Tín chỉ carbon: 'Mỏ vàng' hay thách thức cho ngành logistics?

Cơ hội đi liền thách thức

Tại toạ đàm "Đổi mới để thích ứng: Nâng cao vai trò của Việt Nam trong hệ thống logistics toàn cầu" do Hiệp hội Phát triển nhân lực Logistics Việt Nam tổ chức ngày 23/8 tại Hà Nội, ông Hoàng Quốc Anh - Phó Tổng Thư ký Hội thành viên độc lập Hội đồng quản trị doanh nghiệp Việt Nam (VNIDA) đã có những chia sẻ về xu hướng logistics xanh và cơ hội từ thị trường tín chỉ carbon, một chủ đề đang nhận được sự quan tâm đặc biệt của cộng đồng doanh nghiệp.

Từ kinh nghiệm đầu tư vào một công ty logistics tại Mỹ, ông Quốc Anh nhận định ngành này có tính chu kỳ rất cao. Ông dẫn chứng trường hợp của công ty vận tải biển Frontline, một "ông lớn" sở hữu khoảng 70 tàu chở dầu thô. Bằng chiến lược cho thuê tàu theo giá hàng ngày trong thời kỳ giá cước cao ngất ngưởng, lên tới 250.000 - 300.000 USD/ngày, Frontline đã thu về lợi nhuận khổng lồ.

Tuy nhiên, "miếng bánh ngon" nhanh chóng thu hút các đối thủ, dẫn đến tình trạng dư thừa nguồn cung tàu và giá thuê lao dốc không phanh xuống chỉ còn 5.000 - 10.000 USD/ngày, thấp hơn nhiều so với chi phí hòa vốn. Hậu quả là Frontline thua lỗ nặng, giá cổ phiếu sụt giảm nghiêm trọng.

"Nhưng cũng chính sự sụt giảm này đã khiến nhiều công ty phải bán tàu làm sắt vụn, làm giảm nguồn cung và đẩy giá thuê tăng trở lại, giúp cổ phiếu Frontline phục hồi ngoạn mục. Bài học rút ra là ngành logistics rất hấp dẫn nhưng biến động mạnh theo chu kỳ kinh tế", ông Quốc Anh nhấn mạnh.

Trong bối cảnh mới, một xu hướng đang nổi lên mạnh mẽ là logistics xanh. Đây không chỉ là một trào lưu mà còn là một yêu cầu bắt buộc, một "rào cản phi thương mại" mà các doanh nghiệp phải đối mặt, đặc biệt khi xuất khẩu sang các thị trường khó tính như châu Âu. Các tiêu chuẩn về phát thải ngày càng khắt khe, và các nhà nhập khẩu không chỉ quan tâm đến giá cả, chất lượng mà còn cả "dấu chân carbon" của sản phẩm.

Tuy nhiên, ông Quốc Anh cho rằng, đây chính là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam biến thách thức thành lợi thế. Với việc ngành logistics chiếm tới 11% tổng lượng phát thải khí nhà kính toàn cầu, việc giảm phát thải trong lĩnh vực này có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

Ông Quốc Anh đã đưa ra nhiều ví dụ thực tế về việc các doanh nghiệp trên thế giới đã thành công trong việc triển khai logistics xanh và tận dụng thị trường tín chỉ carbon.

Trong đó, Bangkok chuyển đổi từ xe buýt diesel sang xe điện không chỉ giúp giảm phát thải mà còn tạo ra tín chỉ carbon. Doanh thu từ việc bán tín chỉ đã giúp tăng lợi nhuận của dự án từ 1,3% lên 9,3%.

Với Selex Motors tại Việt Nam, dự án xe máy điện giao hàng hợp tác với UNDP dự kiến sẽ tạo ra 43.000 tín chỉ carbon mỗi năm cho giai đoạn 2024-2028.

Các chương trình như "Go Green Plus" của DHL hay tính năng đóng góp bù đắp carbon của Grab cho thấy các tập đoàn lớn đang tích cực tham gia vào xu hướng này.

Ngoài ra, các mô hình sử dụng nhiên liệu sinh học, cung cấp điện cho xe tải nghỉ ngơi, hay hợp tác liên ngành của một số doanh nghiệp để giảm phát thải đều cho thấy sự đa dạng và tiềm năng to lớn của logistics xanh.

Rào cản và thách thức cho doanh nghiệp Việt

Theo đánh giá của ông Quốc Anh, dù tiềm năng là rất lớn nhưng việc triển khai logistics xanh tại Việt Nam vẫn còn nhiều thách thức khi chi phí đầu tư ban đầu cao, thiếu hạ tầng, đặc biệt là trạm sạc. Nhận thức của các doanh nghiệp nhỏ và vừa còn hạn chế, biến động giá tín chỉ và nguy cơ "tẩy xanh".

Để vượt qua những rào cản này, ông Quốc Anh cho rằng, cần thúc đẩy hợp tác công-tư. Chính phủ và tư nhân có thể kết hợp các dự án nhỏ thành một dự án lớn để dễ dàng huy động vốn.

Tận dụng các tiêu chuẩn quốc tế, sử dụng các tiêu chuẩn như Vera và Gold Standard để tăng giá trị của tín chỉ carbon.

Ngoài ra, doanh nghiệp nên nhắm đến khách hàng cao cấp bởi phân khúc này thường sẵn sàng chi trả cao hơn cho các sản phẩm bền vững.

"Cơ hội từ tín chỉ carbon đến từ rất nhiều mô hình hợp tác khác nhau và có thể mang lại hiệu quả kinh tế cao cho các doanh nghiệp logistics trong kỷ nguyên mới", ông Quốc Anh nêu.