Làn sóng đầu tư trực tiếp ra nước ngoài đang tăng tốc

DNVN - Làn sóng đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (OFDI) đang tăng tốc, thể hiện rõ khát vọng chinh phục thị trường toàn cầu của doanh nghiệp Việt. Từ các nước láng giềng đến những thị trường xa xôi, dấu ấn Việt Nam đang ngày càng đậm nét, mở ra một chương mới đầy hứa hẹn cho nền kinh tế.

Phân cấp, phân quyền triệt để trong triển khai thực hiện các dự án BT / TP Hồ Chí Minh tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp công nghệ cao

Bước chuyển mình chiến lược

Trong dòng chảy hội nhập toàn cầu, Việt Nam không chỉ khẳng định vị thế là một điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), mà còn đang tự tin bước vào một kỷ nguyên mới – kỷ nguyên chủ động vươn ra thế giới thông qua đầu tư trực tiếp ra nước ngoài (OFDI).

Theo TS Phan Hữu Thắng - Chủ tịch Liên chi hội tài chính Khu công nghiệp (KCN) Việt Nam (VIPFA), nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (nay là Bộ Tài chính), đây là một bước chuyển mình chiến lược, thể hiện sự trưởng thành của nền kinh tế và khát vọng của doanh nghiệp Việt, hướng tới một quốc gia hùng cường, tự chủ và thịnh vượng.

FDI và OFDI là hai mặt của cùng một đồng tiền, đều là dòng vốn đầu tư từ khu vực tư nhân. Nếu như FDI là sức mạnh từ bên ngoài, thì OFDI chính là nội lực vươn ra.

"Với xung lực từ Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, khu vực này sẽ trở thành động lực chính cho làn sóng đầu tư ra nước ngoài. Khi những rào cản về thể chế và năng lực nội tại được tháo gỡ, nền kinh tế Việt Nam sẽ thực sự "đi bằng cả hai chân", vừa thu hút hiệu quả FDI, vừa đẩy mạnh OFDI để kiến tạo một vị thế vững chắc trên trường quốc tế", chuyên gia nhấn mạnh.

TS Phan Hữu Thắng - Chủ tịch Liên chi hội tài chính Khu công nghiệp (KCN) Việt Nam (VIPFA), nguyên Cục trưởng Cục Đầu tư nước ngoài.

Nhìn lại chặng đường đã qua, Chủ tịch VIPFA chia sẻ, bức tranh OFDI của Việt Nam cho thấy những bước tiến đáng ghi nhận. Năm 2024 ghi nhận một cú hích ngoạn mục với gần 665 triệu USD vốn đầu tư mới và điều chỉnh, tăng trưởng tới 57,7% so với năm trước. Con số ấn tượng này đã nâng tổng vốn lũy kế của Việt Nam ở nước ngoài lên hơn 22,59 tỷ USD qua 1.825 dự án.

Điều đáng mừng hơn cả là sự chuyển dịch tích cực trong cơ cấu đầu tư. Nếu trước đây dòng vốn chủ yếu chảy vào các lĩnh vực truyền thống, thì năm 2024 chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của hoạt động chuyên môn, khoa học công nghệ (chiếm 30,2% tổng vốn) và công nghiệp chế biến, chế tạo (chiếm 21%). Đây là tín hiệu cho thấy doanh nghiệp Việt đang dần dịch chuyển lên những nấc thang cao hơn trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Tuy nhiên, theo TS Phan Hữu Thắng, nhìn vào bức tranh lũy kế tổng thể, dòng vốn vẫn còn đậm dấu ấn của mô hình cũ khi tập trung chủ yếu vào khai khoáng (31%) và nông nghiệp (15%) tại các thị trường láng giềng như Lào và Campuchia. Mặc dù việc ưu tiên khu vực ASEAN là bước đi hợp lý nhờ lợi thế địa lý và văn hóa, nhưng điều này cũng cho thấy OFDI của Việt Nam vẫn chưa thực sự vươn xa tới các trung tâm công nghệ và thị trường phát triển. Quy mô OFDI còn khá khiêm tốn so với dòng vốn FDI hàng chục tỷ USD đổ vào Việt Nam mỗi năm, phản ánh những thách thức không nhỏ.

