Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng: “Chuyển đổi số chưa cần nghĩ đến những việc xa xôi”

Chia sẻ tại Hội thảo Hợp tác phát triển Công nghệ thông tin và Truyền thông tổ chức ở Phú Yên mới đây, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông (TT&TT) Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng chuyển đổi số cần thay đổi những thứ gần gũi nhất, thiết thực nhất trước khi nghĩ đến những công việc lớn lao hơn.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng, khi triển khai chuyển đổi số chưa cần nghĩ đến những việc xa xôi, chỉ cần nghĩ đến việc giải quyết những vấn đề liên quan đến bản thân, gia đình mình, làng xã mình, liên quan đến doanh nghiệp mình, tổ chức của mình, sau đó mới nghĩ đến những vấn đề quốc gia, toàn cầu.

“Tư duy làm sao để mẹ mình bán được nải chuối nhanh hơn, đỡ vất vả hơn, có lợi nhuận hơn là đã tốt lắm rồi. Bằng cách nghĩ như thế chuyển đổi số sẽ diễn ra nhanh hơn”, Bộ trưởng Hùng nhấn mạnh.

Bộ trưởng cho rằng Việt Nam cần hàng trăm nghìn công ty khởi nghiệp nhỏ, quy mô 5-10 người, đi sâu vào giải quyết những vấn để thường nhật của cuộc sống, với quy mô nhỏ, tại các làng, xã, tỉnh, thì quá trình chuyển đổi số sẽ diễn ra rất nhanh.

Cũng theo Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng,Việt Nam không trải qua 3 cuộc cách mạng trước, kinh nghiệm cũng không nhiều, điều này nếu nhìn một góc nào đó sẽ là lợi thế. Nhiều người nghĩ mình phải có nền tảng quá khứ thì đi nhanh hơn nhưng khi cuộc cách mạng xảy ra thì thường những người ít quá khứ sẽ đi nhanh hơn. Quá khứ thành công đôi khi là một gánh nặng.

Chẳng hạn, một nhà mạng vốn đã có hạ tầng 2G, 3G, 4G, nay yêu cầu phải xây mới nền tảng 5G quá tốn kém thì sẽ rất băn khoăn. Tuy nhiên một nhà mạng mới toanh chưa từng đầu tư gì cả có thể nhảy vào đầu tư ngay 5G không phải suy nghĩ, do đó sẽ bắt kịp rất nhanh.

Hoặc một hạ tầng đã đầu tư bao nhiêu năm nay, tốn hàng nghìn tỉ USD, đang vận hành tốt nhưng cần phải bỏ đi để xây dựng cho Cách mạng công nghiệp 4.0 thì chắc chắn sẽ rất khó ra quyết định khi đập đi để xây lại. Tuy nhiên nếu một tổ chức mới toanh không có nền tảng gì trước đó thì sẽ sẵn sàng hơn trong việc đầu tư công nghệ mới.

Về mặt tri thức, những quốc gia, tổ chức thành công sẽ tạo thành một hệ tri thức. Những kinh nghiệm và tri thức đó có thể dùng cho tương lai hay không sẽ là một vấn đề. Trong khi đó để làm cách mạng thì đôi khi phải tư duy ngược. Những người chưa có bài toán thành công trước đó thì sẽ tiếp thu kiến thức mới nhanh hơn.

Bộ trưởng lấy ví dụ người Nhật có tư duy làm gì cũng không được sai, do đó sản phẩm điện tử của người Nhật có chất lượng hoàn hảo, bán khắp thế giới.

Dù vậy, câu chuyện Cách mạng 4.0 hiện nay cần tư duy sai càng nhanh càng tốt và sai trên phạm vi nhỏ chấp nhận được. Đối với người Nhật chẳng hạn, thì việc chấp nhận sai có thể sẽ khó hơn, trong khi người Việt sẽ dễ dàng thử và sai, rút ra bài học nhanh.

