Thực phẩm giàu canxi hơn tôm, cá nhưng chế biến theo cách này dễ gây hại, nhất là với gan

Thực phẩm được nhắc đến chính là ốc. Đây là thực phẩm có nhiều dinh dưỡng, đặc biệt lượng canxi có trong ốc rất cao, nhiều hơn so với tôm và cá. Bên cạnh đó ốc còn chứa nhiều loại vitamin và khoáng chất khác. Từ ốc có thể chế biến thành nhiều món ăn ngon, bổ dưỡng và cũng là món ăn vặt được nhiều tín đồ ưa thích.

Theo TS.BS Trần Huy Thọ – Phó Giám đốc phụ trách chuyên môn, Bệnh viện Đặng Văn ngữ, dù ốc ngon và có nhiều tác dụng với cơ thể nhưng cách chế biến không hợp lý là nguy cơ gây bệnh với cơ thể. Bên cạnh vấn đề an toàn thực phẩm, nếu chế biến ốc không kỹ thì nguy cơ cao nhiễm ký sinh trùng, nhất là các loại ốc nướng, ốc luộc ngoài quán.

Bác sĩ Thọ cho biết thêm, với các món canh ốc, chả ốc chế biến từ ốc đa phần đều được luộc trước, sau đó sơ chế rồi nấu lại một lần nữa. Với cách chế biến như vậy thì ăn ốc tương đối an toàn vì nhiệt độ cao, các ký sinh trùng như sán lá gan nhỏ có trong ốc đa phần bị tiêu diệt. Nhưng với ốc nướng, ốc luộc hầu như ốc chỉ mới chín tái, chưa kỹ và ký sinh trùng vẫn sống ở trong. Nếu ăn phải thì nguy cơ mắc giun sán rất cao.

Bác sĩ Thọ cho hay: “Ốc luộc bán ở các hàng quán đa số không được nấu chín kỹ vì luộc kỹ ăn sẽ dai, mất độ giòn. Còn ốc nướng thì nhiệt phải qua lớp vỏ, có khi vỏ ốc cháy nhưng bên trong chưa chín. Chính cách chế biến này là nguồn lây bệnh ký sinh trùng rất nhanh từ ốc vào cơ thể”.

Trong quá trình làm việc, bác sĩ Thọ đã tiếp nhận nhiều bệnh nhân bị sán lá gan nhỏ dù trước đó không bao giờ ăn gỏi cá, gỏi tôm sống hay rau sống. Khi khai thác thông tin kỹ hơn thì được biết người bệnh thường xuyên cùng bạn bè đi ăn ốc luộc vào mỗi dịp cuối tuần và đó có thể chính là nguyên nhân gây bệnh.

Sán lá gan nhỏ chủ yếu ký sinh ở người và một số động vật như chó, mèo, chồn, rái cá, chuột,… Trứng sán được bài xuất theo phân ra ngoài, gặp môi trường nước ngọt ở sông suối, ao hồ khi đó trứng lơ lửng trong nước, bị loài ốc nước ngọt ăn.

Trong cơ thể ốc, ấu trùng lông tơ chui ra khỏi trứng, lần lượt phát triển qua các giai đoạn từ bảo tử mang đến ấu trùng đuôi. Ấu trùng đuôi rời khỏi ốc chui qua da một số loại cá nước ngọt,… Khi xâm nhập được vào cơ thể các loài cá, chúng rụng đuôi và thành hậu ấu trùng ở da hoặc thịt cá. Vì vậy mà những người ăn phải ốc chưa nấu chín hoặc hay ăn gỏi cá có nguy cơ mắc sán lá gan nhỏ rất cao.

Những người có thói quen uống nước lã, ăn gan động vật nhiễm bệnh chưa nấu chín, ăn rau mọc dưới nước (rau muống nước, xà lách xoong, ngò om…) còn sống nhưng không rửa kỹ,… có chứa trứng hoặc ấu trùng nang sán cũng có nguy cơ nhiễm bệnh.

Ấu trùng sán lá gan nhỏ khi vào cơ thể người sẽ vào dạ dày rồi xuống tá tràng và ngược theo đường mật lên gan. Sau đó chúng phát triển thành sán trưởng thành, đẻ trứng trong ống dẫn mật. Chỉ 1 tháng sau khi xâm nhập chúng sẽ trưởng thành và đẻ trứng.

Bác sĩ Thọ cảnh báo: “Sán lá gan nhỏ tuy không gây bệnh cấp tính, không nguy hiểm đến tính mạng trực tiếp nhưng sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng sống. Đặc biệt, nếu không được chẩn đoán chính xác thì nguy cơ bị cắt bỏ gan hay chẩn đoán nhầm bệnh khác rất dễ xảy ra”.

Chính vì vậy, để phòng bệnh sán lá gan nhỏ, bác sĩ Thọ khuyên mọi người nên ăn chín, uống sôi, không ăn các loại ốc sống, chưa được nấu chín kỹ, không ăn gỏi cá và các loại rau sống thủy sinh. Nếu mua hoặc bắt ốc về cần phải ngâm trong nước cho thêm ớt hoặc lá bưởi vò nát để ốc nhả bớt cặn bẩn bên trong rồi rửa sạch và nấu chín kỹ trước khi ăn.