Tháo gỡ khó khăn để vươn ra biển lớn

Chủ tịch VIPFA đánh giá, thành công bước đầu là không thể phủ nhận, nhưng con đường phía trước vẫn còn nhiều chông gai. Đằng sau những con số lạc quan là những thách thức mang tính cấu trúc. Quy mô dự án của doanh nghiệp Việt còn nhỏ, thiếu vắng những dự án mang tầm chiến lược, công nghệ cao. Năng lực quản trị xuyên biên giới, am hiểu luật pháp quốc tế và sức mạnh tài chính của nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vẫn còn là một điểm yếu.

Bên cạnh đó, khung chính sách hỗ trợ dù đã có nhưng chưa đủ mạnh và toàn diện. Chúng ta còn thiếu những công cụ hữu hiệu như quỹ hỗ trợ tài chính, cơ chế bảo hiểm rủi ro chính trị, hay các chương trình xúc tiến đầu tư bài bản để "tiếp sức" cho doanh nghiệp trên thương trường quốc tế. Những rào cản này khiến nhiều doanh nghiệp còn e dè, bỏ lỡ các cơ hội đầu tư tiềm năng.

Theo chuyên gia Phan Hữu Thắng, Việt Nam cầm một lộ trình chiến lược để OFDI thực sự trở thành trụ cột thứ hai cho nền kinh tế.

Để OFDI thực sự trở thành trụ cột thứ hai cho nền kinh tế, chuyên gia khuyến nghị ,Việt Nam cần một lộ trình chiến lược và đồng bộ. Trước mắt, trong giai đoạn đến năm 2030, mục tiêu phải là chuyển dịch dứt khoát từ mô hình "vốn lớn - tài nguyên" sang "OFDI giá trị cao".

Điều này đòi hỏi Nhà nước phải hoàn thiện khung pháp lý theo hướng minh bạch, tinh gọn, đồng thời thiết lập các công cụ tài chính mạnh mẽ như quỹ hỗ trợ và bảo hiểm rủi ro để doanh nghiệp yên tâm "ra khơi". Song song đó, cần có các chương trình đào tạo chuyên sâu, nâng cao năng lực quản trị quốc tế và tư vấn pháp lý cho cộng đồng doanh nghiệp.

Tầm nhìn dài hạn đến năm 2045 cần tham vọng hơn: xây dựng những tập đoàn Việt Nam mang tầm vóc toàn cầu, trở thành những "sếu đầu đàn" trong các lĩnh vực then chốt như công nghệ, năng lượng sạch và logistics. Để làm được điều đó, cần một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện, nơi pháp luật, tài chính, mạng lưới ngoại giao và nguồn nhân lực chất lượng cao cùng hợp lực, tạo thành bệ phóng vững chắc cho doanh nghiệp Việt.

Tất nhiên, bản thân các doanh nghiệp khi đầu tư ra nước ngoài cần trang bị kiến thức pháp lý vững chắc, đặc biệt là các quy định trong Luật Đầu tư 2020 về hình thức đầu tư, chuyển vốn và lợi nhuận, để tránh những rủi ro không đáng có.

"Với sự lãnh đạo sáng suốt, sự đồng lòng của toàn dân và một chiến lược đúng đắn, hoạt động OFDI sẽ không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn là phương tiện để đưa thương hiệu và trí tuệ Việt Nam ra thế giới. Con tàu kinh tế Việt Nam đang căng buồm ra biển lớn, với niềm tin mãnh liệt rằng "không có việc gì các quốc gia khác làm được mà Việt Nam không làm được", chuyên gia nhấn mạnh.