VCCI: Cần tạo 'không gian thở' cho hộ kinh doanh chuyển đổi hoá đơn điện tử

Nhiều thách thức với hộ kinh doanh

Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) vừa có văn bản góp ý gửi Bộ Tài chính về Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 125/2020/NĐ-CP, trong đó đề xuất một chính sách nhân văn: không xử phạt vi phạm hành chính trong 2 năm đầu đối với các hộ kinh doanh gặp lỗi khi chuyển đổi sang hóa đơn điện tử.

VCCI cho rằng việc yêu cầu hộ, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng hoá đơn điện tử từ máy tính tiền theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP là chủ trương đúng đắn, nhưng đang đặt ra nhiều thách thức lớn.

Để làm rõ những khó khăn này, VCCI đã tiến hành một khảo sát nhanh với 1.368 hộ kinh doanh trên toàn quốc trong tháng 6/2025. Kết quả khảo sát cho thấy, mức độ hiểu biết của hộ kinh doanh còn hạn chế. Dù 94% hộ kinh doanh biết đến quy định mới, nhưng có tới 68% chỉ nắm sơ bộ hoặc không rõ phải làm gì, và 21% thừa nhận chưa hiểu rõ.

Thách thức về kỹ năng và thói quen cũng là điều đáng chú ý. Trong đó, trở ngại lớn nhất là thiếu kiến thức, kỹ năng công nghệ (73%) và khó khăn trong việc thay đổi thói quen quản lý cũ (90%).

Bên cạnh đó là gánh nặng chi phí và tâm lý lo ngại. 66% hộ kinh doanh dự kiến chi phí vận hành sẽ tăng, 64% lo ngại lợi nhuận giảm. Tâm lý lo sợ bị hồi tố, truy thu thuế chiếm tỉ lệ lớn, dù thực tế chưa có trường hợp nào bị xử phạt.

Theo VCCI, những thách thức trên cùng với nguồn lực hạn chế sẽ khiến các hộ kinh doanh dễ mắc phải các vi phạm về hoá đơn trong thời gian đầu, đặc biệt là các lỗi về hình thức như sai chỉ tiêu, lập hoá đơn chưa đúng thời điểm.

"Đây là những lỗi vô ý do chưa quen với cách làm mới, chưa thành thạo công nghệ, chứ không phải hành vi cố tình trốn thuế", VCCI nhấn mạnh.

Từ những phân tích này, VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định không áp dụng chế tài xử phạt hành chính với các hộ kinh doanh vi phạm quy định về hình thức trong khoảng 2 năm đầu. Trong thời gian này, hộ kinh doanh vẫn có trách nhiệm khắc phục các lỗi sai và nộp đủ số tiền thuế (nếu thiếu) phát sinh.

Cần chính sách thực thi đồng bộ với tinh thần Nghị quyết 68

Phát biểu tại phiên họp lần thứ nhất của Ban Chỉ đạo quốc gia triển khai Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký kiêm Trưởng ban Pháp chế VCCI nhắc đến khó khăn của các doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh.

"Cộng đồng doanh nghiệp lớn rất phấn khởi với tinh thần của Nghị quyết 68, nhưng "doanh nghiệp nhỏ và hộ kinh doanh vẫn còn tâm lý nhất định. Để chính sách đi vào cuộc sống một cách hiệu quả và nhận được sự đồng thuận, cần có các giải pháp hỗ trợ thực chất", ông Tuấn nêu.

Từ thực tế khảo sát của VCCI, Phó Tổng thư ký VCCI kiến nghị cơ quan thuế cần đẩy mạnh các chương trình hỏi đáp, diễn đàn, tập huấn "cầm tay chỉ việc" cho các hộ kinh doanh.

Cần có một giai đoạn chuyển tiếp để hộ kinh doanh thích ứng, kèm theo cam kết rõ ràng về việc không hồi tố, không truy thu thuế trong thời gian này để củng cố niềm tin.

Đơn giản hóa thủ tục là điều cần phải lưu tâm. Ông Tuấn lấy ví dụ, nếu hộ kinh doanh đã kết nối máy tính tiền với cơ quan thuế, hệ thống có thể tự động tính toán và in tờ khai, thay vì bắt buộc họ phải lập bản quyết toán phức tạp.

Chi phí mua máy tính tiền kết nối thuế (khoảng 11 triệu đồng) là một khoản đầu tư lớn với các hộ ở vùng sâu, vùng xa. Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ chi phí này.

Về dài hạn, ông Tuấn nhấn mạnh rằng nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ và hộ kinh doanh rất nhạy cảm với thay đổi chính sách, do đó cần một cơ chế quản lý đơn giản, minh bạch và ổn định.

"Yếu tố then chốt để thực hiện hiệu quả Nghị quyết 68 là các tiêu chí về phát triển doanh nghiệp tư nhân cần được xem là tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá mức độ hoàn thành nhiệm vụ của chính quyền các cấp. Có như vậy mới tạo được động lực thực thi chính sách mạnh mẽ ở địa phương", ông Tuấn kết luận.