Tập tục 'Cõng mẹ bỏ mặc trên núi' của người Nhật Bản: Tục lệ tàn nhẫn ngày xưa có thật hay không mà khiến một bộ phận hậu thế bắt chước?

Ubasute (姥捨て) là một tập tục cổ xưa trong văn hóa dân gian Nhật Bản, khi một người thân mắc bệnh nặng hoặc già yếu sẽ được đưa đến một nơi xa xôi và bỏ mặc đến chết. Mặc dù Ubasute xuất hiện nhiều trong văn học dân gian Nhật Bản song không thể xác định tập tục này có phổ biến trong quá khứ hay không. Nhưng có bằng chứng rằng, ngày nay Ubasute đã 'hồi sinh' trong xã hội Nhật Bản hiện đại, dù ở dạng hơi khác biệt.

Ubasute còn được gọi là Obasute, theo nghĩa đen là vứt bỏ người phụ nữ lớn tuổi. Ngoài ra, tập tục này còn được biết đến với cái tên Oyasute, nghĩa là bỏ mặc bố mẹ. Ubasute được xem là một hình thức giết người và liên quan đến sự việc để một người già ở lại trên núi hoặc một nơi hoang vắng nào đó đến khi người đó qua đời.

Ubasute thường xuyên xuất hiện trong các bài thơ, truyện ngắn và nghệ thuật của Nhật Bản, dù xoay quanh việc bỏ mặc sống chết của người già nhưng trên thực tế, chúng mang ý nghĩa về lòng hiếu thảo và không khuyến khích con người từ bỏ bố mẹ ruột.

Dân gian Nhật Bản có lưu truyền một câu truyện mang tên Ubasute Yama. Bà mẹ già nua đã được con trai cõng lên một ngọn núi cao với ý định để bà ở lại đây đến chết. Mặc dù bà mẹ biết rõ kế hoạch của con trai nhưng vẫn rất quan tâm con trai, bà đã rải những nhành cây nhỏ trên suốt đường đi để con có thể tìm được đường xuống núi. Chuyện nhấn mạnh tình yêu thương của một người mẹ dành cho con mình và chống lại tập tục Ubasute.

Ảnh minh họa.

Cũng có câu chuyện về Ubasute và liên quan đến nạn đói Tenmei đen tối của Nhật Bản. Năm 1783, núi lửa Asama phun trào khiến con người đối mặt với nạn đói vì mưa lớn, lũ quét, sâu bọ phá hoại dẫn đến mất mùa, lương thực khan hiếm. Người dân tìm đủ mọi cách để thoát khỏi nghịch cảnh và một trong những cách họ thực hiện là giảm nhân khẩu trong mỗi gia đình. Người già nhất trong mỗi nhà phải rời khỏi làng, bỏ mặc đến khi qua đời trên núi hoặc nơi hẻo lánh nào đó.

Ubasute phần lớn chỉ giới hạn trong văn học dân gian, vì không đủ bằng chứng cho thấy nó đã phổ biến rộng rãi trong quá khứ. Tuy nhiên, những câu chuyện này đã 'truyền cảm hứng' đến các hành vi Ubasute thời hiện đại. Ngọn núi Kamuriki ở tỉnh Nagano, Nhật Bản còn được xem là ngọn núi dành riêng cho tập tục Ubasute.

Năm 2015, một người đàn ông 63 tuổi đã bị buộc tội bỏ mặc người chị tật nguyền lớn tuổi của mình trên núi cao đến khi chết vào năm 2011. Trong một báo cáo khác, từ năm 2018, một người phụ nữ đã bị bắt vì bỏ rơi cha già ở một trạm dịch vụ trên đường cao tốc.