Bệnh thận - biến chứng đáng sợ của đái tháo đường

Bệnh thận là thuật ngữ được sử dụng khi thận bắt đầu bị tổn thương, cuối cùng có thể dẫn đến suy thận. Dưới đây là những điều cần biết về mối liên quan giữa bệnh đái tháo đường và suy thận.

Bệnh thận đái tháo đường là gì?

Sơ đồ bệnh thận đái tháo đường ở thận trái.

Các vấn đề về thận tương đối phổ biến ở những người mắc bệnh đái tháo đường. Điều này là do đái tháo đường ảnh hưởng đến các động mạch trong cơ thể và thận lọc máu từ các động mạch đó. Ước tính khoảng 40% số người bệnh đái tháo đường týp 2 phát triển bệnh thận.

Những người mắc đái tháo đường týp 1 hoặc týp 2 đều có thể bị bệnh thận. Bệnh thận đái tháo đường là một nguyên nhân đáng kể của bệnh thận mạn tính và bệnh thận giai đoạn cuối (ESRD), là khi thận không còn hoạt động đủ tốt để đáp ứng nhu cầu của cuộc sống hàng ngày.

Bệnh thận đái tháo đường có 5 giai đoạn và ESRD là giai đoạn cuối cùng. Bệnh thận đái tháo đường là nguyên nhân thường gặp nhất của ESRD ở Mỹ, với khoảng 40 đến 50% số trường hợp ESRD liên quan trực tiếp với đái tháo đường. Người bị ESRD sẽ cần chạy thận nhân tạo.

Nguyên nhân

Bệnh thận đái tháo đường là khi thận bị thoát mạch, cho phép albumin (một loại protein do gan tạo ra) thoát vào nước tiểu. Tình trạng xấu đi khi mức albumin tăng.

Bệnh thận đái tháo đường phát triển chậm và phổ biến hơn ở những người mắc đái tháo đường từ 20 năm trở lên.

Bệnh thận đái tháo đường dễ xảy ra ở những người mắc đái tháo đường cũng có chỉ số đường huyết cao hơn. Các bác sĩ cũng tin rằng bệnh thận chịu ảnh hưởng trực tiếp của huyết áp cao (tăng huyết áp), có thể khiến người bệnh diễn biến qua các giai đoạn của bệnh thận đái tháo đường nhanh hơn.

Các yếu tố nguy cơ khác của bệnh thận đái tháo đường bao gồm:

• hút thuốc lá

• tuổi, vì bệnh phổ biến hơn ở người cao tuổi

• giới tính, bệnh phổ biến hơn ở nam giới

• chủng tộc, bệnh phổ biến hơn ở người Mỹ gốc Phi và người Mỹ gốc Mexico

• béo phì

Triệu chứng và giai đoạn

Các triệu chứng của bệnh thận đái tháo đường giai đoạn 4 hoặc 5 có thể bao gồm khó thở, sưng mắt cá chân và nước tiểu sẫm màu hơn

 

Mặc dù bệnh thận đái tháo đường có nghĩa là thận không hoạt động bình thường, nhưng người bệnh trong giai đoạn đầu có thể không gặp bất kỳ triệu chứng nào.

Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu, có sự thay đổi huyết áp và cân bằng chất dịch trong cơ thể. Dần dần, nó có thể gây ứ đọng các chất cặn bã trong máu và khiến người bệnh rất ốm yếu.

Bệnh nặng thường xảy ra vào khoảng giai đoạn 4 hoặc 5 của bệnh thận đái tháo đường. Các triệu chứng bao gồm:

• phù ở mắt cá chân, bàn chân, cẳng chân hoặc bàn tay do giữ nước

• nước tiểu sẫm màu hơn, do máu trong nước tiểu

• khó thở

• mệt mỏi, do thiếu oxy trong máu

• buồn nôn hoặc nôn

• vị kim loại trong miệng

Các giai đoạn của bệnh thận đái tháo đường được xác định bởi mức độ tổn thương thận và tốc độ lọc cầu thận (GFR). GFR có thể cho bác sĩ biết thận hoạt động tốt như thế nào. GFR thấp cho thấy các vấn đề về thận.

• Giai đoạn 1: Có tổn thương thận nhưng chức năng thận bình thường; GFR lớn hơn90.

