Giải đáp câu hỏi: Việt Nam có bao nhiêu họ, dòng họ nào phổ biến nhất Việt Nam và những cái tên bị cấm khai sinh ở nước ta

Việt Nam có bao nhiêu họ?

Dòng họ được sử dụng để chỉ những người có cùng một “ông tổ,” những người thuộc cùng một dòng dõi. So với khái niệm họ, dòng họ có ý nghĩa rộng hơn nhiều.

Trong cuốn Họ và tên người Việt Nam (Nhà xuất bản Khoa học xã hội), PGS.TS Lê Trung Hoa đã thống kê tất cả các họ được ghi nhận trên lãnh thổ Việt Nam, với số lượng tăng dần qua các lần tái bản. Cụ thể, trong bản in đầu tiên năm 1992, có 769 họ được thống kê, trong đó người Kinh có 164 họ.

Qua các lần tái bản, số lượng họ của người Kinh thay đổi rất ít, nhưng số họ của các dân tộc khác lại gia tăng đáng kể. Trong ấn bản năm 2002, tổng số họ trên cả nước đã lên tới 931, trong đó người Kinh có 165 họ.

Trong bản in lần thứ ba (năm 2005), số họ được ghi nhận đã tăng lên 1020, trong khi số họ của người Kinh vẫn không thay đổi. Sau khi sách được in xong, nhóm nghiên cứu phát hiện thêm 3 họ nữa, nâng tổng số họ ghi nhận tại Việt Nam lên 1023.

Trong đó, họ Nguyễn chiếm số lượng đông nhất, với 38,4% dân số. Đứng thứ hai là họ Trần với 12,1%, họ Lê 9,5%, họ Phạm 7%, họ Hoàng/Huỳnh 5,1%, họ Phan 4,5%, họ Vũ/Võ 3,9%. Chỉ riêng 7 dòng họ này đã chiếm tới 80,5% dân số.

Ảnh minh họa.

Các họ khác có số lượng đáng kể bao gồm Đặng (2,1%), Bùi (2%), Đỗ (1,4%), Hồ (1,3%), Ngô (1,3%), Dương (1%) và Lý (0,5%).

Ngoài các họ đơn âm tiết, người Việt còn có họ kép, chia thành hai loại:

Loại thứ nhất là họ kết hợp với tên đệm như Ðặng-Xuân, Ðặng-Vũ, Ngô-Thời... Họ kép này xuất phát từ việc các gia đình muốn phân biệt chi nhánh, như họ Ngô Thời là một chi của họ Ngô.

Loại thứ hai là họ kết hợp từ hai họ khác nhau như Vũ-Phạm, Ðặng-Trần, Trần-Lê...

Top 14 họ phổ biến ở Việt Nam

Tính đến thời điểm hiện tại, danh sách các họ phổ biến nhất ở Việt Nam gồm:

Nguyễn: 38,4%

Trần: 12,1%

Lê: 9,5%

Phạm: 7%

Hoàng/Huỳnh: 5,1%

Phan: 4,5%

Vũ/Võ: 3,9%

Đặng: 2,1%

Bùi: 2%

Đỗ: 1,4%

Hồ: 1,3%

Ngô: 1,3%

Dương: 1%

Lý: 0,5%

Hầu hết các họ phổ biến tại Việt Nam đều có liên quan đến các triều đại phong kiến. Họ phổ biến nhất là Nguyễn, chiếm khoảng 38% dân số, điều này dễ hiểu bởi nhà Nguyễn là triều đại cuối cùng của Việt Nam trong thời kỳ phong kiến.

Tương tự, các họ như Trần, Lê, Lý cũng rất phổ biến vì chúng là họ của các hoàng tộc từng trị vì Việt Nam, bao gồm các triều đại nhà Trần, nhà Lê sơ - Hậu Lê và nhà Lý.

Những cái tên bị cấm khai sinh ở Việt Nam

Tên không bằng tiếng Việt hoặc tiếng dân tộc Việt Nam

Khoản 3 Điều 26 Bộ luật Dân sự yêu cầu tên cá nhân phải được đặt bằng tiếng Việt hoặc tiếng dân tộc Việt Nam. Vì vậy, khi đăng ký khai sinh cho trẻ, cha mẹ buộc phải đặt tên theo ngôn ngữ này. Nếu tên không sử dụng tiếng Việt hoặc tiếng dân tộc Việt Nam, tên đó có thể bị từ chối khi làm thủ tục khai sinh.

Việt Nam hiện có một số lượng lớn người nước ngoài sinh sống và làm việc, và tỷ lệ người nước ngoài kết hôn với người Việt Nam rất cao. Tuy nhiên, dù con sinh ra có quốc tịch Việt Nam, việc đặt tên vẫn phải tuân thủ quy định về ngôn ngữ. Cha mẹ có thể lựa chọn phiên âm tên con sang tiếng Việt hoặc tiếng dân tộc Việt Nam, hoặc giữ tên nước ngoài làm biệt danh.

Ngược lại, nếu con sinh ra không có quốc tịch Việt Nam mà mang quốc tịch nước ngoài, quy định này không áp dụng.

Tên đặt bằng số hoặc ký tự không phải chữ

Tương tự như yêu cầu về ngôn ngữ, việc đặt tên con bằng số hoặc ký tự đặc biệt như @, #, $, v.v. là hành vi bị cấm. Những cái tên này không được phép đăng ký tại Việt Nam.

Không giữ gìn bản sắc dân tộc, tập quán, truyền thống văn hoá tốt đẹp của Việt Nam

Việc không giữ gìn bản sắc dân tộc, truyền thống văn hoá Việt Nam cũng là một lý do khiến tên bị cấm. Mặc dù Thông tư 04/2020/TT-BTP không cung cấp định nghĩa rõ ràng, nhưng để xác định một tên có vi phạm hay không, cần phải xem xét cụ thể về tên đó, bản sắc dân tộc và truyền thống văn hoá của cộng đồng dân cư mà người đó thuộc về.

Tên quá dài, khó sử dụng

Một quy định cấm khác liên quan đến việc đặt tên là không được đặt tên quá dài hoặc khó sử dụng. Mặc dù trước đây, Bộ luật Dân sự năm 2015 từng đề xuất giới hạn số ký tự trong tên cá nhân không quá 25 ký tự, nhưng đề xuất này cuối cùng đã không được đưa vào văn bản pháp luật chính thức.