Khám phá mới về văn minh Maya có thể khiến viết lại lịch sử loài người

Với việc sử dụng công nghệ quét laser trên diện rộng, khoảng 60.000 công trình kiến trúc trên diện tích 2.100km2 vừa được phát hiện tại rừng già của Guatemala.

Theo giới khảo cổ, những công trình kiến trúc mới được tìm thấy thuộc nền văn minh Maya và có thể khiến chúng ta phải viết lại lịch sử loài người.

Một địa điểm khảo cổ học liên quan đến nền văn minh Maya. Ảnh:Takeshi Inomata.

Trong cánh rừng già ở phía bắc Peten, Guatemala, du khách có thể chiêm ngưỡng những pháo đài, những đền thờ hùng vĩ minh chứng cho một thời hoàng kim của nền văn minh Maya. Thế nhưng, những gì mà mắt thường của chúng ta nhìn thấy chỉ là một phần rất nhỏ trong hệ thống kiến trúc đang bị rừng già che phủ.

Với công nghệ quét laser trên diện rộng, các nhà khảo cổ đã phát hiện ra 60.000 công trình kiến trúc nằm trên diện tích 2.100km2. Đó là những ngôi nhà, cung điện, hệ thống đường lớn, hệ thống phòng thủ, hệ thống tưới tiêu. Theo giới khảo cổ học, phát hiện này là một trong những tiến bộ lớn nhất trong hơn 150 năm khảo cổ học về nền văn minh Maya và có thể khiến chúng ta phải viết lại lịch sử loài người.

Nhà khảo cổ Tom Garrison cho biết, rừng rậm gây khó khăn đối với hoạt động khám phá, song là một công cụ bảo vệ tuyệt vời: “Chúng ta biết rằng người Maya biết làm nông nghiệp, biết cách lấy nước để tưới tiêu. Nhưng chúng ta chưa bao giờ tưởng tượng được quy mô mà họ đã làm. Chúng ta đã tìm thấy những sân thượng hứng nước mưa và hệ thống thủy lợi. Nhưng bây giờ, chúng ta biết rằng, hệ thống này có ở khắp nơi. Bây giờ, chúng ta nhận ra rằng, những hiểu biết của chúng ta về người Maya còn rất hạn chế.”

Những phát hiện mới hứa hẹn sẽ thay đổi nhiều giả thuyết về nền văn minh Maya. Trước đây, giới học giả cho rằng, nền văn minh Maya tồn tại cách đây khoảng 1.500 năm, có diện tích gấp đôi Trung Quốc thời Trung cổ với dân số ước tính khoảng năm triệu người. Thế nhưng, hệ thống kiến trúc mới được phát hiện cho thấy, dân số Maya lớn hơn con số đưa ra trước đó nhiều lần.

Với dân số đông đúc này, người Maya đã xây dựng một hệ thống phòng thủ vững chắc “đáng kinh ngạc” và có thể đã tham gia những cuộc chiến quy mô lớn. Tia laser cũng phát hiện một hệ thống đường lớn nối các hệ thống phòng thủ, tạo thành một mạng lưới phức tạp, giúp hoạt động đi lại luôn được bảo đảm ngay cả trong mùa mưa ngập lụt. Hoạt động giao thương trao đổi đã rất phát triển dưới thời nền văn minh Maya.

Những hình ảnh cũng cho thấy người Maya đã thay đổi cảnh quan trên phạm vi rộng hơn nhiều so với những gì mà trước đây giới khảo cổ ước lượng. Ở một số vùng, 95% diện tích đất canh tác đã được sử dụng. Nền sản xuất nông nghiệp đã phát triển ở trình độ gần như công nghiệp. Ngoài ra, một kim tự tháp cao 7 tầng, bị rừng già che phủ hoàn toàn cũng được phát hiện.

Một chuyên gia trong nhóm khảo cổ chia sẻ, những phát hiện mới có thể khiến châu Âu không thể tiếp tục “tự mãn” về mức độ phát triển so với châu Mỹ vào thời cổ đại: “Những bí mật xung quanh các kiến trúc này đã được làm sáng tỏ một chút ít. Người Maya có xã hội phức tạp. Những khai quật mới còn cho thấy, người Maya có cả tòa án. Với những phát hiện mới, chúng ta sẽ nghiên cứu sâu hơn về xã hội người Maya. Ở châu Mỹ, chúng ta có một nền văn hóa nổi bật toàn cầu.”

Những phát hiện mới do tia laser khám phá đã phần nào khẳng định sự “lớn mạnh” của nền văn minh Maya. Tuy nhiên, các nhà khảo cổ ước tính phải mất nhiều năm nữa mới có thể khai quật và nghiên cứu những di chỉ này. Trong khi đó, nhiều câu hỏi mới xung quanh nền văn minh Maya lại được đặt ra.

Không giống một số nền văn hóa cổ xưa khác, thế hệ sau thường phá hủy công trình kiến trúc của thế hệ trước, những phát hiện về nền văn minh Maya cho thấy, hệ thống kiến trúc này bị bỏ hoang, và có thể đã được che giấu. Vậy, vì sao người Maya cổ đại thực hiện điều này? Phải chăng, họ có ý định sẽ quay lại trong tương lai? Người Maya dự định bao giờ sẽ trở lại? Khoảng 1.500 năm đã trôi qua, họ không trở lại nữa hay họ chưa trở lại? Với những câu hỏi này, nền văn minh Maya vẫn là một bí ẩn lớn đối với giới khảo cổ học quốc tế.