Bộ trưởng cho rằng, ở Việt Nam với những vùng đất xa xôi như Phú Yên nhà đầu tư chưa tiếp cận tới lại là một lợi thế. Vì tỉnh này vẫn còn hoang sơ, vẫn còn “đất”, không bị đầu tư “lỗ chỗ”. Với một khoảng không gian rộng rãi chưa bị khai thác ngổn ngang như vậy, Phú Yên có thể quy hoạch để thử nghiệm nhiều thứ mới tốt hơn.

Bộ trưởng cũng chỉ ra khó khăn hiện tại của Phú Yên là nền tảng để sáng tạo. Chẳng hạn bà con vùng xa xôi hẻo lánh sẽ khó tiếp cận được nền giáo dục tốt nhất, khó điều mọi giáo viên giỏi nhất về vùng hẻo lánh. Như vậy có thể thử chương trình giáo dục trực tuyến. Đưa những chương trình giáo dục trực tuyến tốt nhất về đồng bào. Nếu thực hiện tốt việc này, Phú Yên có thể trở thành tỉnh đi đầu trong việc ứng dụng giáo dục qua mạng Internet.

“Hoặc việc thử nghiệm ô tô không người lái chẳng hạn. Phú Yên sẽ tốt hơn Hà Nội nhiều lần. Ở đây không có nhiều thứ để quan ngại như ở Hà Nội và cho thử nghiệm môi trường thực tế luôn”, Bộ trưởng đưa ví dụ.

Hoặc để trang bị cho người dân Phú Yên thành công dân điện tử, Bộ trưởng cho rằng chỉ cần phát triển hai thứ, đó là: Gia tăng tỷ lệ sở hữu smartphone của người dân, đồng thời đẩy mạnh chính phủ điện tử. Giải quyết được hai bài toán này việc chuyển đổi số của tỉnh sẽ diễn ra nhanh hơn.

Trả lời câu hỏi về cơ chế đào tạo nguồn nhân lực cho chuyển đổi số cần phải đổi mới như thế nào, Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng cho rằng cần có cách tiếp cận khác về vấn đề này.

Nếu chờ ngành giáo dục đổi mới thì sẽ mất nhiều năm, do đó việc đào tạo hiệu quả nhất hiện nay là đào tạo tại các doanh nghiệp. Đào tạo tại doanh nghiệp thực hiện song song với đổi mới giáo dục sẽ góp phần tạo ra nguồn nhân lực giỏi hơn, chứ không thể chỉ chờ ngành giáo dục.

Các doanh nghiệp có một lợi thế là có công việc thực tiễn và có cơ sở vật chất, có người đi trước. Việt Nam có 700.000 doanh nghiệp, chính những doanh nghiệp đó sẽ thực hiện nhiệm vụ đào tạo những người mới ra trường để có kỹ năng cần thiết phục vụ cho doanh nghiệp của mình.

Việc đào tạo nguồn nhân lực có thể thực hiện bằng nhiều cách, học ở nơi làm việc, học trên mạng, học qua các mối quan hệ xã hội, kết hợp với học tại trường học.

Bên cạnh đó, Bộ trưởng cho rằng cũng cần đưa chuyển đổi số vào giáo dục. Chẳng hạn không thể đòi hỏi hàng triệu giáo viên phải xuất sắc như nhau, do đó phải có giải pháp học trực tuyến, một giáo viên giỏi sẽ truyền đạt kiến thức và đánh thức khả năng học hỏi ở học sinh.

Song vẫn cần phải có một giáo viên hướng dẫn, cầm tay chỉ việc cho 30 học sinh tại lớp. Nghĩa là phải kết hợp giữa giáo viên giỏi truyền đạt kiến thức và những giáo viên tại lớp hướng dẫn học sinh học tập.

“Những tỉnh xa như Phú Yên có thể đào tạo những nhân sự hạt nhân. Cần chục người giỏi xuất sắc để truyền đạt cho nhiều người khác, sau đó cần có 1.000 hạt nhân khác nữa để hướng dẫn cho nhiều người khác nữa theo cấp số nhân. Như vậy chuyển đổi số sẽ hiệu quả hơn”, Bộ trưởng phát biểu.