Gấu trúc đỏ - Loài động vật độc đáo đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng

Dù có tên gọi liên quan đến gấu trúc khổng lồ, song gấu trúc đỏ lại không cùng họ mà thuộc một nhánh riêng biệt mang tên Ailuridae, gần gũi hơn với chồn, gấu mèo và cầy.

Gấu trúc đỏ.

Gấu trúc đỏ sở hữu thân hình nhỏ nhắn, chiều dài cơ thể từ 50-65 cm, đuôi dài 30-50 cm, cân nặng dao động 3-6,2 kg. Bộ lông dày màu đỏ nâu hoặc đỏ cam pha đen ở phần bụng và chân giúp chúng dễ dàng ngụy trang trong rừng tre rậm rạp. Đuôi dài có các khoang sọc đỏ - vàng đặc trưng vừa tạo điểm nhấn vừa hỗ trợ giữ thăng bằng khi leo trèo. Khuôn mặt gấu trúc đỏ gây ấn tượng với “mặt nạ” trắng nổi bật, đôi tai dựng đứng, mắt to và mũi đen trông vô cùng đáng yêu.

Loài này có khả năng leo trèo điêu luyện và dành phần lớn thời gian sinh sống trên các tán cây. Chúng chủ yếu hoạt động về đêm và lúc sáng sớm, ban ngày thường nghỉ ngơi trong hang hoặc trên cành cao.

Mặc dù thuộc bộ ăn thịt (Carnivora), song khẩu phần của gấu trúc đỏ lại thiên về thực vật. Thức ăn chính là tre và trúc non, chiếm tới 90% khẩu phần hàng ngày. Ngoài ra, chúng còn bổ sung dinh dưỡng từ quả mọng, rễ cây, trứng, côn trùng và đôi khi là chim nhỏ.

Về sinh sản, mùa giao phối của gấu trúc đỏ thường diễn ra từ tháng 1 đến tháng 3 hàng năm. Sau khoảng 135 ngày mang thai, con cái sinh từ 1-4 con non và chăm sóc kỹ lưỡng trong nhiều tháng đầu đời.

Gấu trúc đỏ phân bố chủ yếu tại các khu rừng ôn đới núi cao, độ cao từ 2.200-4.800 m, nơi có thảm thực vật tre mọc dày. Môi trường sống tự nhiên của chúng trải dài từ khu vực Himalaya (Nepal, Bhutan, Ấn Độ, Myanmar) đến các tỉnh Tứ Xuyên, Vân Nam, Tây Tạng (Trung Quốc).

Theo Liên minh Bảo tồn Thiên nhiên Quốc tế (IUCN), gấu trúc đỏ hiện được xếp vào nhóm nguy cấp (Endangered) với số lượng cá thể ngoài tự nhiên chỉ còn dưới 10.000 con. Nguyên nhân chủ yếu khiến quần thể sụt giảm nhanh chóng là do mất môi trường sống bởi nạn phá rừng, khai thác tre bừa bãi và săn bắt trái phép để lấy lông hoặc buôn bán làm thú cảnh.

Để bảo vệ loài động vật quý hiếm này, nhiều quốc gia đã thành lập các khu bảo tồn tự nhiên, đồng thời triển khai chương trình nhân giống nuôi nhốt và tái thả vào tự nhiên nhằm khôi phục quần thể.

Không chỉ giữ vai trò quan trọng trong hệ sinh thái rừng tre, gấu trúc đỏ còn có giá trị biểu tượng lớn. Đây là linh vật của bang Sikkim (Ấn Độ) và được nhiều tổ chức quốc tế sử dụng làm biểu tượng trong các chiến dịch bảo vệ thiên nhiên. Ngoại hình nhỏ nhắn, đáng yêu cũng giúp loài vật này trở thành hình ảnh truyền thông nổi bật, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo tồn động vật hoang dã.