Làm gì để kinh tế số trở thành động lực tăng trưởng?

Việt Nam đang ở đâu trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu?

Sáng ngày 20/12, tại Hà Nội, Thủ tướng Phạm Minh Chính chủ trì diễn đàn quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số lần thứ 3 với chủ đề “Phát triển kinh tế số, xã hội số toàn diện, bao trùm - Đạt mục tiêu tăng trưởng GDP hai con số giai đoạn 2026 - 2030”.

Phát biểu khai mạc, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhấn mạnh kinh tế số và xã hội số là hai lĩnh vực "tuy hai mà một". Nếu kinh tế số đóng vai trò đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng suất và năng lực cạnh tranh, thì xã hội số chính là nền tảng nhân văn giúp nâng cao chất lượng sống và thu hẹp khoảng cách phát triển.

Kinh tế số là động lực, xã hội số là nền tảng, con người làm trung tâm. Đặc biệt, Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị ban hành vào tháng 12/2024 đã xác định chuyển đổi số là đột phá quan trọng hàng đầu, là động lực chính để hiện đại hóa lực lượng sản xuất và đổi mới phương thức quản trị quốc gia.

Thay vì những báo cáo thành tích, Thủ tướng đề nghị các đại biểu nhìn thẳng vào thực trạng để trả lời câu hỏi: Việt Nam đang đứng ở đâu trong chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu?

Thủ tướng đặt ra hàng loạt vấn đề mang tính gợi mở để tháo gỡ khó khăn như Làm sao để xử lý các rào cản về thuế, sở hữu trí tuệ và dịch vụ xuyên biên giới? Làm thế nào để khơi thông điểm nghẽn trong việc kết nối và chia sẻ dữ liệu quốc gia? Cần cơ chế đặc thù gì để Việt Nam trở thành "cái nôi" của khởi nghiệp sáng tạo và phát triển công nghệ mới? Huy động và sử dụng hiệu quả đầu tư công - tư, đầu tư nước ngoài như thế nào để tạo sức mạnh tổng hợp?

Thủ tướng kỳ vọng kinh tế số sẽ không chỉ nằm trên các báo cáo mà phải thực sự hiện diện và thay đổi hiệu quả sản xuất trong mọi lĩnh vực: từ nông nghiệp, công nghiệp, xây dựng đến phòng chống thiên tai, dịch bệnh.

Người đứng đầu Chính phủ đề nghị các đại biểu góp ý để xây dựng một chương trình về kinh tế số, xã hội số phù hợp với điều kiện, đặc thù Việt Nam trong dòng chảy chung của thế giới, để Việt Nam tiến cùng, bắt kịp và vượt lên về phát triển kinh tế số, xã hội số trong kỷ nguyên mới. Theo Thủ tướng, đây là việc không phải đơn giản nhưng nếu có cách đi, cách làm tốt thì sẽ rút ngắn được thời gian, tiết kiệm được công sức.

Với phương châm "Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ", Thủ tướng kêu gọi các chuyên gia, tập đoàn công nghệ và các địa phương cùng hiến kế để xây dựng một chương trình hành động đặc thù. Mục tiêu tối thượng là rút ngắn thời gian, tiết kiệm công sức nhưng tạo ra hiệu quả đột phá, đưa Việt Nam vững vàng tiến vào kỷ nguyên bứt phá, vươn mình của dân tộc.

5 không trong phát triển kinh tế số

Các báo cáo tại diễn đàn cho thấy, thời gian qua, kinh tế số đã có bước phát triển rõ rệt. Thể chế số ngày càng được bổ sung, hoàn thiện theo yêu cầu, đòi hỏi của thực tiễn. Hạ tầng số có bước phát triển nhảy vọt; nhận thức về xã hội số của người dân được nâng lên. Người dân, doanh nghiệp đã được hưởng thành quả từ chuyển đổi số mang lại.

Tuy nhiên, chỉ tiêu phát triển kinh tế số đến năm 2025 đạt 14%, chưa đạt mục tiêu đề ra (20%); thể chế về kinh tế số, xã hội số, dữ liệu số vẫn còn chưa đồng bộ, đầy đủ; hạ tầng số phát triển chưa đồng đều; nhân lực số chưa đáp ứng nhu cầu; an ninh mạng còn tiềm ẩn nhiều rủi ro…

Phát biểu kết luận, Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ nghiên cứu, tiếp thu các ý kiến tại diễn đàn để bổ sung, hoàn thiện Chương trình Phát triển kinh tế số, xã hội số giai đoạn 2026-2030 để thống nhất triển khai thực hiện từ Trung ương đến cơ sở.

Theo Thủ tướng Chính phủ, người đứng đầu phải tiên phong, thay đổi tư duy từ "giữ dữ liệu làm của riêng" sang "kết nối, chia sẻ". Theo đó, các cấp, các ngành quán triệt tinh thần "5 tiên phong, 5 có và 5 không".

Trong đó, tinh thần "5 không" được xem là tôn chỉ hành động: không giấy tờ - không tiền mặt - không địa giới hành chính; không giới hạn phát triển; không tham nhũng, lãng phí; không manh mún, cát cứ; và không để ai bị bỏ lại phía sau.

Về nhiệm vụ trọng tâm, Thủ tướng chỉ đạo, sớm hình thành các "Tổ hợp công nghiệp kỹ thuật số" quy mô lớn để tạo sức lan tỏa. Phát triển mô hình "Nông dân số - Nông thôn thông minh", xây dựng thương hiệu nông sản Việt tiêu chuẩn cao trên môi trường số.

Lấy logistics và du lịch làm mũi nhọn; kích cầu tiêu dùng số và phát động chương trình "Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt trên không gian số". Số hóa toàn diện y tế (sổ sức khỏe điện tử), giáo dục (học bạ điện tử) và xây dựng mạng lưới an sinh số minh bạch.

Thủ tướng giao các mốc thời hạn cụ thể cho các bộ. Bộ Khoa học và Công nghệ phải hoàn thiện Chương trình phát triển kinh tế số, xã hội số 2026-2030 ngay trong tháng 12/2025. Bộ Công an trình khung kinh tế dữ liệu quốc gia và lộ trình triển khai trong tháng 01/2026. Còn Bộ Giáo dục và Đào tạo báo cáo tổng thể các ngành nghề bị ảnh hưởng bởi AI để có kế hoạch đào tạo lại kỹ năng cho lao động trong quý I/2026.