Chân dung người duy nhất ghi âm buổi phát thanh lịch sử ngày 30/4/1975

DNVN - Giữa dòng chảy hỗn loạn của những ngày cuối cùng của chiến tranh, chỉ có một người duy nhất đã kịp thời ghi lại trọn vẹn buổi phát thanh trưa 30/4/1975 – thời khắc lịch sử đánh dấu sự kết thúc của một cuộc chiến dai dẳng. Đó là Tiến sĩ Nguyễn Nhã – nhà nghiên cứu âm thầm, nhưng đã để lại dấu ấn không thể phai trong dòng chảy lịch sử dân tộc.

Vì sao ớt lại có vị cay? – Bí mật đằng sau cảm giác 'bỏng miệng' / Vì sao chanh lại chua? – Lý do khoa học đằng sau vị chua đặc trưng

Trưa 30/4/1975 – trong không khí nghẹt thở của những giây phút cuối cùng trước khi đất nước chính thức bước sang một trang sử mới – tại Đài phát thanh Sài Gòn, một bản tin đặc biệt được phát sóng. Đây là bản tin tuyên bố đầu hàng của Tổng thống Dương Văn Minh – người kế nhiệm Tổng thống Trần Văn Hương của Việt Nam Cộng hòa chỉ vài ngày trước đó.

Khi làn sóng radio phát đi lời tuyên bố lịch sử, rất nhiều người dân miền Nam lặng người trước sự kiện quá đỗi trọng đại. Trong khi phần lớn còn đang bàng hoàng trước biến cố quá nhanh, thì tại một góc nhỏ, một người đàn ông đã kịp bật máy ghi âm. Với chiếc cassette hiệu Hitachi trong tay, ông Nguyễn Nhã – khi đó đang làm việc tại Ban Việt ngữ của Đài – đã âm thầm ghi lại toàn bộ buổi phát thanh, không bỏ sót một phút giây nào.

Ông Nguyễn Nhã. Ảnh: Dân trí.

Đó không chỉ là một hành động mang tính kỹ thuật, mà là một quyết định đầy trách nhiệm với lịch sử. Băng ghi âm kéo dài hơn 23 phút ấy chứa đựng nhiều phát ngôn quan trọng: từ lời tuyên bố đầu hàng không điều kiện của Tổng thống Dương Văn Minh, lời kêu gọi ngừng bắn của Thủ tướng Vũ Văn Mẫu, cho đến tuyên bố tiếp nhận đầu hàng của Chính ủy Bùi Văn Tùng – người đại diện cho Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam.

Suốt hàng chục năm sau đó, cuốn băng cassette được ông Nguyễn Nhã gìn giữ cẩn thận như một báu vật. Ông không chỉ lưu giữ âm thanh, mà lưu giữ cả một phần ký ức tập thể của dân tộc. Sau này, khi đất nước đã hoàn toàn hòa bình, ông đã giao lại bản ghi âm quý giá cho các cơ quan lưu trữ quốc gia, để nó được sử dụng trong nghiên cứu và giáo dục lịch sử.

Tiến sĩ Nguyễn Nhã là một học giả nổi tiếng trong lĩnh vực nghiên cứu chủ quyền biển đảo và văn hóa Việt Nam, đặc biệt là về Hoàng Sa – Trường Sa. Tuy nhiên, chính hành động lặng thầm vào trưa 30/4/1975 đã khiến tên tuổi ông gắn liền với khoảnh khắc lịch sử không thể nào quên ấy. Trong một cuộc phỏng vấn sau này, ông từng bộc bạch: “Lúc đó tôi không nghĩ gì nhiều, chỉ thấy đây là thời khắc phải được ghi lại – nguyên vẹn và trung thực.”

Ngày nay, cuốn băng của ông không chỉ được số hóa để lưu trữ lâu dài, mà còn được phát trong các chương trình tư liệu truyền hình, các triển lãm lịch sử lớn, trở thành minh chứng sống động và xác thực về một trong những thời khắc quan trọng nhất của dân tộc Việt Nam hiện đại.

Giữa muôn vàn nhân chứng của ngày 30/4, chỉ có một người duy nhất đã lưu giữ âm thanh thật sự của lịch sử. Và người đó chính là Tiến sĩ Nguyễn Nhã – một nhân chứng âm thầm nhưng vĩ đại, người đã giúp thế hệ sau được lắng nghe lại những giây phút định mệnh bằng chính tiếng nói của thời cuộc.