Vì sao nông sản Việt khó thâm nhập thị trường cao cấp?

Chất vấn Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên, đại biểu Lý Văn Huấn (Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên) nhấn mạnh, hiện nay, hàng hóa nông sản của nước ta được đánh giá là rất đa dạng và phong phú nhưng khó thâm nhập vào thị trường các nước châu Âu cũng như một số thị trường các nước khó tính. Đại biểu đề nghị Bộ trưởng Công thương cho biết nguyên nhân chính của tồn tại này cũng như giải pháp trong thời gian tới?

Trả lời câu hỏi của đại biểu Lý Văn Huấn, Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, Việt Nam là quốc gia có tiềm năng sản xuất nông nghiệp, nhất là nông sản nhiệt đới rất phù hợp với thị hiếu người tiêu dùng trên thế giới.

Từ khi Việt Nam thực hiện chính sách mở cửa nền kinh tế, nhất là từ khi Việt Nam tham gia WTO và các hiệp định thương mại tự do, nông sản Việt Nam cung cấp cho thị trường thế giới ngày càng nhiều, tốc độ tăng từ 20 đến 25%, giá trị cũng tăng theo.

Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, nông sản Việt Nam cơ bản mới chỉ xâm nhập được các thị trường dễ tính, trong khi các thị trường dễ tính cũng đang dần trở nên khó tính hơn. Nông sản Việt Nam khó xâm nhập thị trường khó tính vì nhiều lý do.

Trong đó, quy mô sản xuất nông sản của Việt Nam còn nhỏ lẻ và phương thức canh tác lạc hậu. Điều này dẫn đến sản lượng thấp và chất lượng sản phẩm không đồng đều, khiến nông sản không đáp ứng được tiêu chuẩn của các thị trường khó tính.

Việc thiếu quy hoạch vùng trồng và chưa áp dụng công nghệ tiên tiến khiến sản phẩm nông nghiệp không đạt chuẩn quốc tế. Phần lớn nông sản xuất khẩu của Việt Nam vẫn ở dạng thô hoặc sơ chế, giá trị chưa cao và sức cạnh tranh hạn chế.

Cùng đó, các doanh nghiệp và người sản xuất vẫn ưa chuộng xuất khẩu qua đường tiểu ngạch thay vì chính ngạch, không chú trọng đến việc xây dựng thương hiệu hay mã số vùng trồng để truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Thậm chí, khi đã chiếm lĩnh được thị trường, nhiều đơn vị lại không duy trì mà sẵn sàng từ bỏ thị trường đã có.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đã lấy ví dụ về gạo Việt Nam để minh họa cho thách thức trong việc thâm nhập thị trường châu Âu. Theo Bộ trưởng, mặc dù gạo Việt đã có mặt ở thị trường châu Âu, nhưng do khối lượng tiêu thụ thấp, nhiều doanh nghiệp lựa chọn chuyển hướng sang các thị trường dễ tính hơn, nơi họ có thể bán với số lượng lớn hơn. Điều này thể hiện sự thiếu chuyên nghiệp trong cách tiếp cận của các doanh nghiệp và người sản xuất Việt Nam.

Để khắc phục tình trạng này, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho rằng, cần tập trung quy hoạch lại vùng trồng trọt và chăn nuôi, áp dụng công nghệ hiện đại để tăng sản lượng và bảo đảm sản phẩm đạt tiêu chuẩn quốc tế.

Thay vì chỉ tập trung vào các thương hiệu địa phương, doanh nghiệp cần chú trọng việc cấp mã số vùng trồng, bảo vệ thương hiệu, chỉ dẫn địa lý và bảo đảm chất lượng sản phẩm.

Ngoài ra, cần thay đổi tư duy sản xuất từ việc "có gì bán đấy" sang sản xuất hàng hóa có kế hoạch rõ ràng, đáp ứng được các câu hỏi như sản xuất cái gì, bán ở đâu, bán cho ai và với giá bao nhiêu. Việc chuyển đổi từ xuất khẩu tiểu ngạch sang xuất khẩu chính ngạch là một bước quan trọng trong quá trình này.

Bộ trưởng nhấn mạnh vai trò của các bộ, ngành, và địa phương trong việc hỗ trợ doanh nghiệp khai thác hiệu quả các hiệp định thương mại tự do.

"Bộ Công Thương sẵn sàng hỗ trợ quảng bá thương hiệu sản phẩm Việt Nam thông qua các thương vụ tại 90 quốc gia và vùng lãnh thổ, cũng như cảnh báo sớm và tham gia hỗ trợ phòng vệ thương mại khi cần thiết", Bộ trưởng nhấn mạnh.