Xuất khẩu thủy sản chững lại, doanh nghiệp thận trọng trước rủi ro thuế Mỹ

Xuất khẩu sang Mỹ chịu sức ép từ thuế quan mới

Sau chuỗi tháng đầu năm tăng trưởng ấn tượng, xuất khẩu thủy sản Việt Nam trong tháng 5/2025 đã bắt đầu chững lại khi chỉ đạt 851 triệu USD, tăng 2,7% so với cùng kỳ năm ngoái – mức tăng thấp nhất kể từ đầu năm. Tuy nhiên, lũy kế 5 tháng đầu năm, toàn ngành vẫn ghi nhận kim ngạch 4,2 tỷ USD, tăng 18,2% so với cùng kỳ 2024.

Bà Lê Hằng - Giám đốc Truyền thông của Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản Việt Nam (VASEP) cho biết, từ tháng 4/2025, sau khi Chính phủ Mỹ công bố kế hoạch áp thuế tạm thời 10% với nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Việt Nam, trong đó có thủy sản, các doanh nghiệp xuất khẩu đã tăng tốc giao hàng để "tránh bão" thuế. Đặc biệt, nhiều lô hàng được đẩy mạnh sang Mỹ trong tháng 4 và đầu tháng 5, trước thời điểm ngày 9/7 – khi kết thúc giai đoạn 90 ngày áp thuế tạm thời và có thể chuyển sang mức thuế chính thức cao hơn (lên tới 46%).

"Nhờ đó, kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ trong tháng 5 vẫn đạt gần 160 triệu USD, tăng 9,7% so với cùng kỳ. Tuy vậy, sau ngày 20/5, hoạt động giao hàng đã giảm dần do doanh nghiệp bắt đầu thận trọng hơn với các rủi ro thương mại", bà Hằng thông tin.

Theo bà Hằng, biến động thị trường, chi phí tăng cao và sự thiếu chắc chắn về chính sách khiến nhiều đơn hàng bị trì hoãn, ảnh hưởng đến kết quả chung trong tháng 5 vừa qua.

Đa dạng hóa thị trường, đẩy mạnh chế biến sâu

Giám đốc Truyền thông VASEP cho biết, trước các rủi ro thương mại, nhiều doanh nghiệp đã chủ động điều chỉnh chiến lược thị trường theo hướng đa dạng hóa và nâng cấp sản phẩm chế biến sâu. Thị trường CPTPP tiếp tục là điểm tựa quan trọng khi xuất khẩu sang khu vực này trong tháng 5 đạt 224 triệu USD, tăng 7,9%; lũy kế 5 tháng đạt hơn 1,15 tỷ USD, tăng 24,3%.

Đặc biệt, thị trường Nhật Bản ghi nhận mức tăng đột biến trong tháng 5 với kim ngạch lên tới 836 triệu USD – tăng tới 546% so với cùng kỳ. Đây là kết quả của việc đẩy mạnh đơn hàng lớn kết hợp với ưu đãi thuế quan từ FTA.

Xuất khẩu sang Trung Quốc và Hong Kong (Trung Quốc) cũng đạt gần 185 triệu USD trong tháng 5 và hơn 900 triệu USD trong 5 tháng, tăng lần lượt 22,3% và 48,6%. Đây được xem là tín hiệu tích cực, cho thấy sự phù hợp giữa sản phẩm Việt Nam với nhu cầu tiêu dùng và chuỗi cung ứng khu vực.

Song song đó, nhiều doanh nghiệp đang đẩy mạnh các dòng sản phẩm chế biến sâu như cá viên, cá tẩm gia vị, cá hộp, collagen từ phụ phẩm… nhằm khai thác thị trường ngách và đáp ứng xu hướng tiêu dùng tiện lợi – đặc biệt ở các đô thị lớn tại châu Á.

Từ nay đến tháng 7 – thời điểm Mỹ sẽ ra quyết định cuối cùng về mức thuế, các doanh nghiệp được khuyến nghị tính toán kỹ thời điểm giao hàng để vừa tránh rủi ro thuế, vừa không đánh mất đơn hàng. Trong trường hợp mức thuế giữ ở 10%, xuất khẩu có thể tiếp tục ổn định. Tuy nhiên, nếu bị nâng lên 46%, ngành sẽ chịu sức ép lớn, buộc phải tái cơ cấu thị trường quyết liệt hơn nữa.

Về dài hạn, để tăng năng lực cạnh tranh, ngành thủy sản cần tranh thủ cơ hội từ các hiệp định thương mại tự do như CPTPP, EVFTA, UKVFTA… đồng thời đầu tư nâng cấp hạ tầng, giảm chi phí logistics và đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn quốc tế.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp mong muốn Chính phủ có thêm chính sách tín dụng ưu đãi, hỗ trợ vùng nuôi và chế biến sâu, tạo điều kiện phát triển bền vững cho toàn ngành trong bối cảnh cạnh tranh và rủi ro ngày càng gia tăng.