Giải mã bí ẩn về loài cá mập "không chồng mà chửa"

Cá mập tre sọc nâu, một loài cá sống về đêm, nhút nhát và thường được phát hiện ở vùng biển Thái Bình Dương, ngoài khơi Nhật Bản và Indonesia, dường như đã phát triển một chiến lược dị thường để đáp ứng lối sống cô độc của chúng.

Các nhà nghiên cứu chăm sóc 3 con cá mập tre sọc nâu cái tại một bể thủy sinh ở Viện Khoa học California (Mỹ) vô cùng sửng sốt khi thấy một trong số chúng đẻ một quả trứng đã thụ tinh, bất chấp việc không hề tiếp xúc với các cá thể đực trong suốt 45 tháng. Quả trứng cuối cùng nở ra một cá con mập con.

Ban đầu, các nhà khoa học tin, đây có thể là một trường hợp "sinh đồng trinh", hay còn gọi là "sinh sản đơn tính", đôi khi xuất hiện ở một số loài cá mập. Tuy nhiên, kết quả kiểm tra di truyền cá mập con hé lộ, quả trứng được thụ tinh theo cách thông thường với tinh trùng từ một cá thể đực. Điều đó đồng nghĩa, cá mập mẹ chắc chắn đã phải lưu trữ "con giống" đến thời điểm thích hợp.

Các chuyên gia vẫn còn phải khám phá cách cá mập tre sọc nâu có thể làm được điều kỳ diệu trên. Song, họ tin, đây có thể là một cách hữu ích giúp các cộng đồng cá mập đang bị đe dọa tránh khỏi việc chết dần, chết mòn.

Nhóm nghiên cứu nhận định, cá mập tre sọc nâu có khả năng đã phát triển chiến lược giao phối dị thường trên, vì ngoài tự nhiên, chúng hiếm khi gặp gỡ các cá thể cùng loài và giao phối khi có thể. Do đó, các cá thể cái có thể lưu trữ tinh trùng để thụ tinh cho trứng vào một thời điểm nào đó trong tương lai, khi chúng có thể tìm ra nơi thích hợp để sinh sản.

Moises Bernal, một nhà ngư học tại Đại học Texas Austin (Mỹ), giải thích: "Lưu trữ tinh trùng không phải là một chiến lược sinh sản được nhiều người biết đến, nhưng nó tương đối phổ biến đối với các loài côn trùng và trong trường hợp của động vật có xương sống, nó thường xuyên xảy ra ở các loài rắn. Điều thực sự thú vị là, chúng ta cho rằng, cá mập cái đã lưu trữ tinh trùng suốt 45 tháng. Đây là khoảng thời gian dài nhất mà chúng tôi từng ghi nhận được bất kỳ loài cá mập lưu trữ tinh trùng nào".

Theo ông Bernal, một số loài côn trùng và rắn sử dụng chiến lược lưu trữ tinh trùng để đảm bảo chúng có thể sinh con vào thời điểm tốt nhất trong năm, khi lượng thức ăn dồi dào nhất. Các nhà nghiên cứu cho rằng, một số loài cá mập khác, ngoài cá mập tre sọc nâu, cũng sử dụng chiến lược này nhằm đảo bảo con cái của chúng có thể sống sót.

Mặc dù một số loài cá mập từng được phát hiện sử dụng khả năng sinh sản đơn tính, nhưng hiện tượng này có thể dẫn đến việc suy giảm tính đa dạng di truyền trong các cộng đồng, khiến chúng dễ bị bệnh và tổn thương hơn trước những thay đổi trong môi trường. Vì vậy, lưu trữ tinh trùng thực sự là một chiến lược ưu việt hơn, đảm bảo sự đa dạng di truyền, giúp các loài cá mập tiếp tục tồn tại trên Trái Đất trong tương lai.