Bí ẩn thành phố mất tích Atlantis

Đế chế sụp đổ hay Tân Thế Giới?

Bản thân hai tác phẩm Đối thoại Timeus và Đối thoại Critias của Plato cũng chỉ là sản phẩm của sự tưởng tượng. Điều đó nảy sinh ra tranh cãi giữa việc liệu Atlantis có thật sự tồn tại hay không? Và nếu có thì nó ở đâu, mà quan trọng hơn là nó có thật sự đã chìm dưới đại dương, hay vẫn còn tồn tại trên một lục địa vốn đã quá quen thuộc mà chúng ta không nghĩ đến?

Khái niệm Tân Thế Giới chính thức ra đời vào thế kỷ 15, từ khi Christopher Columbus khám phá ra châu Mỹ. Kể từ đó, các cuộc hải trình của châu Âu được triển khai rầm rộ, góp phần hoàn thiện sự hiểu biết của con người về các lục địa.

Và cũng từ đó mà các giả thuyết mới về các vùng đất trong quá khứ bắt đầu xuất hiện, trong đó có Atlantis. Người đầu tiên khẳng định châu Mỹ chính là Atlantis là nhà sử học Tây Ban Nha Francisco Lopez de Gomara (1511-1566). Trong ghi chép có tên Historia General de las Indias (tạm dịch: Lịch sử tổng quan của châu Mỹ) viết vào năm 1552, Gomara đã dành chương thứ 220 để chứng minh kết luận của mình.

Gomara đã dẫn chứng rằng thổ dân tại Mexico quen gọi một vùng đất là Atl. Ông cho rằng đây là cách gọi tắt của Atlantis, nghĩa là thành phố bí ẩn của Plato từng tồn tại đâu đó trên châu Mỹ.

Một trong những lý lẽ khiến giả thuyết của Gomara có vẻ thuyết phục là vào thời bấy giờ, người châu Âu đang ráo riết đi tìm những vùng đất nửa hư nửa thực từng được nhắc đến trong một số công trình nghệ thuật. Những nhà thám hiểm trước đó đã khẳng định châu Mỹ không phải là Hesperides, Ophir, hay Tarshish (các hòn đảo xuất hiện trong thần thoại và kinh thánh). Vì vậy Gomara gần như chắc chắn rằng nhân loại đã tìm ra được Atlantis ngay tại châu Mỹ.

Dĩ nhiên giả thuyết của Gomara cũng gây không ít tranh cãi. Nhưng dường như vẫn có người muốn ủng hộ ông. Một trong số đó là giáo sĩ người Đức Athanasius Kircher (1601-1680). Một trong những sản phẩm nổi tiếng nhất của Kircher chính là tấm bản đồ phác họa Atlantis do chính tay ông vẽ.

Trong bức vẽ này, Kircher đã vẽ ra Atlantis là một hòn đảo rộng lớn trên Đại Tây Dương. Diện tích của nó lớn đến mức có thể nối cả châu Mỹ và châu Âu lại với nhau và có thể xem Atlantis như một lục địa riêng biệt. Điều đặc biệt ở tấm bản đồ này là Kircher đã vẽ ngược, theo đó ông để hướng bắc nằm dưới tấm bản đồ trong khi hướng nam hướng lên trên.

Tác phẩm của Kircher thì có nét tương đồng nào với giả thuyết của Gomara? Big Think đưa ra phân tích rằng nếu lật ngược tấm bản đồ của Kircher, ta sẽ thấy nó rất giống bức phác họa về Nam Mỹ của chuyên gia vẽ bản đồ Abraham Ortelius.

Vì tấm bản đồ của Ortelius ra đời trước, nên các nhà phân tích không loại trừ khả năng Kircher cũng muốn ám chỉ rằng vùng đất Nam Mỹ chính là Atlantis. Nghi vấn khiến nhiều người thắc mắc, là vì sao Kircher lại để Atlantis nằm chênh vênh giữa Đại Tây Dương trong khi lại vẽ nó ra giống như Nam Mỹ?

Không thể khẳng định rằng châu Mỹ chắc chắn là Atlantis. Tuy nhiên nếu đúng như thế thì rõ ràng Tân Thế Giới thực chất chỉ là một vùng đất cũ từng tồn tại một nền văn minh phồn thịnh.