• Giai đoạn 2: Tổn thương thận với chức năng thận giảm sút; GFR trong khoảng từ 60 đến 89.

• Giai đoạn 3: Suy giảm chức năng thận từ nhẹ đến nặng; GFR trong khoảng từ 30 đến 59.

• Giai đoạn 4: Suy giảm chức năng thận nghiêm trọng; GFR trong khoảng từ 15 đến 29.

• Giai đoạn 5: Suy thận; GFR dưới 15.

Điều trị

Điều trị sớm có thể trì hoãn hoặc ngăn ngừa khởi phát của bệnh thận đái tháo đường. Vì giai đoạn đầu thường không có triệu chứng, những người mắc đái tháo đường cần được kiểm tra sàng lọc các biến chứng thận hàng năm.

Sàng lọc bao gồm một xét nghiệm nước tiểu đơn giản để xem liệu protein có trong nước tiểu hay không. Tuy nhiên, sự hiện diện của protein không nhất thiết có nghĩa là một người bị bệnh thận, vì chúng cũng có thể là do nhiễm trùng đường tiết niệu.

Mục đích chính của điều trị là duy trì và kiểm soát đường huyết và huyết áp. Đôi khi, có thể cần sử dụng thuốc.

Nếu bệnh thận đái tháo đường đã phát triển đến giai đoạn cuối và ESRD thì chỉ có hai biện pháp điều trị là lọc máu và ghép thận.

 

Lọc máu

Nếu bệnh thận đái tháo đường phát triển đến giai đoạn cuối, thì lọc máu có thể được sử dụng như một lựa chọn điều trị.

Lọc máu là một thủ thuật trong đó các chất cặn bã được tách khỏi máu và loại bỏ ra khỏi cơ thể. Lọc máu hoạt động như một cách thay thế cho quả thận khỏe mạnh.

Một người cần lọc máu thường sẽ phải điều trị trong suốt quãng đời còn lại hoặc cho đến khi được ghép thận.

Ghép thận

Một bác sĩ có thể đề nghị ghép thận nếu bệnh thận đái tháo đường đã đến giai đoạn cuối. Tuy nhiên, ghép thận cần có người cho thận, có thể mất một thời gian.

Mọi người có thể sống sót với một quả thận đang hoạt động, vì vậy người cho thận còn sống là lựa chọn cho một số người. Tuy nhiên, cơ thể nhận thận vẫn có thể từ chối cơ quan mới. Ghép thận từ một thành viên trong gia đình thường mang lại cơ hội chấp nhận quả thận ghép tốt nhất.

Phẫu thuật ghép thận được thực hiện dưới gây mê và mất khoảng 3 đến 4 giờ. Khoảng 20% thận ghép bị cơ thể của người nhận từ chối.

Phòng ngừa

Người bị đái tháo đường cần kiểm soát đường huyết để giảm nguy cơ mắc bệnh thận đái tháo đường. Giữ huyết áp ở mức bình thường cũng rất quan trọng.

Có nhiều thay đổi trong lối sống để giúp kiểm soát mức đường huyết và huyết áp, bao gồm:

• Chế độ dinh dưỡng ít carbohydrat và các loại đường khác

• Tập thể dục thường xuyên

• Tránh rượu và thuốc lá

• Kiểm tra đường huyết thường xuyên

Tiên lượng

Tiêm lượng cho những người mắc bệnh thận đái tháo đường sẽ phụ thuộc vào giai đoạn của bệnh. Điều trị càng sớm thì tiên lượng sẽ càng tốt.

Nếu bệnh thận đái tháo đường phát triển thành ESRD, nó có thể dẫn đến một số bệnh nghiêm trọng, chẳng hạn như suy thận hoặc các bệnh tim mạch. Bệnh tim mạch là một trong những nguyên nhân chính gây tử vong ở những người mắc bệnh thận và những người mắc bệnh đái tháo đường.

Điều trị đúng cách có thể trì hoãn hoặc ngăn ngừa sự phát triển của bệnh thận đái tháo đường. Những người mắc bệnh đái tháo đường nên thực hiện sớm các bước để ngăn ngừa tình trạng này, vì có thể mất 20 năm để bệnh thận đái tháo đường tiến triển đến giai đoạn cuối.