Bão là gì, hình thành như thế nào?

Bão là gì?

Bão là một hiện tượng thời tiết cực đoan, còn được gọi là xoáy thuận nhiệt đới. Đây là một hệ thống khí quyển xoáy mạnh hình thành trên đại dương nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới, với tốc độ gió cực đại duy trì liên tục từ 62 km/h trở lên. Khi đạt tới sức gió từ 118 km/h, hệ thống này chính thức được xếp loại là bão (theo thang Beaufort).

Đặc điểm nổi bật của bão là có mắt bão - vùng trung tâm yên tĩnh với đường kính có thể dao động từ vài km đến hàng chục km. Bao quanh mắt bão là thành mắt bão, nơi mây tạo thành một bức tường lên cao (hàng km) và là nơi gió thổi mạnh nhất.Bên ngoài thành mắt bão là hoàn lưu bão, nơi có các dải mây gây mưa. Các dải mây này đóng một vai trò quan trọng trong chu kỳ bay hơi - ngưng tụ nhằm cung cấp năng lượng để duy trì cơn bão.

Ảnh minh họa.

Bão hình thành như thế nào?

Bão xuất phát từ các vùng biển, nơi có sự chênh lệch nhiệt độ hoặc áp suất không khí. Khi nhiệt độ nước biển đạt đến một mức nhất định, hơi nước sẽ bốc lên và tạo ra vòng xoáy mạnh mẽ cả theo chiều dọc và ngang. Dần dần, áp thấp nhiệt đới hình thành. Nếu áp thấp này tiếp tục duy trì trên vùng nước ấm, nó sẽ mạnh lên và trở thành bão, thậm chí có thể trở thành bão mạnh. Vì thế, bão chỉ hình thành trên biển và sẽ suy yếu khi tiến vào đất liền. Để một cơn bão hình thành, cần phải có đủ các yếu tố nhiệt độ, độ ẩm và động lực để tạo ra xoáy khí.

Một cơn bão thường trải qua các giai đoạn phát triển cơ bản:

Nhiễu động nhiệt đới: Khi mặt biển đạt nhiệt độ từ 26,5°C trở lên, lượng nước bốc hơi lớn kết hợp với không khí ẩm tạo thành vùng mây đối lưu.

Áp thấp nhiệt đới: Nếu hệ thống mây và gió tổ chức chặt chẽ hơn, gió đạt mức từ 39 đến 61 km/h, nó được phân loại là áp thấp nhiệt đới.

Bão: Khi gió mạnh từ 62 km/h trở lên, cấu trúc đối lưu phát triển hoàn chỉnh với tâm rõ rệt, lúc đó cơn bão chính thức hình thành.

Mạnh lên hoặc tan dần: Bão có thể tiếp tục mạnh lên nếu còn nguồn năng lượng từ nước biển ấm, hoặc suy yếu dần khi di chuyển vào đất liền hoặc vùng biển lạnh.

Tác động của bão

Bão có thể gây ra hậu quả nặng nề như gió mạnh làm tốc mái nhà, gãy đổ cây cối, cột điện; mưa lớn dẫn tới lũ lụt, lở đất trên diện rộng; nước dâng do bão (storm surge), trong đó mực nước biển có thể dâng cao từ 1 đến 5 mét, gây ngập lụt nghiêm trọng ven biển.

Lịch sử ghi nhận nhiều cơn bão gây thiệt hại nặng nề. Chẳng hạn, siêu bão Haiyan năm 2013 ở Philippines có sức gió gần 295km/h, làm hơn 6.000 người thiệt mạng.

Nhận diện và phòng tránh bão

Ngày nay, với sự hỗ trợ của vệ tinh khí tượng, radar Doppler và mô hình dự báo số, con người có thể theo dõi quá trình hình thành và đường đi của bão từ sớm. Điều này cho phép các cơ quan chức năng phát cảnh báo, sơ tán dân cư và chuẩn bị các biện pháp ứng phó.

Mặc dù không thể ngăn chặn, nhưng việc hiểu rõ bão và nguyên nhân hình thành sẽ giúp giảm thiểu thiệt hại, bảo vệ tính mạng cũng như tài sản của cộng đồng.