Những hiểu nhầm về trí thông minh của con người

Khoảng 20% thức ăn vào cơ thể được dùng cung cấp năng lượng cho các hoạt động của não. Quả thực, nếu bộ não lớn không tạo ra lợi thế nào thì đó sẽ là sự lãng phí rất lớn.

Thực sự, não lớn cũng có một số lợi ích khá dễ nhận ra. Ví dụ, nếu cùng nhìn vào một khung cảnh, ong mật sẽ phải xem xét lần lượt từng đối tượng một, trong khi các loài động vật lớn hơn sẽ có nhiều trí năng hơn để xử lý tất cả hình ảnh một lúc. Nói cách khác, [não lớn hơn cho chúng ta] khả năng làm nhiều việc cùng lúc.

Bộ não lớn hơn cũng tăng số lượng thông tin chúng ta có thể nhớ được. Ong mật chỉ có thể nắm được một số dấu hiệu nhất định về sự hiện diện của thức ăn trước khi chúng bắt đầu thấy bối rối. Trong khi đó, một con chim bồ câu cũng có thể học cách nhận ra hơn 1.800 bức ảnh, và con số trên không là gì so với kiến thức của con người. Để so sánh, một người có trí nhớ siêu việt có khả năng nhớ số Pi đến chữ số thứ hàng vài nghìn sau dấu phẩy.

Darwin đã mô tả những khác biệt này như là “sự khác biệt về mức độ, chứ không phải loại hình”.

Kết luận này dường như khiến nhiều người thấy bực bội. Chẳng lẽ con người chỉ hơn các động vật khác ở mức độ? Nếu nhìn vào nền văn minh loài người và tất cả những gì chúng ta đã đạt được, chắc chắn chúng ta phải có một khả năng đặc biệt nào đó mà không loài động vật nào khác có được chứ?

Văn hóa, công nghệ, lòng vị tha và nhiều đặc điểm khác đều được quảng bá là những dấu hiệu của sự cao quý của loài người, nhưng càng nhìn sâu thì dường như danh sách về những đặc điểm ưu thế của chúng ta càng bị thu hẹp lại.

Chẳng hạn khỉ Macaque từ lâu đã biết dùng đá để đập vỡ vỏ hạt, trong khi những con quạ New Caledonia có thể đẽo cành cây gãy thành chiếc móc để nhặt thức ăn. Đây đều là những hình thức sử dụng công cụ thô sơ.

Ngay cả động vật không xương cũng không kém cạnh. Ví dụ loài bạch tuộc có gân cũng được quan sát là đã đi thu thập vỏ dừa để lôi xuống đáy biển để dùng làm nơi trú ẩn sau này.

Trong khi đó, một con tinh tinh cái ở Zambia được bắt gặp khi đeo một búi cỏ trên tai, không vì lý do nào khác ngoài lý do làm đẹp. Không lâu sau, nhiều con tinh tinh khác trong đàn cũng bắt chước phong cách trang điểm của nó. Một số nhà nghiên cứu đã diễn giải rằng đó là một dạng biểu hiện văn hóa.

Nhiều sinh vật dường như cũng có cảm giác bẩm sinh về sự công bằng, và thậm chí là đồng cảm với các cá thể khác. Hãy xem một con cá voi lưng gù đã cứu sống một con hải cẩu, bảo vệ nó khỏi sự tấn công của cá voi sát thủ. Hay một con chuột thí nghiệm tìm cách mở lồng cho con chuột bạn mình thay vì đi lấy miếng socola.

Điều này lần nữa cho thấy việc một số loài động vật có đời sống cảm xúc phong phú – đặc điểm mà chúng ta từng coi là lãnh địa riêng của loài người.