Quản trị tài nguyên nước: Yêu cầu sống còn và vai trò của doanh nghiệp

Sáng ngày 16/9 tại Hà Nội, Hội đồng Doanh nghiệp vì sự phát triển bền vững Việt Nam (VBCSD), thuộc Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), đã tổ chức chương trình chia sẻ với chủ đề “Tăng cường quản trị, bảo tồn tài nguyên nước vì mục tiêu phát triển bền vững và thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu”.

Từ hành động tiên phong đến thách thức nhân rộng

Phát biểu khai mạc, ông Nguyễn Quang Vinh - Phó Chủ tịch VCCI, Chủ tịch VBCSD khẳng định, nước chính là mạch máu của nền kinh tế, từ nông nghiệp, công nghiệp đến sinh hoạt. Tuy nhiên, thực trạng nguồn nước mặt của Việt Nam (khoảng 330-340 tỷ m³/năm) đang đối mặt với nhiều nguy cơ suy thoái, cạn kiệt. Do đó, việc sử dụng hiệu quả, tiết kiệm và tái tạo nguồn nước là một yêu cầu mang tính chiến lược.

Bối cảnh hiện nay càng cho thấy tầm quan trọng của vấn đề này, khi Đảng và Chính phủ đang quán triệt các nghị quyết lớn về hội nhập quốc tế, đột phá thể chế, an ninh năng lượng và vai trò của doanh nghiệp tư nhân. Tất cả những mục tiêu này đều liên quan mật thiết đến sự bền vững của nguồn nước.

“Quản trị tài nguyên nước là yêu cầu sống còn cho phát triển kinh tế, an ninh năng lượng và cả ổn định xã hội. Trong bối cảnh đó, vai trò của khối doanh nghiệp trong bảo tồn và sử dụng hiệu quả tài nguyên nước ngày càng trở nên quan trọng", ông Vinh nhấn mạnh.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã tiên phong áp dụng các sáng kiến quản lý nước bền vững, cải tiến công nghệ để tiết kiệm, tái sử dụng và tái tạo nước trong hoạt động sản xuất.

Chia sẻ về chiến lược của Heineken Việt Nam, ông Nguyễn Hữu Hoàng - Trưởng bộ phận Phát triển bền vững cho biết, bảo tồn nguồn nước là một trong những trọng tâm hàng đầu của doanh nghiệp. Nhờ các sáng kiến và nỗ lực hợp tác đa bên, Heineken Việt Nam đã hiện thực hóa tham vọng bù hoàn nước sớm hơn 5 năm so với dự kiến tại lưu vực sông Tiền – khu vực đang đối mặt với nhiều áp lực về nước.

Tuy nhiên, thách thức đặt ra là không phải doanh nghiệp nào cũng có đủ nguồn lực để theo kịp, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa còn thiếu năng lực tài chính và công nghệ.

Theo ông Hoàng, có ba khía cạnh cần được quan tâm để thúc đẩy bảo tồn nguồn nước hiệu quả hơn, bao gồm: chính sách, công nghệ và hợp tác. Về chính sách, ông kiến nghị cần một hành lang pháp lý rõ ràng hơn.

"Hiện nay, dù đã có nhiều chính sách hỗ trợ, chúng tôi cho rằng cần có sự hỗ trợ mạnh mẽ hơn nữa trong việc kiến tạo chính sách. Cụ thể, cần một hành lang pháp lý rõ ràng và thuận lợi cho việc tái sử dụng nước thải sau xử lý cho các mục đích như tưới cây. Khi doanh nghiệp có thể thực hiện hiệu quả việc này, chúng ta sẽ giảm đáng kể lượng nước sạch khai thác cho sản xuất", ông Hoàng nói.

Về công nghệ, thách thức lớn là làm thế nào để nhân rộng các mô hình thành công cho cộng đồng doanh nghiệp. Yếu tố cuối cùng và quan trọng nhất là sự hợp tác.

"Một mình Heineken Việt Nam không thể thực hiện được sứ mệnh này. Các dự án của chúng tôi luôn cần sự chung tay của Chính phủ, các cơ quan, tổ chức xã hội và cộng đồng", ông Hoàng chia sẻ.

Thúc đẩy hợp tác công - tư

Ở góc độ cơ quan quản lý, ông Nguyễn Minh Khuyến - Phó Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước (Bộ Tài nguyên & Môi trường) cho rằng, việc huy động sự tham gia của khu vực tư nhân là hết sức cấp thiết trong bối cảnh ngân sách Nhà nước còn hạn chế.

"Hợp tác công – tư (PPP) không chỉ giúp bổ sung nguồn vốn đầu tư mà còn mang lại kinh nghiệm quản lý, công nghệ tiên tiến, phương thức vận hành hiệu quả từ doanh nghiệp. Đồng thời, sự tham gia của khu vực tư nhân sẽ tạo ra áp lực cạnh tranh lành mạnh, nâng cao chất lượng dịch vụ cấp nước, xử lý nước thải, giám sát và phục hồi nguồn nước", ông Khuyến nêu.

Để mô hình này đạt hiệu quả, ông Khuyến đề xuất cần sớm hoàn thiện thể chế, ban hành khung pháp lý riêng cho PPP trong lĩnh vực tài nguyên nước. Đồng thời tạo động lực cho doanh nghiệp thông qua các cơ chế như điều chỉnh giá nước theo nguyên tắc thị trường và các ưu đãi về thuế, tín dụng xanh.

Khẳng định lại vai trò của các bên, Phó Chủ tịch VCCI Nguyễn Quang Vinh cho rằng, cần sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách, các tổ chức tài chính. Đặc biệt là vai trò của báo chí trong việc lan tỏa, truyền cảm hứng và kết nối cộng đồng.

Thông qua sự kiện, VCCI và VBCSD mong muốn doanh nghiệp nhận thức rõ hơn trách nhiệm của mình, đồng thời kêu gọi sự đồng hành của các cơ quan thông tấn báo chí để nâng cao nhận thức của toàn xã hội về việc sử dụng tài nguyên nước một cách bền vững.