Tại sao các pharaoh Ai Cập cổ đại lại kết hôn với chị em gái của mình?

Trong số những truyền thống, văn hóa tại nơi đây có một truyền thống văn hóa Ai Cập cổ đại đặc biệt kỳ lạ đó là phong tục các pharaoh kết hôn với chị em gái của họ. Thoạt nhìn, tập tục này có vẻ bất thường, thậm chí là cấm kỵ, đối với cảm quan hiện đại. Tuy nhiên, trong bối cảnh văn hóa Ai Cập cổ đại, nó đã ăn sâu vào tín ngưỡng tôn giáo, chiến lược chính trị và chuẩn mực xã hội.

Ở Ai Cập cổ đại, tôn giáo không chỉ là một khía cạnh của cuộc sống; nó là bản chất thấm nhuần vào mọi khía cạnh của sự tồn tại. Các pharaoh, vừa là người cai trị vừa là đại diện thần thánh trên Trái đất, là những nhân vật trung tâm trong bối cảnh tôn giáo này. Hành động, lựa chọn và thậm chí cả mối quan hệ cá nhân của họ đều được nhìn nhận qua lăng kính ý nghĩa tôn giáo, và cuộc hôn nhân của họ cũng không ngoại lệ.

Đền thờ các vị thần Ai Cập đã cung cấp bản thiết kế cho các pharaoh. Trong vô số câu chuyện về các vị thần, câu chuyện về Osiris và Isis nổi bật hơn cả. Vị thần và nữ thần này không chỉ là anh chị em mà còn là những người vợ chồng tận tụy.

Osiris, vị thần của thế giới bên kia, và Isis là nữ thần của phép thuật và tình mẫu tử, cùng nhau đại diện cho bản chất tuần hoàn của sự sống và cái chết, sự tái sinh và tái tạo. Khái niệm Ma'at, nguyên tắc về chân lý, sự cân bằng và trật tự vũ trụ của người Ai Cập cổ đại, đóng vai trò then chốt trong quyết định kết hôn với chị em gái của các pharaoh. Họ muốn bảo vệ Ma’at bằng cách giữ cho dòng máu hoàng gia được thuần khiết và không pha tạp.

Bất kỳ sự sai lệch nào so với thực hành này đều có khả năng gây ra hỗn loạn, phá vỡ sự cân bằng giữa cõi thần linh và cõi người.

Động cơ chính trị cho cuộc hôn nhân giữa anh chị em

Địa vị của pharaoh, mặc dù mang tính thần thánh vẫn không tránh khỏi những thách thức, cả từ bên trong hoàng gia và từ những đối thủ bên ngoài. Trong bối cảnh này, kết hôn với chị gái là một động thái chính trị khôn ngoan mang lại nhiều lợi ích. Đầu tiên và quan trọng nhất, những cuộc hôn nhân này đảm bảo một dòng dõi kế vị rõ ràng và không bị tranh chấp.

Trong một thế giới mà cuộc tranh giành quyền lực và ngai vàng có thể dẫn đến bất ổn dân sự hoặc thậm chí là chiến tranh toàn diện, việc duy trì dòng dõi trong gia đình trực hệ sẽ giảm thiểu tối đa các tranh chấp tiềm ẩn.

Người con trai sinh ra từ cuộc hôn nhân giữa pharaoh và chị gái được coi là có dòng máu hoàng gia thuần khiết nhất, khiến cho tuyên bố thừa kế ngai vàng của cậu trở nên không thể chối cãi. Ngoài ra, việc kết hôn trong gia đình củng cố quyền lực bằng cách ngăn chặn liên minh với các gia đình có ảnh hưởng khác, pharaoh đảm bảo rằng ngai vàng vẫn nằm vững chắc trong dòng dõi trực tiếp của mình.

Một người chị gái là nữ hoàng, lớn lên trong cùng một môi trường và có cùng cách nuôi dạy, có nhiều khả năng trở thành đồng minh đáng tin cậy, đảm bảo rằng các sắc lệnh và chính sách của pharaoh được ủng hộ và thực hiện mà không có sự tranh cãi. Hơn nữa, những cuộc hôn nhân giữa anh chị em này là sự thể hiện công khai cam kết của pharaoh đối với truyền thống và sự ổn định.

Trong một xã hội mà sự thay đổi có thể bị nghi ngờ, đặc biệt là khi liên quan đến quyền cai trị của thần thánh, việc tuân thủ các thông lệ đã được thiết lập sẽ củng cố tính hợp pháp của pharaoh. Nó gửi đi một thông điệp rõ ràng tới dân chúng và những kẻ thù tiềm tàng: Pharaoh không chỉ là người được các vị thần chọn mà còn là người bảo vệ các truyền thống lâu đời.

