Có hay không nhóm “công chúng mới” trong thời kỳ "bình thường mới" sau đại dịch Covid-19?

Khi thời gian giãn cách xã hội do ảnh hưởng bởi đại dịch Covid-19 qua đi, chúng ta bước sang trạng thái "Bình thường mới" đồng nghĩa với việc bắt đầu một cuộc sống với những nhận thức, hành vi mới sẽ được thiết lập nhằm mục đích vừa đẩy mạnh kinh tế vừa phòng chống dịch. Vì vậy, đối với những người làm nghề Quan hệ Công chúng, khái niệm “Công chúng mới” được đưa ra và trở thành chủ đề để các chuyên gia cùng thảo luận, lắng nghe sự chia sẻ quan điểm từ những người làm nghề khác nhằm giúp định hướng đối tượng mục tiêu một cách chính xác hơn.

Diễn đàn quy tụ những chuyên gia trong ngành như người đảm nhiệm vị trí Moderator là anh Nguyễn Khoa Mỹ (Co-Chair, VNPR), các bình luận viên gồm có ông Mã Thanh Danh (Phó Tổng GĐ, KIDO Group và CEO, nhà sáng lập Công ty CP Tư vấn Quốc tế CIB), nhà báo Nguyễn Trọng Phước (Thư ký Tòa soạn báo Thanh Niên) và Tiến sĩ Clāra Ly-Le (Giám đốc công ty Truyền thông EloQ Communications).

Nhận định về nhóm công chúng mới có sự khác nhau giữa các bình luận viên

Trong câu hỏi khảo sát đầu tiên “Có hay không nhóm Công chúng mới sau đại dịch Covid-19?”, anh Nguyễn Khoa Mỹ (Co-Chair, VNPR) công bố tỷ lệ người xem hội thảo trả lời 60% có, 20% không và 20% đang cân nhắc.

Qua nhìn nhận của ông Mã Thanh Danh (Phó Tổng GĐ, KIDO Group) từ sau giãn cách xã hội, yếu tố khiến người tiêu dùng thay đổi hành vi nhiều nhất là không còn đi ăn ngoài tiệm nhiều như trước, thay vào đó là tự nấu ăn hoặc tích cực sử dụng công nghệ mua sắm trên nền tảng online cho việc đi chợ và mua đồ ăn sẵn về nhà. Bên cạnh đó, số lượng người làm việc tại nhà cũng tăng đáng kể qua mùa dịch khi lên tới con số 50% người đăng ký không tới văn phòng trong một tuần, điều này góp phần giảm chi phí đi lại của nhân viên, còn chủ doanh nghiệp thì tiết kiệm được tiền mặt bằng để đầu tư vào việc đào tạo nâng cấp năng lực nhân sự.

Khái niệm về công chúng mới được các chuyên gia trong ngành Quan hệ Công chúng thảo luận với nhiều ý kiến khác nhau.

Điều này chứng tỏ người tiêu dùng đã có sự thay đổi nhận thức dẫn tới thay đổi thói quen, hành vi trước đây thành sống tiết kiệm hơn, quan tâm đến bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình bằng tận dụng ứng dụng 4.0 cho mọi hoạt động mua sắm để tránh lui tới nơi đông người. Vậy nên, những người làm kinh doanh, PR-Marketing doanh nghiệp cần phải nắm bắt xu hướng thay đổi đó nhanh để khai thác cơ hội kịp thời.

Tuy nhiên, khác với quan điểm trên, nhà báo Nguyễn Trọng Phước (Thư ký Tòa soạn báo Thanh Niên) cho rằng không xuất hiện nhóm Công chúng mới bởi đặc thù của công chúng VIệt Nam là “nhanh quên”. Chỉ cần thương hiệu nào mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, ví dụ như chất lượng tốt, giá thành rẻ hoặc chương trình khuyến mãi sẽ thu hút họ, khiến họ dễ dàng trở về trạng thái “bình thường cũ”.

Về phía Tiến sĩ Clāra Ly-Le, chị cho biết bản thân nghĩ “Thời điểm này còn sớm để định nghĩa xem có nhóm công chúng mới, mọi thứ chỉ là tạm thời. Mỗi nhóm công chúng sẽ có mối quan tâm khác nhau.” Ví dụ như với chính mình, sự thay đổi trong việc lựa chọn thương hiệu ở thời điểm hiện tại là bản thân ko chỉ chọn sản phẩm có chất lượng tốt mà còn chọn thương hiệu có trách nhiệm với xã hội sau đại dịch vừa qua. Câu trả lời cho thấy, nữ Tiến sĩ đã ở nhóm 20% người đang cân nhắc.

