình đúng vào thời điểm lớp Điện ảnh khóa 2 của Đại học Sân khấu điện ảnh đi thực tập, vậy nên phim mới có dàn “cameo” hùng hậu như vậy.

Những mâu thuẫn căng thẳng được khéo léo đề cập và gỡ dần từng nút thắt trong phim “Ngày lễ thánh”

 

Xuyên suốt phim là câu chuyện về 2 chị em Nhân - Ái, 2 người phụ nữ đã lấy chồng nhưng đều là những cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Nếu cô chị - Nhân lấy phải một người chồng vũ phu, thường xuyên đánh đập vợ rồi cuối cùng bỏ trốn vào Nam theo địch, thì cô em - Ái cũng không sung sướng gì hơn, hôn nhân không tình yêu biến cô trở thành người ăn kẻ ở trong gia đình chồng, rồi có chồng đấy nhưng chẳng được quan tâm, thậm chí chồng ngang nhiên sống chung với người phụ nữ khác, đến tất cả người dân trong vùng cũng đều biết.

Thế nhưng, vì những tư tưởng hà khắc đã ăn sâu, bám rễ trong suy nghĩ nên họ không dám thoát ra khỏi để tìm kiếm hạnh phúc cá nhân. Thậm chí, cô chị gái Nhân còn cố tình phá hạnh phúc mới của em gái mình, không để Ái đến với Vượng - mặc dù biết anh thương yêu em gái mình thật lòng.

Ấn tượng và lạ đời nhất trong phim có lẽ là cảnh cô Nhân đến nhà người tình của chồng cô Ái, không phải để đánh ghen mà là để “nhờ giúp đỡ”, đến phá đám cưới của em gái. Dù bị sỉ nhục, bản thân mình bị “Tiểu Tam” nói cạnh nói khóe nhưng vẫn không dám thay đổi thái độ. Đặt trong bối cảnh bây giờ, điều này có thể lạ đời, khiến người xem bức xúc, nhưng với giai đoạn những năm 1960, thì tư tưởng ấy của vai Nhân lại là điều dễ hiểu, khiến người ta vừa giận vừa thương.

Hay trong một phân đoạn khác, khi cô Nhân bị vu oan đánh cán bộ Tiệp, rất may cô đã được chính anh Tiệp minh oan cho và được thả về. Theo nguyên tác thì cô vẫn sẽ ngang ngược, không hiểu chuyện, nhưng chính NSND Trà Giang và NSND Như Quỳnh đã thống nhất thay đổi, đề đạt ý tưởng với đạo diễn.

 

Để đúng với để diễn biến tâm lý của nhân vật, 2 nghệ sĩ đã thay sự ngang ngược bằng những giọt nước mắt của nhân vật Nhân, dù lời nói có thể chưa chấp nhận nhưng những giọt nước mắt thương em, thái độ và giọng nói bớt phần cẳng của nhân vật đã thể hiện khéo léo sự thay đổi trong tâm lý. Để rồi sau đó, mới có phân đoạn xúc động của 2 chị em khi cô Nhân ốm, và từ đó quyết tâm giúp em gái đến với người cô thật sự thương yêu, hết lòng vun đắp cho hạnh phúc của em.

Sự thay đổi trong suy nghĩ của Nhân, cuộc tái hôn được ủng hộ của Ái cũng phần nào cho thấy sự thay đổi tư duy của người dân, khi những cái mới được đón nhận và xã hội chuyển mình phát triển tốt đẹp hơn.

Cuộc gặp gỡ sau 50 năm và câu chuyện về những ngày tháng làm phim gắn bó của một thế hệ

Nghệ sĩ Viết Liên hiện đang sinh sống và tại Hải Phòng, NSND Như Quỳnh đang sống tại Hà Nội còn NSND Trà Giang thì sống tại TPHCM. Từ khi phim điện ảnh “Ngày lễ thánh” hoàn thành và công chiếu, họ cũng chưa có cơ hội làm việc chung và gặp nhau. Phim sản xuất năm 1975, công chiếu năm 1976 và tính đến nay cũng đã tròn 50 năm.

Từng ấy thời gian nhưng biết bao kỷ niệm của anh chị em trong đoàn thì khó có thể nào quên. Sản xuất phim trong điều kiện thiếu thốn hơn bây giờ rất nhiều, hàng trăm mét phim quay xong, chở từ Nam Định về Xưởng phim truyện tại Hà Nội để kiểm tra, phải mấy hôm sau mới biết chất lượng có ổn không, không ổn thì lại phải quay lại. Rồi những cô gái sinh ra và lớn lên ở Hà Nội như NSND Như Quỳnh phải sống trong 6 tháng ở vùng biển Hải Hậu, Nam Định, học cách lao động, đánh bắt cá chuyên nghiệp như người dân vùng biển.

 

Chính những khó khăn ấy đã giúp cho tình cảm của những người anh chị em trong đoàn trở nên gắn bó hơn. Cùng với sự hỗ trợ nhiệt tình của người dân, tinh thần làm việc hăng say, hết mình của các diễn viên, những khó khăn đều qua đi, để chúng ta có được 2 tập phim “Ngày lễ thánh” đong đầy cảm xúc, mang đến một câu chuyện truyền cảm hứng về một thế hệ miệt mài lao động, thay đổi cái cũ, phát triển cái mới, cho xã hội tốt đẹp hơn.

Là một bộ phim có đề tài được đánh giá rất mới mẻ, thậm chí có phần mạo hiểm ở thời bây giờ, thế nhưng không thể phủ nhận “Ngày lễ thánh” giống như một làn gió mới trong giai đoạn điện ảnh Cách mạng Việt Nam những năm 1970.

 

Với cách xây dựng những hình tượng nhân vật cá tính, cách đề cập và giải quyết mâu thuẫn một cách nhẹ nhàng, dễ tiếp nhận, phim đã phần nào khắc họa được hình ảnh những người chiến sĩ trên mặt trận không tiếng súng nhưng cũng đầy cam go. Có gắng xoá đi những cái cũ, cái lạc hậu và giải phóng tư tưởng cho người dân, để xã hội chuyển mình tốt đẹp hơn.