Tìm hiểu sức mạnh bí ẩn của sét trong tự nhiên

Hiện tượng bí ẩn xảy ra trong thiên nhiên vô cùng nhiều, trong đó có một hiện tượng ẩn chứa sức mạnh cũng như khả năng tàn phá lớn, đó là sét. Hằng năm, số lượng người chết do sét đánh và những tài sản bị sét phá hủy lên tới một con số khổng lồ.

Quá trình hình thành sét

Nước sẽ bốc hơi bay lên cao, gặp lạnh, ngưng tụ lại thành hàng triệu giọt nước nhỏ, hình thành mây trên bầy trời. Sau đó, những giọt nước nhỏ ở các đám mây sẽ tương tác với nhau, cộng thêm hiện tượng đông lạnh, sẽ làm hình thành sự chênh lệch điện tích khiến điện tích dương ở phần trên đám mây, còn điện tích âm ở phần dưới.

Sự hình thành hai khu vực điện tích trái dấu cũng đồng thời sinh ra điện trường. Sự chênh lệch điện tích càng lớn, điện trường càng mạnh. Điện trường mạnh, đến một mức nào đó, sẽ làm không khí xung quanh bị ion hoá, cho phép dòng điện có thể truyền qua khu vực không khí bị ion hoá này (chính là môi trường plasma) một cách dễ dàng. Con đường dẫn truyền này, còn được gọi là step leader.

Đồng thời trong lúc đó, bề mặt Trái đất sẽ chịu ảnh hưởng của điện trường âm phía dưới các đám mây, và các vật thể trên Trái đất (bao gồm cả con người) sẽ mất electron và tích điện dương mạnh. Khi các step leader đi đến bề mặt Trái đất, nó sẽ hình thành một con đường hoàn chỉnh dẫn từ các đám mây đến mặt đất. Và ngay khoảnh khắc đó, một tia sét giáng xuống. Không khí xung quanh tia sét sẽ bị đốt nóng mạnh, giãn ra đột ngột và kéo theo đó là tiếng sấm nổ ngay sau đó.

Tác hại của tia sét

Do năng lượng của một cú sét lớn nên sức phá hoại của nó rất lớn khi một công trình bị sét đánh trực tiếp có thể bị ảnh hưởng đến độ bền cơ khí, cơ học của các thiết bị trong công trình, nó có thể phá hủy công trình, gây cháy nổ… Biên độ dòng sét ảnh hưởng vấn đề quá điện áp xung và ảnh hưởng đến độ bền cơ khí của các thiết bị trong công trình. Thời gian xung sét ảnh hưởng đến vấn đề quá điện áp xung trên các thiết bị. Thời gian tồn tại của xung sét thì ảnh hưởng đến độ bền cơ học của các thiết bị hay công trình bị sét đánh.

Ngoài ra, khả năng cháy nổ cũng xảy ra rất cao đôi với công trình bị sét đánh trực tiếp. Nếu sét đánh trực tiếp lên con người, tỉ lệ sống sót khi bị sét đánh trực tiếp của con người là không nhiều, tuy nhiên nếu sống sót, tùy vào thời gian sét, tình trạng tiếp đất, độ ẩm không khí mà cơ thể sẽ phải chịu nhiều loại di chứng từ nặng đến nhẹ.

Khi xảy ra phóng điện sét sẽ gây nên một sóng điện từ tỏa ra xung quanh với tốc độ rất lớn, trong không khí tốc độ của nó tương đương tốc độ ánh sáng. Sóng điện từ truyền vào công trình theo các đường dây điện lực, thông tin… gây quá điện áp tác dụng lên các thiết bị trong công trình, gây hư hỏng đặc biệt đôi với các thiết bị nhạy cảm: thiết bị điện tử, máy tính cũng như mạng máy tính …Các tia sét được biết đến là nguyên nhân chủ yếu gây ra các xung quá điện áp. Một lưu ý quan trọng là tia sét không cần phải đánh trực tiếp lên đường dây nguồn mới gây ra hư hỏng, một tia sét đánh cách xa vài trăm mét cũng có thể gây ra những xung cảm ứng lan truyền lớn có khả năng phá hủy, hoặc thậm chí phá hủy đường cáp ngầm lân cận.

Cách phòng chống sét

Cơ quan khẩn cấp liên bang Mỹ (FEMA) khuyến cáo người dân thực hiện nguyên tắc 30/30. Sau khi nhìn thấy tia sét, mọi người phải đi vào nhà ngay lập tức trong thời gian không quá 30 giây; không đi ra ngoài trước 30 phút kể từ thời điểm tiếng sét kết thúc. Nhà kho, nhà chờ xe buýt và các công trình không có bộ phận chống sét là những mục tiêu dễ bị sét đánh, vì thế mỗi người nên tìm đến một tòa nhà lớn, nơi mà các hệ thống dây điện, ống nước sẽ trực tiếp hấp thụ điện tích của sét. Với các tòa nhà cao tầng, việc lắp đặt và hoàn chỉnh hệ thống chống sét là một việc bắt buộc.

Có nhiều lưu ý để tránh bị sét đánh.

Các chuyên gia lưu ý mọi người hãy nhớ rằng lốp xe và đế giày cao su hầu như không giúp bảo vệ khỏi sét đánh. Nếu gặp sấm sét khi đang ở một khu rừng, hãy tìm vị trí thấp dưới những cây nhỏ để trú ẩn, tránh đứng cạnh những cây cao, vì sét luôn có xu hướng tấn công vào những cây cao nhất. Nếu đang ở một khoảng đất trống, hãy tìm đến vị trí thấp, như thung lũng hoặc khe núi.

Nếu đang ở trên một chiếc thuyền, hãy tiến vào bờ càng nhanh càng tốt.Nếu ai đó thấy mái tóc mình dựng đứng có nghĩa là người đó rất dễ bị sét tấn công. Lúc này hãy ngồi xổm, dùng tay bịt tai lại để giảm tác hại đến thính lực và gục đầu vào hai đầu gối. Không được nằm duỗi thẳng trên mặt đất, vì phải hạn chế tối đa sự tiếp xúc với mặt đất để giảm lượng điện tích truyền xuống đất qua cơ thể.Nếu gặp nạn nhân bị sét đánh, hãy hỗ trợ họ ngay lập tức vì sau khi bị sét đánh, nạn nhân không còn mang điện tích và không hề nguy hại.