Nhận thức – Sự thay đổi lớn nhất của công chúng qua mùa dịch

Việc yêu cầu người dân phải đeo khẩu trang khi ra ngoài, rửa tay thường xuyên và hạn chế tụ tập của Nhà nước nhằm giúp bảo vệ sức khỏe cộng đồng đã có sự ảnh hưởng nhất định tới tư duy nhiều người. Khi ngưng giãn cách xã hội, đi đâu chúng ta vẫn dễ dàng thấy ai ai cũng giữ thói quen tuân thủ các bước phòng chống dịch và thị trường mua sắm, kinh doanh ẩm thực có lẽ cần thêm một thời gian dài nữa mới sôi động trở lại.

“Qua mùa dịch, nhân thức của người tiêu dùng là thứ sẽ tồn tại lâu nhất. Công nghệ hóa và báo chí truyền thống phát huy điểm mạnh của mình, trở thành sự quan tâm và nhận tương tác lớn từ người sử dụng,” Tiến sĩ Clāra Ly-Le (Giám đốc công ty Truyền thông EloQ Communications) chia sẻ.

Theo Tiến sĩ, khi nhận thấy việc áp dụng công nghệ thường nhật giúp họ vừa tránh được các tác nhân lây nhiễm virus, vừa khiến cuộc sống trở nên dễ dàng, tiện lợi hơn thì sau này họ có thể vẫn duy trì lâu dài chứ không trở về thói quen cũ nữa. Kế đến, theo thống kê từ Similar Web, sự trở lại tương đối mạnh mẽ của báo chí truyền thống khi lượng truy cập, đọc tin từ các trang báo chính thống tăng vọt vì người đọc muốn lọc tin giả tràn lan trên mạng xã hội, họ dành niềm tin cho các đơn vị làm báo chuyên nghiệp hơn. Các nhà làm Quan hệ Công chúng cần ghi nhận điều này để cân nhắc nền tảng, ngân sách PR cho các doanh nghiệp trong thời gian tới khi trước đây ưu tiên mạng xã hội hơn.

“Công chúng mới” vốn dĩ luôn tồn tại, người làm PR phải luôn sát sao

Nhìn lại kết quả khảo sát đầu diễn đàn, anh Nguyễn Khoa Mỹ (Co-chair, VNPR) chia sẻ, “60% số lượng người tham gia đánh giá có nhóm công chúng mới là một con số không nhỏ, nhưng còn 20% phân vân và 20% lựa chọn không. Câu trả lời nào cũng có lý do riêng của nó, và việc có tồn tại nhóm công chúng mới hay không thì chúng ta – những người làm nghề PR cũng luôn cần chuyển động theo đối tượng mục tiêu như nghiên cứu hành vi, tập tính, nhận thức của người tiêu dùng.”

Những người làm nghề Quan hệ Công chúng là những người nhạy cảm với thời cuộc, bất kì diễn biến nào xảy ra trong cuộc sống đều thúc đẩy việc tìm hiểu tâm tư, suy nghĩ, hành vi của đối tượng mục tiêu nhằm nắm bắt xu hướng kịp thời. Vì vậy, “việc đầu tiên khi chúng ta nhận thấy có sự thay đổi thì chính chúng ta cũng phải thay đổi tư duy, cách thức hoạch định chiến lược mới có thể hiểu được “insight” người tiêu dùng.”, anh Nguyễn Trọng Phước bày tỏ.

Tương tự, Tiến sĩ Clāra Ly-Le cho rằng không xuất hiện nhóm công chúng mới mà chỉ tồn tại nhận thức mới của công chúng sau đại dịch. Đối với mỗi đối tượng khác nhau thì chúng ta sẽ phải đưa ra các nền tảng khác nhau khi lên chiến lược truyền thông/quảng cáo. Hơn nữa, việc phân bổ ngân sách PR cũng là một điều đáng lưu tâm trong bất kỳ chiến lược nào. Thay vì hướng đến nhóm công chúng đi truyền thông tích hợp thì có thể "thu hẹp lại, tập trung hơn", xác định đối tượng mục tiêu trọng tâm sẽ tiết kiệm được ngân sách giữa thời buổi kinh tế khó khăn. Chính vì vậy, đòi hỏi nghề nghiệp yêu cầu chúng ta phải linh hoạt với diễn biến thị trường và theo dõi công chúng sát sao hơn ngay cả trong tình trạng bình thường thì mới đạt được hiệu quả công việc.

Cuối cùng, hội thảo khép lại với lời chào và chia sẻ ý nghĩa từ anh Mã Thanh Danh, “Sự thay đổi không quan trọng, quan trọng là thái độ của chúng ta trước sự thay đổi”. Nếu coi nó là khó khăn thì nó sẽ là khó khăn. Nếu nhìn thấy cơ hội trong đó thì sẽ là cơ hội. Hãy biến khó khăn trở thành cơ hội và dù bạn làm nghề gì, làm trong ngành nào thì cũng phải đặt cái tâm lên hàng đầu thì chúng ta sẽ đạt được thành công xứng đáng."