Nền văn minh Minoan

Càng về sau này, giả thuyết của Gomara dần bị lãng quên. Nhưng cuộc tìm kiếm Atlantis thì không. Và khả năng kinh ngạc của loài người trong việc khám phá ra các vùng đất và nền văn minh cổ tiếp tục nuôi dưỡng trí tưởng tượng phong phú của loài người.

Trong thời hiện đại ngày nay, các nhà khoa học bắt đầu tin vào một giả thuyết khác về Atlantis mà có vẻ như rất đáng tin cậy. Vào khoảng đầu những năm 1900, nhà khảo cổ học người Anh Sir Arthur Evans đã tìm thấy được dấu vết về nền văn minh Minoan.

Trước đó, Minoan chỉ được xem là truyền thuyết và nó cũng biến mất một cách bí ẩn. Cho đến khi Evans khai quật được một khu vực rộng lớn trông như lâu đài và dựa vào các ghi chép, ông khẳng định đây là kinh đô Krossos (trên đảo Crete, Hy Lạp) được trị vì bởi đức vua Minos trong truyền thuyết. Từ đó, ông đặt tên cho nền văn minh này là Minoan theo tên vị vua này.

Nền văn minh Minoan tồn tại từ cách đây khoảng 5.000 năm và được khẳng định là nền văn minh con người lớn đầu tiên xuất hiện tại châu Âu. Các miêu tả cho thấy người Minoan đã phát triển mạnh mẽ về thương mại và nghệ thuật, cũng như quân sự và hàng hải. Không chỉ ở Crete, nền văn minh Minoan còn phát triển ra đến đảo Thera ở gần đó.

Tuy nhiên đến thế kỷ thứ 16 TCN, một trận động đất dữ dội bất ngờ làm rung chuyển Thera. Trận động đất khiến cho núi lửa bắt đầu phun trào. Theo History.com, núi lửa đã đẩy tổng cộng 10 triệu tấn đất đá, khói bụi và khí gas vào bầu khí quyển và tạo ra các cơn sóng thần khổng lồ. Các thảm họa liên tiếp đã vùi dập nền văn minh Minoan ở cả Thera lẫn Crete, khiến nó biến mất vĩnh viễn.

Ngày nay, Thera nằm trên quần đảo Santorini là một điểm đến thu hút nhiều khách du lịch. Nhưng đó không phải là điều lớn nhất khiến các nhà khoa học phải quan tâm. Điều họ chú ý đến là những nét tương đồng giữa nền văn minh Minoan với Atlantis.

Cả hai đều từng là những khu vực rộng lớn và phát triển vượt bậc. Và cả hai cũng đều bị tàn phá bởi các vụ thiên tai. Thêm nữa, Thera lại nằm trên Địa Trung Hải, gần giống với địa điểm mà Plato miêu tả về Atlantis.

Dĩ nhiên, không có cơ sở nào chắc chắn để khẳng định Thera chính là Atlantis. Những người không ủng hộ đã đưa ra nhiều lý lẽ phản biện. Trong đó, họ cho rằng Thera nằm khá xa với “Cột trụ của Héc-quyn”, trong khi Plato miêu tả rằng Atlantis nằm ngay trước cột trụ. Thêm vào đó, Thera chưa hề bị nhấn chìm xuống đại dương sâu thẫm. Dẫu vậy theo Daily Mail cùng nhiều nguồn khác, giả thuyết về việc Atlantis chính là Thera vẫn đáng tin nhất với giới khoa học ngày nay.

Câu trả lời chính thức thì vẫn chưa có, nhưng dù là Nam Mỹ, là Thera hay bất kỳ nơi nào trên thế giới, con người vẫn không ngừng tìm kiếm về Atlantis. Truyền thuyết về một thành đô biến mất bí ẩn vẫn đang thôi thúc loài người đi tìm câu trả lời đến tận ngày nay, dù nó ra đời cách đây đã hơn 2.000 năm.

Bí ẩn thành phố mất tích Atlantis kỳ 1 (CHI TIẾT)