Tác động của di truyền và sức khỏe lên gia đình hoàng gia

Về mặt di truyền, con cái sinh ra từ mối quan hệ họ hàng gần có nguy cơ mắc các rối loạn di truyền lặn cao hơn. Điều này là do những người họ hàng gần có nhiều khả năng mang cùng gen lặn và khi cả cha và mẹ đều truyền một bản sao của gen đó, đứa trẻ có thể biểu hiện rối loạn liên quan.

Các ghi chép lịch sử và phát hiện khảo cổ cho thấy một số thành viên của hoàng gia Ai Cập có biểu hiện vấn đề sức khỏe. Ví dụ, Vua Tutankhamun, một trong những vị pharaoh nổi tiếng nhất, được cho là đã mắc nhiều vấn đề về sức khỏe.

Các phân tích hiện đại về hài cốt của ông cho thấy những tình trạng như hở vòm miệng, bàn chân khoèo và các dị tật xương khác. Các nghiên cứu di truyền đã chỉ ra rằng cha mẹ ông có thể là anh chị em ruột.

Tương tự như vậy, các xác ướp khác thuộc dòng dõi hoàng gia cũng có dấu hiệu mắc bệnh tật và dị tật, có thể là do tập tục hôn nhân khác chủng tộc. Về mặt văn hóa, người Ai Cập cổ đại đã nhận thức được khái niệm di truyền, điều này thể hiện rõ qua sự nhấn mạnh của họ vào dòng dõi và huyết thống.

Tuy nhiên, hiểu biết của họ về di truyền và các bệnh di truyền vẫn chưa tiến bộ như kiến thức ngày nay. Có khả năng là các pharaoh được thúc đẩy bởi niềm tin tôn giáo và chính trị, đã không hiểu hết được những tác động tiềm ẩn về sức khỏe của cuộc hôn nhân giữa anh chị em ruột.

Thậm chí nếu họ nhận ra một số vấn đề sức khỏe nhất định trong dòng dõi của mình, thì các mệnh lệnh tôn giáo và chính trị có thể đã lấn át những mối quan tâm này.

Những ví dụ nổi tiếng về hôn nhân giữa anh chị em

Có thể nói ví dụ nổi tiếng nhất, như đã đề cập ở trên, là Vua Tutankhamun, thường được gọi là Vua Tut. Triều đại ngắn ngủi của ông và việc phát hiện ra ngôi mộ gần như nguyên vẹn của ông tại Thung lũng các vị vua đã khiến ông trở thành một nhân vật mang tính biểu tượng trong ngành Ai Cập học.

Các nghiên cứu di truyền về xác ướp của ông đã tiết lộ rằng ông là con của một cuộc hôn nhân anh trai và em gái, có thể là giữa pharaoh Akhenaten và một trong những người chị gái của ông.

Bản thân vua Tut đã kết hôn với người chị cùng cha khác mẹ của mình, Ankhesenamun, và cặp đôi có hai người con gái, cả hai đều chết lưu, có thể là do biến chứng di truyền phát sinh từ mối quan hệ gia đình gần gũi của họ.

Một ví dụ đáng chú ý khác là Cleopatra VII, vị vua cuối cùng của Vương quốc Ptolemaic ở Ai Cập.

Nhà Ptolemy, một triều đại Hy Lạp cai trị Ai Cập sau cái chết của Alexander Đại đế, nổi tiếng với việc kết hôn trong gia đình để giữ cho dòng máu thuần khiết và duy trì quyền lực.

Cleopatra, theo truyền thống này, đã kết hôn với cả hai em trai của mình vào hai thời điểm khác nhau: Ptolemy XIII và Ptolemy XIV.

Mối quan hệ của bà với những anh chị em này, đặc biệt là Ptolemy XIII, đầy rẫy những âm mưu chính trị và tranh giành quyền lực, lên đến đỉnh điểm là các cuộc nội chiến và quyền cai trị duy nhất của bà.

Các pharaoh đầu tiên của Vương quốc Cổ đại cũng có trường hợp kết hôn giữa anh chị em ruột.

Pharaoh Khufu, người xây dựng Kim tự tháp Giza vĩ đại, được cho là đã kết hôn với chị gái cùng cha khác mẹ của mình, Meritites.

Con trai của họ, Pharaoh Khafre, người đã ủy quyền xây dựng kim tự tháp lớn thứ hai tại Giza và Tượng Nhân sư vĩ đại, cũng kết hôn với chị gái mình, Khamerernebty I.