Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên: Thuốc lá điện tử có hại cho sức khoẻ thì phải cấm

Tại phiên chất vấn chiều 11/11, vấn đề thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng đã trở thành chủ đề "nóng" được nhiều đại biểu Quốc hội đề cập. Liên quan đến nội dung thử nghiệm hay cấm thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng), đại biểu đề nghị cả Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan và người đứng đầu Bộ Công Thương làm rõ.

Đại biểu Lê Hoàng Anh (đoàn Gia Lai) dẫn báo cáo của Cục Cảnh sát điều tra tội phạm phòng, chống ma túy (Bộ Công an) cho biết, tình trạng tẩm ướp ma túy trong thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, thuốc lá thế hệ mới tăng rất mạnh và khó phát hiện. Cục đồng tình cấm sản xuất, nhập khẩu, phân phối và quảng cáo các loại thuốc lá này.

"Tuy nhiên, Bộ Công Thương muốn thí điểm để quản lý tốt hơn. Không ít cử tri phản ánh nhiều nhóm lợi ích của ngành công nghiệp thuốc lá đang tích cực vận động để duy trì thử nghiệm quản lý các sản phẩm thuốc lá này. Trách nhiệm của Bộ Y tế trong việc tham mưu như thế nào?", Đại biểu Lê Hoàng Anh chất vấn Bộ trưởng Đào Hồng Lan, đồng thời chuyển câu hỏi này đến người đứng đầu Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên.

Trả lời chất vấn, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, Bộ Y tế đã nhiều lần nêu quan điểm là nên cấm thuốc lá điện tử. Qua lấy ý kiến của các bộ, ngành đa phần rất ủng hộ đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội có những giải pháp cấm sử dụng thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng. Bộ Y tế đã tổ chức đánh giá tác động làm căn cứ khoa học; tổ chức công bố tác hại của thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử ra công chúng.

Bộ Y sẽ tiếp tục nghiên cứu, đánh giá tác động của thuốc lá điện tử và đề xuất những giải pháp toàn diện, trình Chính phủ xem xét, quyết định. Bà nhấn mạnh với thiết kế bắt mắt và xu hướng thịnh hành, thuốc lá điện tử đã trở thành một thách thức lớn trong công tác phòng chống; việc thay đổi hành vi của giới trẻ cần có thời gian và đòi hỏi những giải pháp lâu dài.

Cũng theo Bộ trưởng Y tế, tình trạng trộn lẫn ma túy vào thuốc lá điện tử đang ngày càng trở nên phức tạp, gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho xã hội. Theo thống kê của Bộ Công an, trong năm 2023, có 86 vụ với 155 người bị xử lý do đưa ma túy vào thuốc lá điện tử. Riêng 3 tháng đầu năm, 73 người bị xử lý về hành vi này.

Trong khi đó, làm rõ vấn đề đại biểu nêu, Bộ trưởng Công thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, kinh doanh thuốc lá là ngành kinh doanh có điều kiện, được quy định rõ trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản pháp luật có liên quan. Tuy nhiên, thuốc lá thế hệ mới gồm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng chưa được định nghĩa trong Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản pháp luật liên quan. Do vậy, trong thời gian dài vừa qua, tồn tại khoảng trống pháp lý trong công tác quản lý Nhà nước đối với loại hình sản phẩm thuốc lá mới.

Từ cuối nhiệm kỳ Chính phủ khoá trước, tức những năm 2019, 2020, vì thiếu công cụ quản lý thuốc lá công nghệ mới trong khi các sản phẩm này đã và đang len lỏi, phát triển mạnh trên thị trường Việt Nam, Bộ Công Thương lúc bấy giờ đã đề xuất Chính phủ và được Chính phủ khóa trước cho phép xây dựng đề án thí điểm quản lý loại hình thuốc lá này.

Tuy vậy, trong khi lấy ý kiến của bộ, ngành, nhiều bộ, ngành đồng thuận với đề xuất của Bộ Công Thương và chỉ đạo của Chính phủ, nhưng cũng có những bộ, ngành phản đối, đặc biệt là Bộ Y tế vì cho rằng đó là sản phẩm có hại cho sức khỏe.

"Do đó, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Bộ Công Thương đã đồng ý với đề xuất này của Bộ Y tế, thống nhất rằng đây là sản phẩm có hại cho sức khỏe thì phải cấm. Chúng tôi kiên trì với đề xuất sớm có khung khổ pháp lý để cấm sản phẩm này. Chưa bao giờ, Bộ Công Thương và cá nhân tôi đề xuất tiếp tục thí điểm đề án này. Đại biểu Lê Hoàng Anh (đoàn Gia Lai) nhớ hơi lâu nhưng chưa đúng với bản chất và tình hình, chúng tôi không đề nghị như thế", Bộ trưởng nêu.

Cũng theo ông Diên, thực tế thời gian qua, Bộ Công Thương luôn từ chối cấp phép kinh doanh, cấp đăng ký thông báo cho website thương mại điện tử kinh doanh thuốc lá thế hệ mới. Đồng thời, Bộ đã chỉ đạo lực lượng quản lý thị trường tăng cường kiểm tra và đã xử lý hàng trăm vụ việc, thu về cho ngân sách Nhà nước đối với khoản phạt cho loại hình kinh doanh sản phẩm này.

Bộ trưởng Bộ Công Thương đề xuất Quốc hội, Chính phủ sớm ban hành chính sách quản lý chặt chẽ, rõ ràng đối với loại sản phẩm này để khắc phục khoảng trống pháp lý, có thể sửa Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, hay là ban hành một luật mới để trên cơ sở đó các cấp, các ngành cùng vào cuộc để xử lý vấn đề triệt để theo kiến nghị của đại biểu.

Trong khi chưa có luật và chưa sửa đổi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ Công Thương sẽ chỉ đạo quản lý thị trường phối hợp với cơ quan chức năng, tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân buôn bán, tàng trữ, vận chuyển thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; phối hợp chặt chẽ lực lượng chức năng để tăng cường quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Trước đó, trả lời chất vấn đại biểu, Bộ trưởng Đào Hồng Lan đã đưa ra những con số báo động về tình trạng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đang gia tăng nhanh chóng, đặc biệt ở nhóm tuổi 15-24. Kết quả điều tra tại 34 tỉnh, thành cho thấy, tỷ lệ người sử dụng đã tăng gấp 18 lần so với trước đây lên 3,6% năm 2020, tập trung cao nhất ở 15-24 tuổi.

Bộ Y tế đã giao đơn vị chuyên môn tổng hợp nội dung nghiên cứu và đánh giá việc sử dụng thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử ảnh hưởng đến tim, gan, phổi và có thể gây loạn thần. Năm 2023, có 1.234 người phải điều trị liên quan tới thuốc lá điện tử...