Bí ẩn về cỗ máy Antikythera 2.000 năm tuổi ở Hy Lạp

Kể từ khi được phát hiện cách đây một thế kỷ, cỗ máy Antikythera đã khiến các nhà khoa học phải "bối rối" khi nghiên cứu về chức năng của nó. Cỗ máy thủ công với niên đại 2.000 năm này đã từng dự đoán chuyển động của các hành tinh, chu kỳ của mặt trăng, mặt trời và nguyệt thực như thế nào?

Không dễ dàng để trả lời câu hỏi này, bởi chỉ có 1/3 cỗ máy cùng 82 mảnh vỡ riêng lẻ được phát hiện. Các nhà khoa học tin rằng, nếu có thể tái tạo lại cỗ máy cũng như tìm hiểu được cách thức hoạt động của cỗ máy, họ có thể giải đáp được bí ẩn của thế kỷ.

Năm 2002, Michael Wright - cựu Giám đốc Kỹ thuật Cơ khí tại Bảo tàng Khoa học London - đã công bố nhiều hình ảnh về các bộ phận của máy sau khi chụp X-quang. Mặc dù đã quan sát được nhiều thành phần hơn bên trong máy, điều này vẫn chưa đủ để khôi phục hoàn toàn và xác định các thành phần còn thiếu. Hiện tại, các nhà khoa học tại Đại học London tin rằng đã giải mã được một phần bí ẩn của cỗ máy cổ đại này.

Các nhà nghiên cứu công bố tài liệu mô tả và phương pháp tính toán để hình dung về phần còn lại của chiếc máy, sau khi kết hợp hình ảnh ông Wright thu được với các bài viết của nhà triết học Hy Lạp cổ đại Parmenides. Dựa trên những tính toán này, nhóm nghiên cứu nhận ra cỗ máy có thể mô phỏng chuyển động của mặt trời, mặt trăng, sao Thủy, sao Kim, sao Hỏa, sao Mộc và sao Thổ trên vòng tròn đồng. Quan niệm của người xưa cho rằng mặt trời và các hành tinh khác quay quanh trái đất đã khiến các nhà khoa học khó tái tạo chính xác kích thước của các bánh răng.

Dựa trên dự đoán, các nhà nghiên cứu đã dựng lại mô hình 3D mô phỏng cỗ máy và cách thức hoạt động. Kết quả thu được là mô hình cỗ máy với hệ thống bánh răng, được đặt nằm gọn trong một không gian có độ dày khoảng 25mm. Các nhà nghiên cứu cho rằng, công trình này đã giúp họ hiểu đúng hơn về nguyên lý hoạt động của thiết bị Antikythera. Tuy nhiên, họ vẫn không chắc chắn về độ chính xác của thiết kế cũng như cách thức hoạt động cụ thể.

Các nhà khoa học cũng đặt ra nghi vấn về kỹ thuật chế tác cổ đại khi tạo ra cỗ máy tinh xảo vào thời điểm bấy giờ. Các vòng tròn đồng tâm hiển thị vị trí của mặt trời và các hành tinh quay trên các trục rỗng, lồng vào nhau. Trong điều kiện không có các máy tiện kim loại, chưa rõ người Hy Lạp cổ đại đã làm thế nào để chế tác nên những chi tiết này. Ngay cả khi mô hình này có hoạt động hiệu quả đi chăng nữa, vẫn còn nhiều điều bí ẩn khác cần được giải đáp.

Giới khoa học hiện đại chưa rõ cỗ máy Antikythera thực tế là một món đồ chơi, một công cụ giảng dạy hay được sử dụng cho mục đích nào khác. Nếu người Hy Lạp cổ đại có thể tạo ra các cỗ máy như vậy, liệu họ có thể làm ra những thứ gì khác đặc biệt hơn hay không?