Lớp băng vĩnh cửu ở Bắc Cực tan có thể giải phóng radon phóng xạ, gây ung thư

Các nhà khoa học cảnh báo, lớp băng vĩnh cửu tan ở Bắc Cực có thể giải phóng radon, một loại khí phóng xạ có khả năng gây ung thư.

Lớp băng vĩnh cửu giữ cho mặt đất đóng băng quanh năm ở Bắc Cực hoạt động giống như một chiếc mũ ngăn chặn nhiều loại khí sủi bọt vào khí quyển. Nổi tiếng nhất trong số này có lẽ là khí mê-tan, một loại khí nhà kính mạnh được giải phóng khi lớp băng vĩnh cửu tan ra, do đó đẩy nhanh quá trình biến đổi khí hậu.

Nhưng trong một bài báo mới đăng trên tạp chí Earth-Science Reviews số tháng 3, các nhà nghiên cứu lưu ý rằng có một loại khí nguy hiểm khác đang ẩn nấp dưới lớp băng vĩnh cửu ở Bắc Cực: radon. Khí không màu, không mùi này là một bước trong quá trình phân rã phóng xạ của uranium tự nhiên. Nó được biết là đôi khi tích tụ trong nhà, đặc biệt là tầng hầm, do đó làm tăng nguy cơ ung thư phổi lâu dài cho cư dân. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường, radon là nguyên nhân gây ung thư phổi đứng thứ hai ở Hoa Kỳ, gây ra 21.000 ca tử vong mỗi năm.

Hiện nay, radon không phải lúc nào cũng là vấn đề cấp bách ở các vùng Bắc Cực hoặc gần Bắc Cực, nơi mặt đất vẫn đóng băng quanh năm. Đó là bởi vì lớp băng vĩnh cửu giữ cho khí không thoát ra khỏi đất, Paul Goodfellow, chuyên gia chương trình môi trường về các mối nguy hiểm địa chất tại Phòng Khảo sát Địa chất & Địa vật lý Alaska, nói với Live Science. Nhưng khi lớp băng vĩnh cửu tan chảy, lá chắn bảo vệ này biến mất.

Goodfellow, người không tham gia vào nghiên cứu mới, cho biết: “Có một số nghiên cứu đang diễn ra, có vẻ khá hứa hẹn, để cho thấy lớp băng vĩnh cửu này có thể khiến chủ nhà tiếp xúc với radon như thế nào”.

Công việc của Goodfellow liên quan đến việc khuyến khích các chủ nhà ở Alaska kiểm tra radon, đây có thể là một thách thức do mật độ dân số thưa thớt của bang. Ông nói, các cộng đồng ở xa có dịch vụ thư tín hạn chế, điều này gây khó khăn cho việc đưa bộ dụng cụ xét nghiệm trở lại phòng thí nghiệm ở Lower 48 tiểu bang để phân tích chúng.

Ông nói với Live Science:“Chúng tôi vẫn đang cố gắng tiến hành đủ các thử nghiệm để xác định các điểm nóng”.

Trong nghiên cứu mới, các nhà nghiên cứu đã tập hợp các nghiên cứu trước đây về radon ở các vùng băng vĩnh cửu, bao gồm cả Alaska và vùng núi Cáp Nhĩ Tân, một tỉnh ở phía đông bắc Trung Quốc . Các nhà nghiên cứu, dẫn đầu bởi Jian Cui thuộc Trung tâm Điều tra Toàn diện Tài nguyên Thiên nhiên Cáp Nhĩ Tân của Cục Khảo sát Địa chất Trung Quốc, cho biết, đánh giá cho thấy rằng sự xuống cấp của lớp băng vĩnh cửu có khả năng cho phép radon di chuyển vào nhà và nơi làm việc.Tuy nhiên, nghiên cứu về sự di chuyển radon ở các vùng băng vĩnh cửu là "hoàn toàn không đầy đủ", họ nói thêm.

Art Nash , chuyên gia năng lượng tại Dịch vụ Khuyến nông Hợp tác xã Fairbanks của Đại học Alaska , cho biết băng vĩnh cửu không tan chảy một cách có tổ chức, từ trên xuống . Thay vào đó, nó tan chảy không đều, tạo ra các vết nứt và kẽ hở. Hoạt động địa chấn thường xảy ra ở Alaska cũng có thể tạo ra các đứt gãy mới mà radon có thể di chuyển qua đó.

Nash nói với Live Science:“Nếu bạn biết trữ lượng uranium ở đâu, bạn sẽ không thể vẽ một đường thẳng bằng thước kẻ… Với sự tan chảy không đồng đều, bạn thực sự không thể biết cuối cùng nó sẽ đột phá ở đâu”.

Ngoài ra còn có những câu hỏi về cách radon sẽ tương tác với các loại khí khác bị mắc kẹt bên dưới lớp băng vĩnh cửu, Nash nói. Điều đáng lo ngại nhất trong số này là khí mê-tan, một loại khí nhà kính mạnh, nếu được thải ra với số lượng lớn có thể nhanh chóng đẩy nhanh sự nóng lên toàn cầu. Một vấn đề khác đáng lo ngại là methylmercury, một hóa chất gây rối loạn hệ thần kinh có thể tích tụ trong nước và mô của động vật trong chuỗi thức ăn.

Ông nói:“Các trường đại học và cơ quan chính phủ đang chi nhiều tiền hơn cho việc này vì vấn đề này đã trở thành một vấn đề phổ biến”. “Hy vọng rằng trong vòng 5 đến 10 năm tới, chúng ta sẽ thấy nhiều dữ liệu hơn được đưa ra.”