Nhiều đề xuất sửa đổi quan trọng về thuế thu nhập doanh nghiệp

Các góp ý của VCCI cho dự thảo Nghị định quy định chi tiết một số điều của Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) năm 2025 tập trung vào các vấn đề cốt lõi như: các khoản thu nhập chịu thuế, chi phí được trừ, quy định về chuyển lỗ, thuế suất đối với nhà đầu tư nước ngoài và các quy định chuyển tiếp khi luật mới có hiệu lực.

Về thu nhập chịu thuế, Điều 3.2k của dự thảo quy định các khoản tiền phạt, bồi thường là thu nhập chịu thuế, nhưng lại chưa có hướng dẫn về chứng từ. VCCI đề nghị bổ sung quy định rõ ràng: doanh nghiệp nhận tiền thì lập chứng từ thu, doanh nghiệp chi tiền thì lập chứng từ chi, tạo cơ sở pháp lý minh bạch cho việc hạch toán.

VCCI nhấn mạnh sự chưa phù hợp trong quy định về thu nhập miễn thuế tại Điều 4.8.d. Theo dự thảo, chỉ khoản bồi thường của Nhà nước theo pháp luật về trách nhiệm bồi thường của Nhà nước mới được miễn thuế. Điều này đã bỏ sót một trường hợp rất phổ biến là khoản tiền bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất.

VCCI phân tích, khoản tiền này không phải là lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh, mà là khoản bù đắp cho những thiệt hại lớn khi doanh nghiệp mất đất sản xuất, phải di dời, thậm chí giải thể. Việc đánh thuế TNDN lên khoản tiền này sẽ làm cạn kiệt nguồn vốn của doanh nghiệp để tái đầu tư. Do đó, VCCI đề nghị bổ sung khoản bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất vào danh mục thu nhập được miễn thuế.

Phần lớn các góp ý của VCCI tập trung vào các quy định về chi phí được trừ và không được trừ, vốn là vấn đề luôn được doanh nghiệp quan tâm.

Về bổ sung các khoản chi thực tế, Điều 9.1.b9 của dự thảo liệt kê các khoản chi được trừ nhưng VCCI cho rằng danh sách này chưa đầy đủ.

Thực tế, doanh nghiệp còn phát sinh nhiều chi phí hợp lý khác như: Chi phí đầu tư cho dự án phát triển sản phẩm mới nhưng không thành công; chi phí trước thành lập doanh nghiệp; chi phí tài trợ quy hoạch, phục vụ công tác xã hội tại địa phương; các khoản chi nộp bổ sung theo quyết định của cơ quan nhà nước; chi phí hủy, thanh lý tài sản cố định do hư hỏng hoặc hết khấu hao.

Với chi phí hưu trí bổ sung, quy định khống chế mức đóng góp vào quỹ hưu trí tự nguyện được trừ ở mức 3 triệu đồng/tháng/người (Điều 9.2.đ) đã tồn tại từ năm 2017 và không còn phù hợp. VCCI chỉ ra rằng mức trần cố định này đã lạc hậu do lạm phát, hạn chế doanh nghiệp xây dựng chính sách phúc lợi hấp dẫn và không khuyến khích mục tiêu an sinh xã hội.

Để giải quyết vấn đề này, VCCI đề xuất một giải pháp đột phá: thay đổi mức khống chế cố định sang tỷ lệ phần trăm trên lương (ví dụ: 8-10% lương tháng). Cách tiếp cận này linh hoạt, tự động điều chỉnh theo lạm phát và khuyến khích doanh nghiệp đóng góp nhiều hơn cho người lao động, đặc biệt là nhân sự chất lượng cao.

Điều 9.2.21 áp đặt mức khống chế chi phí lãi vay theo tỷ lệ doanh thu với các hợp đồng BT, BOT. VCCI cho rằng quy định này gây ra sự chồng chéo và bất hợp lý, bởi chi phí lãi vay đã bị khống chế theo EBITDA (lợi nhuận trước lãi vay, thuế và khấu hao) tại Nghị định 132/2020/NĐ-CP. Việc áp dụng hai trần kiểm soát cùng lúc sẽ gây vướng mắc cho doanh nghiệp. VCCI đề nghị bãi bỏ hoặc giới hạn phạm vi áp dụng quy định này.

Đối với chính sách thuế liên quan đến nhà đầu tư nước ngoài, VCCI bày tỏ quan ngại về đề xuất tăng thuế suất đối với lãi tiền vay từ 5% lên 10% (Điều 11.2.e). Theo VCCI, việc này sẽ làm tăng chi phí vốn của doanh nghiệp Việt Nam, giảm sức hấp dẫn của môi trường đầu tư trong bối cảnh cạnh tranh thu hút vốn FDI ngày càng gay gắt. Do đó, VCCI kiến nghị giữ nguyên mức thuế suất 5% như hiện hành.

Bên cạnh đó, quy định về thuế suất với hoạt động chuyển nhượng vốn của chủ sở hữu "không trực tiếp điều hành" cũng cần được làm rõ tiêu chí để tránh gây khó khăn khi áp dụng.

Luật Thuế TNDN 2025 có nhiều thay đổi cơ bản về cách bù trừ lỗ giữa hoạt động sản xuất kinh doanh và chuyển nhượng bất động sản. Tuy nhiên, dự thảo lại chưa có quy định xử lý đối với các khoản lỗ từ những năm trước mà vẫn còn trong thời hạn chuyển lỗ. VCCI đề nghị cơ quan soạn thảo bổ sung quy định chuyển tiếp rõ ràng để đảm bảo quyền lợi của doanh nghiệp.

Ngoài ra, VCCI cũng đề xuất làm rõ một số vấn đề thực tiễn khác như: cho phép sử dụng bảng kê đối với các khoản chi giải phóng mặt bằng không có hóa đơn, và làm rõ "doanh thu" trong quy định tạm nộp 1% thuế TNDN đối với hoạt động chuyển nhượng bất động sản có bao gồm thuế GTGT hay không.