Từ rau dại cho lợn ăn đến 'vàng xanh' trên mâm cơm: Rau sam được săn lùng nhờ công dụng vượt trội, giá rẻ bất ngờ

Từ cỏ dại thành đặc sản trong ẩm thực hiện đại

Rau sam – tên khoa học là Portulaca oleracea, thuộc họ rau sam (Portulacaceae) – là loại cây thân mọng nước, bò sát mặt đất, có lá nhỏ hình bầu dục và hoa vàng năm cánh. Loài cây này mọc hoang rộng rãi tại Việt Nam và nhiều quốc gia có khí hậu nhiệt đới, cận nhiệt. Trước kia, rau sam thường bị nhổ bỏ hoặc tận dụng làm thức ăn cho gia súc. Thế nhưng, ngày nay, loại rau từng bị bỏ quên này lại được các đầu bếp đưa lên bàn ăn với nhiều món hấp dẫn như canh, xào, nộm và salad. Rau sam có vị hơi chua, ăn sống rất giòn, tạo cảm giác lạ miệng và kích thích vị giác. Loài rau này dễ trồng, gần như không cần chăm sóc, không bị sâu bệnh, nhờ vậy rất ít tồn dư hóa chất – một điểm cộng lớn với người tiêu dùng hiện đại.

Giá trị dinh dưỡng vượt trội, vượt xa nhiều loại rau thông thường

Theo nghiên cứu của Trung tâm Thông tin Công nghệ sinh học Quốc gia Hoa Kỳ (NCBI), công bố năm 2004 bởi nhà khoa học A. Simopoulos, rau sam là loại rau ăn lá chứa hàm lượng omega-3 thực vật cao nhất. Đây là loại acid béo không bão hòa có tác dụng chống viêm, hỗ trợ sức khỏe tim mạch và não bộ. Ngoài omega-3, rau sam còn chứa dồi dào các chất chống oxy hóa như vitamin A, C, E, beta-carotene và glutathione – những thành phần giúp cơ thể chống lại quá trình lão hóa và tăng cường miễn dịch. Bên cạnh đó, rau sam cũng cung cấp nhiều khoáng chất thiết yếu như canxi, magie, kali, sắt... với tỷ lệ cân đối. Đặc biệt, đây là loại rau có lượng calo thấp, rất thích hợp cho người đang ăn kiêng hoặc mong muốn kiểm soát cân nặng.

Ảnh minh họa.

Vị thuốc dân gian trong tay người hiện đại

Không chỉ đơn thuần là thực phẩm, rau sam còn được Đông y và y học dân gian sử dụng như một vị thuốc quý. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh chiết xuất từ rau sam có khả năng kháng khuẩn mạnh, đặc biệt với các vi khuẩn gây bệnh đường ruột như E.coli và Salmonella. Vì vậy, rau sam thường được dùng để hỗ trợ điều trị tiêu chảy, kiết lỵ. Với hàm lượng kali cao, rau sam giúp giãn mạch và điều hòa huyết áp. Kết hợp cùng omega-3, loại rau này trở thành lựa chọn lý tưởng cho người mắc bệnh tim mạch và huyết áp cao. Ngoài ra, rau sam có chỉ số đường huyết (GI) thấp, giúp làm chậm quá trình hấp thụ đường, góp phần kiểm soát đường huyết hiệu quả. Một số nghiên cứu lâm sàng còn ghi nhận tác động tích cực của rau sam đối với nồng độ insulin trong máu. Đặc biệt, nhờ hàm lượng chất chống oxy hóa cao, rau sam còn hỗ trợ tái tạo mô da, chống lão hóa. Không ít thương hiệu mỹ phẩm Hàn Quốc đã đưa chiết xuất rau sam vào các dòng sản phẩm dưỡng da, tận dụng khả năng làm dịu và phục hồi da một cách tự nhiên.

Rau dân dã xuất hiện trong thực đơn cao cấp

Từ món ăn vùng quê dân dã, rau sam nay đã góp mặt trong thực đơn của không ít nhà hàng sang trọng. Một số món được ưa chuộng có thể kể đến như canh rau sam nấu tôm – món ăn thanh mát, bổ dưỡng; rau sam xào tỏi – giản dị mà đậm đà; nộm rau sam chua ngọt – vừa lạ miệng, vừa chống ngán hiệu quả; hay salad rau sam – món khoái khẩu cho người ăn chay và thực đơn giảm cân. Không chỉ vậy, các đầu bếp phương Tây còn sáng tạo bằng cách đưa rau sam vào các món ăn kiểu fusion như sandwich, pizza hoặc làm topping cho mì ống – nhờ hương vị chua nhẹ, giòn và mọng nước đặc trưng của loại rau này.

Lưu ý khi sử dụng rau sam

Dù có nhiều lợi ích sức khỏe, rau sam cũng cần được sử dụng đúng cách. Đối với phụ nữ mang thai, không nên ăn quá nhiều vì rau sam có thể kích thích tử cung nếu dùng liều cao. Khi chế biến, cần rửa thật kỹ để loại bỏ bụi bẩn, vi khuẩn vì rau mọc hoang thường dễ nhiễm tạp chất. Ngoài ra, người có nguy cơ sỏi thận nên hạn chế ăn rau sam do chứa hàm lượng oxalate cao.

Từ một loại rau bị lãng quên ven đường, rau sam nay được vinh danh là “siêu thực phẩm” với hàng loạt công dụng quý báu. Giá rẻ, dễ tìm, dễ chế biến và đặc biệt giàu giá trị dinh dưỡng, rau sam đang dần trở lại mạnh mẽ trong bữa cơm Việt – không chỉ như một món ăn dân dã mà còn như một phương thuốc tự nhiên giúp tăng cường sức khỏe cộng đồng.