Kiến nghị Chính phủ có chương trình vay vốn trung, dài hạn dành riêng cho doanh nghiệp du lịch

Ban Nghiên cứu Phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV - thuộc Hội đồng Tư vấn Cải cách thủ tục hành chính của Thủ tướng Chính phủ) vừa trình Chính phủ Báo cáo tình hình doanh nghiệp (DN) du lịch trong đợt bùng phát dịch COVID-19 lần thứ tư và đề xuất giải pháp mở cửa du lịch dựa trên kinh nghiệm một số quốc gia trên thế giới.

Theo Ban IV, đại dịch COVID-19 bùng phát đã gây ra thiệt hại nặng nề đối với ngành du lịch Việt Nam, làm chấm dứt chuỗi tăng trưởng trung bình ấn tượng trên 22,7%/năm về lượng khách quốc tế, 10,5% về lượng khách nội địa, 20,9% về giá trị xuất khẩu tại chỗ của du lịch và 9,2 điểm % mức đóng góp trực tiếp cho GDP (giai đoạn 2015- 2019). Kéo theo đó là tình trạng hàng chục nghìn doanh nghiệp bị phá sản hoặc ngừng kinh doanh, hàng triệu lao động phải nghỉ việc toàn bộ hay từng phần.

Tuy nhiên, trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch vẫn đánh giá rất cao các chỉ đạo, điều hành của Chính phủ, đặc biệt ủng hộ sự chuyển hướng chiến lược của Chính phủ thời gian qua, thích ứng an toàn, linh hoạt với dịch bệnh để vừa phòng, chống dịch hiệu quả vừa phục hồi kinh tế. Đồng thời bày tỏ sự sẵn sàng để cộng hợp nguồn lực công - tư trong việc xây dựng giải pháp, hành động để từng bước mở cửa trở lại du lịch nói chung và thí điểm hiệu quả việc mở cửa du lịch quốc tế tại một số địa bàn có tính an toàn. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có những hướng dẫn tạm thời về thí điểm đón khách du lịch quốc tế đến Việt Nam.

Để hỗ trợ bước đầu cho quá trình này, Ban IV đã phối hợp cùng Báo điện tử VnExpress tiến hành một cuộc khảo sát trong tháng 8/2021 về tình hình hoạt động của các doanh nghiệp du lịch trên toàn lãnh thổ Việt Nam. Căn cứ dữ liệu khảo sát, Ban IV đã xây dựng một báo cáo chuyên đề thứ cấp, phân tích tình hình 1.853 doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch tham gia khảo sát.

Đồng thời, một tổ chức thành viên Ban IV là Hội đồng tư vấn tư vấn Du lịch (TAB) cũng đã phối hợp với các chuyên gia của Phái đoàn liên minh Châu Âu (EU) và chuyên gia Thụy Sỹ tiến hành tổng hợp, đánh giá các kinh nghiệm mở cửa du lịch của một số nước, trên cơ sở đó khuyến nghị bước đầu các kinh nghiệm có thể phù hợp với điều kiện của Việt Nam.

Căn cứ vào những báo cáo nghiên cứu này, Ban IV đề xuất với Thủ tướng Chính phủ một số nội dung cụ thể để hỗ trợ các doanh nghiệp đồng thời để từng bước tạo lập kế hoạch khả thi cho việc mở cửa, phục hồi ngành du lịch thời gian tới.

Ban IV kiến nghị Thủ tướng Chính phủ xem xét giải pháp “thiết kế một chương trình vay vốn trung và dài hạn trong khuôn khổ gói hỗ trợ phục hồi kinh tế 2022 - 2023 dành riêng cho các doanh nghiệp khách sạn, hàng không, du lịch và dịch vụ du lịch”.

Theo phân tích của Ban IV, trong hơn một năm rưỡi bị đóng băng hoạt động do dịch vừa qua, bài toán dòng tiền là khó khăn lớn nhất của các doanh nghiệp lĩnh vực này. Mặc dù tín hiệu thị trường ngành du lịch có thể xuất hiện ngay khi Chính phủ cùng chính quyền các địa phương và người dân nỗ lực thiết lập bối cảnh “bình thường mới” nhưng với nguồn lực quá mỏng hiện tại, các doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch cũng sẽ rất khó khăn để phục hồi, bứt phá nếu không có thêm trợ lực kịp thời của Chính phủ.

Ban IV đề xuất Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành cân nhắc các biện pháp hỗ trợ tiết giảm chi phí cho doanh nghiệp du lịch, dịch vụ du lịch gắn với quá trình và mức độ phục hồi, tập trung vào các biện pháp như: giảm chi phí nhiên liệu, điện, nước cho hoạt động; giảm thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp; hoãn nộp các khoản thuế, phí với thời gian cho phép từ 12 - 18 tháng hoặc dài hơn; hoãn đóng và giảm tỉ lệ đóng BHXH đặc biệt trong những giai đoạn cần thu hút trở lại và ổn định nguồn lao động cho ngành; giảm tiền thuê đất của nhà nước...

Riêng về bài toán người lao động, Ban IV cho rằng, thời gian tới đây các doanh nghiệp vừa phải tập trung tuyển dụng lại, vừa phải nỗ lực đào tạo lại hoặc đào tạo mới các kiến thức, kĩ năng, kỷ luật cần thiết cho việc vận hành các mô hình, sản phẩm du lịch phù hợp bối cảnh đại dịch. Do đó, Ban IV đề xuất Thủ tướng Chính phủ, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội hỗ trợ ngành du lịch theo hướng bỏ các yêu cầu, giấy tờ chứng minh mức độ thiệt hại hoặc mức độ cắt giảm lao động của doanh nghiệp, hoặc giấy tờ chứng minh “không đủ kinh phí để đào tạo, bồi dưỡng lao động”.

Với đề xuất này, Ban IV lập luận, toàn ngành du lịch đã và đang là nhóm chịu thiệt hại nặng nề nhất trong mọi nghiên cứu của Chính phủ/bộ ngành đầu mối hoặc các báo cáo nghiên cứu độc lập thời gian qua.

Ban IV cũng kiến nghị xem xét hỗ trợ trực tiếp tiền đào tạo cho doanh nghiệp để doanh nghiệp chủ động quyết định, thực hiện các phương thức đào tạo phù hợp, thay vì chỉ áp dụng cách thức hỗ trợ qua các trường, trung tâm đào tạo nghề hoặc các đơn vị có chức năng đào tạo khác.

Liên quan đến bài toán mở cửa du lịch và du lịch quốc tế an toàn, Ban IV nhấn mạnh, điều quan trọng là phải có một kế hoạch khả thi nhưng linh hoạt và rõ ràng về phương pháp cũng như rõ quy trình, trách nhiệm của tất cả các bên liên quan để tạo sự phối hợp nhịp nhàng, hạn chế tối đa các mặt rủi ro.

Từ đó, Ban IV đề xuất Thủ tướng Chính phủ chủ trì thảo luận, đối thoại, bàn thảo quanh chiến lược, lộ trình mở cửa du lịch Việt Nam (cả nội địa và quốc tế). Đồng thời căn cứ vào đó, xác lập và giao trách nhiệm cụ thể cho từng cơ quan, địa phương liên quan, hiệu triệu và giao vai trò cho cả khu vực doanh nghiệp để tiến trình mở cửa diễn ra khả thi, an toàn, hiệu quả.