Theo các hóa thạch cổ đại, bọt biển có thể là ví dụ lâu đời nhất về đời sống động vật trên Trái đất với gần một tỷ năm trước.
Hóa thạch 890 triệu năm tuổi
Hóa thạch 890 triệu năm tuổi của bọt biển cổ đại đã được tìm thấy ở khu vực Tây Bắc của Canada, và những tua nhỏ và phân nhánh tinh vi của chúng không thể nhìn thấy bằng mắt thường. Nhưng dưới kính hiển vi, mô hữu cơ được bảo quản đã tiết lộ cấu trúc dạng lưới, đặc biệt giống với cấu trúc của sợi xương trong bọt biển hiện đại, là một phần của nhóm bọt biển thân mềm được gọi là bọt biển keratose, hoặc bọt biển sừng.
Các nhà cổ sinh vật học đã coi bọt biển là ứng cử viên sáng giá cho dạng sống động vật sớm nhất. Nếu phân tích này là chính xác và hóa thạch Canada thực sự đại diện cho bọt biển cổ đại, chúng sẽ có trước hóa thạch bọt biển lâu đời nhất được biết đến khoảng 350 triệu năm, theo một nghiên cứu mới.
Tác giả Elizabeth Turner, giáo sư về trầm tích học cacbonat và cổ sinh vật không xương sống tại Đại học Laurentian ở Ontario, Canada, lần đầu tiên chú ý đến những hóa thạch kỳ lạ vào đầu những năm 1990, trong khi kiểm tra các mẫu rạn san hô hóa thạch khổng lồ được xây dựng bởi vi khuẩn lam cổ đại ở Canada.
Việc tìm thấy hóa thạch bọt biển trong một rạn san hô cyanobacteria hóa thạch rất có ý nghĩa, bởi vì những rạn san hô như vậy sẽ tạo ra rất nhiều ôxy . Ngay cả khi bọt biển không thể cạnh tranh với vi khuẩn lam để giành lấy một vị trí trên đáy biển, chúng có thể sẽ định cư trong các phần của rạn san hô, nơi chúng có thể thu được lợi ích từ "nhà máy ôxy".
Các tua phân nhánh của hóa thạch phần nào giống với tua của nấm cổ đại, có thể thấy trong các hóa thạch được mô tả vào đầu năm nay và đại diện cho bằng chứng lâu đời nhất về nấm đất, có niên đại 635 triệu năm trước. Nhưng Turner đã loại trừ khả năng nhận dạng nấm đối với các hóa thạch mới được tìm thấy, vì các sợi trong bọt biển - cả trong hóa thạch và bọt biển hiện đại - phân nhánh và liên kết lại trong một mạng lưới ba chiều. Điều này làm cho chúng khác biệt rõ ràng với các nhánh nấm.
Joachim Reitner, giáo sư tại Trung tâm Khoa học Địa chất tại Đại học Georg-August-University ở Göttingen, Đức, cho biết: “Những gì cô ấy tìm thấy rất đặc trưng cho loại bọt biển dày sừng này.”
Ít bằng chứng về động vật cổ đại
Sự sống động vật lần đầu tiên xuất hiện trên Trái đất khi nào? Trước khoảng 580 triệu năm trước, có rất ít bằng chứng vật lý về động vật - nhưng điều đó không có nghĩa là chúng không tồn tại, vì động vật thân mềm thường không hóa thạch tốt.
Và hơn một thập kỷ trước, các nhà khoa học đã phát hiện dấu vết hóa thạch của thứ dường như là một hợp chất béo, hay sterol, từ bọt biển cổ đại có niên đại 635 triệu năm trước, dường như đại diện cho ví dụ lâu đời nhất về động vật. Tuy nhiên, trong hai nghiên cứu được công bố vào năm 2020, các nhà nghiên cứu đã xem xét lại tuyên bố đó, phát hiện ra rằng sterol được mô tả vào năm 2009 có khả năng được tạo ra bởi tảo phân hủy chứ không phải động vật.
Phát hiện quan trọng
Bằng cách đánh giá sự khác biệt trong ADN của các sinh vật hiện đại, cùng với tỷ lệ đột biến, phương pháp đồng hồ phân tử có thể đưa ra ước tính về thời điểm động vật trong một nhóm nhất định có thể tiến hóa lần đầu tiên. Theo cách tiếp cận này, các sinh vật được cho là xuất hiện ở một niên đại cổ xưa hơn so với những gì được thể hiện trong hồ sơ hóa thạch, và những phát hiện mới ủng hộ kết luận đó.
Turner nói: “Nếu tôi đúng trong cách giải thích của mình về vật liệu này, thì động vật đã xuất hiện từ rất lâu trước khi xuất hiện hóa thạch động vật truyền thống - chúng có một thời tiền sử lâu dài.”
Nghiên cứu của Turner cung cấp bằng chứng vật lý đầu tiên về việc bọt biển cổ đại thực sự như thế nào. Mặc dù gai là dấu hiệu hóa thạch phổ biến nhất đối với bọt biển, nhưng nhiều loại bọt biển hiện đại không có gai và việc phát hiện ra loại bọt biển 890 triệu năm tuổi có chung đặc điểm là "một phát hiện quan trọng".
Theo Hà Thu/Tiền Phong
Một mảnh ba chiều của bộ xương bọt biển cổ đại.