Gỡ khó cho doanh nghiệp công nghiệp chế biến, chế tạo

Nhiều thách thức

Tại hội nghị giao ban xúc tiến thương mại với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài tháng 7/2024 ngày 29/7, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hoàng Long cho biết, 6 tháng đầu năm nay, giá trị tăng thêm toàn ngành công ước tính tăng 7,54% so với cùng kỳ năm trước.

Trong đó, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo khẳng định vai trò dẫn dắt với tốc độ tăng 8,67%, đóng góp 2,1 điểm phần trăm vào mức tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế.

Tuy nhiên, ông Phạm Tuấn Anh - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp - Bộ Công Thương nhận định, ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức. Các doanh nghiệp (DN) công nghiệp hỗ trợ (CNHT) Việt Nam chủ yếu có quy mô nhỏ và siêu nhỏ nên có trình độ công nghệ, quản lý thấp, nguồn nhân lực hạn chế… Do đó, khó có thể đáp ứng được các yêu cầu ngày càng cao của đối tác về tiêu chuẩn, chất lượng, giá thành, thời gian giao hàng…

Sự thiếu liên kết giữa các DN cũng đang kìm hãm sự phát triển của CNHT. Theo đó, các DN trong nước chưa tham gia được sâu vào hệ sinh thái và chuỗi giá trị của các DN đầu chuỗi và DN nước ngoài.

Ngoài ra, các DN công nghiệp hỗ trợ còn thiếu thông tin thị trường và cơ hội tiếp cận khách hàng.

Với các DN CNHT, bà Trương Thị Chí Bình - Tổng thư ký Hiệp hội CNHT Việt Nam (VASI) cho biết, ngoài cạnh tranh về giá cá, các DN trong ngành đang đứng trước những thách thức từ yêu cầu mới của thị trường, đặc biệt là yêu cầu về tái chế. Nhựa, thép tái chế ở Việt Nam cực kỳ kém cạnh tranh so với Trung Quốc vì không thu hồi được nhựa từ dân sinh và công nghiệp để cung cấp đầu vào cho các DN tái chế nhựa.

“Hiệp hội mong muốn được các thương vụ chia sẻ thông tin, kinh nghiệm tại những thị trường phát triển, nước đang phát triển hoặc tương đồng trình độ Việt Nam đã làm tốt vấn đề này để xuất khẩu”, Tổng thư ký VASI kiến nghị.

Cũng theo bà Bình, các DN trong ngành CNHT có khả năng sản xuất đa dạng các mặt hàng để xuất khẩu như linh kiện xe máy, xe đạp; các sản phẩm liên quan đến tủ điện, hệ thống tự động hoá; nhựa; cao su; các sản phẩm đồ chơi bằng nhựa, cao su; quạt gió, tua bin gió… Các doanh nghiệp rất cần Thương vụ hỗ trợ thông tin, kết nối để mở rộng thị trường.

Với thị trường trong nước, theo Tổng thư kí VASI kiến nghị Nhà nước có chính sách ưu đãi lãi vay cho các DN đầu tư vào sản xuất CNHT.

Với DN dệt may, ông Trương Văn Cẩm - Phó chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Dệt may Việt Nam (VITAS) chia sẻ, mục tiêu của ngành là đa dạng hoá thị trường, không phụ thuộc một số thị trường chính. Trong khi đó, các thị trường xuất khẩu của Việt Nam liên tục thay đổi chính sách, quy định đối với hàng nhập khẩu.

Chẳng hạn Mỹ có đạo luật phòng chống lao động cưỡng bức với người Duy Ngô Nhĩ. Những quy định mới liên quan đến chuyển đổi xanh từ EU, DN cũng rất quan tâm.

Hiệp hội và các DN thành viên rất cần cơ quan thương vụ ở nước ngoài sớm thông báo về các thông tin liên quan để DN tránh được thiệt hại càng nhiều càng tốt.

Với Bộ Công Thương, VITAS kiến nghị Bộ Công Thương thúc đẩy việc đàm phán song phương hoặc ASEAN và Canada để hạn chế công đoạn sản xuất.

Ngoài ra, VITAS kiến nghị Bộ Công Thương cũng như các địa phương thúc đẩy thực hiện Quyết định 1643 phê duyệt chiến lược phát triển dệt may, da giày đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035 để hình thành tổ hợp, khu công nghiệp dệt may lớn để có thể sản xuất nguyên phụ liệu đáp ứng cho xuất khẩu của ngành.

Kịp thời hỗ trợ doanh nghiệp

Nhận định 6 tháng cuối năm 2024, ngành công nghiệp chế biến chế tạo vẫn đối diện với nhiều khó khăn, Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long đề nghị các hiệp hội cần tăng cường phối hợp với các đơn vị của Bộ Công Thương và các bộ, ngành liên quan, hệ thống Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài để kịp thời nắm bắt, cập nhật kịp thời các thông tin về về giá cả thị trường và các quy định, chính sách mới của các nước sở tại. Chủ động nắm bắt tình hình, diễn biến liên quan đến các rào cản kỹ thuật, các yêu cầu của thị trường, kịp thời định hướng cho DN đầu tư trong sản xuất và xuất khẩu.

Tiếp tục phối hợp với Bộ Công Thương triển khai các sự kiện xúc tiến xuất khẩu theo định hướng chiến lược về nhóm thị trường trọng điểm của mặt hàng công nghiệp chế biến, chế tạo. Tổ chức, tham gia các sự kiện thương mại quốc tế quy mô lớn, hội chợ triển lãm uy tín tại những thị trường trọng điểm, thị trường giàu tiềm năng.

Với các Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, Thứ trưởng yêu cầu tăng cường theo dõi và thường xuyên cập nhật thông tin liên quan đến diễn biến thị trường, thông tin thị trường, chính sách thương mại, tiêu chuẩn điều kiện xuất khẩu và chính sách đối với từng mặt hàng chủ lực để kịp thời hỗ trợ địa phương, hiệp hội và DN.