"Điểm danh" TTHC qua Cơ chế Một cửa quốc gia gây tốn kém cho DN nhiều nhất

Đây là một phần kết quả đáng chú ý trong Báo cáo đánh giá mức độ hài lòng của doanh nghiệp và thời gian thực hiện thủ tục hành chính qua Cơ chế Một cửa quốc gia do Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Tổng cục Hải quan (Bộ Tài chính) và Dự án Tạo thuận lợi thương mại Thương mại của Cơ quan Phát triển Quốc tế phối hợp khảo sát.

Kết quả cuộc khảo sát này đã được ông Đậu Anh Tuấn - Trưởng Ban Pháp chế VCCI - thay mặt nhóm nghiên cứu công bố sáng 22/6/2020 tại Hội thảo công bố báo cáo Đánh giá mức độ hài lòng của doanh nghiệp và thời gian thực hiện thủ tục hành chính qua Cơ chế một cửa quốc gia.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, báo cso tổng hợp và phản ánh ý kiến của gần 3.100 DN về 12 TTHC - dịch vụ công có tần suất thực hiện nhiều nhất trên Cổng thông tin một cửa quốc gia. Những thủ tục trong diện đánh giá thuộc phạm vi quản lý Nhà nước của 5 Bộ, ngành: Bộ Công Thương, Bộ Giao thông vận tải, Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn. Bộ Y tế, Bộ Khoa học & Công nghệ.

"Đây là cuộc điều tra độc lập và rất khách quan, là sự hợp tác chặt chẽ và cầu thị của Tổng cục Hải quan - Bộ Tài chính, với sự tham gia của những DN đã trải nghiệm qua Cơ chế Một cửa quốc gia trong vòng 1 năm qua. Hai thông điệp quan trọng nhất của báo cáo này là đánh giá quá trình thực thi trên thực tiễn của DN đối với các TTHC xem DN được thụ hưởng như thế nào, chứ không đánh giá về chính sách, định hướng như các báo cáo trước đây; đồng thời hướng đến sự hài lòng của người dân và DN đối với các TTHC qua Cơ chế Một cửa quốc gia", ông Đậu Anh Tuấn chia sẻ.

Mục tiêu của nghiên cứu này nhằm phản ánh tình hình thực hiện các dịch vụ công qua Cơ chế MCQG; Thu thập phản hồi từ DN nhằm hỗ trợ công tác điều hành; Thúc đẩy cải cách TTHC, trọng tâm là các TTHC trên Cổng MCQG; Cải thiện quan hệ đối tác Hải quan - DN và góp phần hiện đại hóa trong hoạt động hải quan; Hướng tới tạo thuận lợi thương mại đối với hàng hóa XNK.

Kết quả cuộc khảo sát cho thấy, đa số các chức năng cơ bản trên Cổng MCQG hiện hoạt động tốt. Tỷ lệ DN đánh giá dễ/tương đối dễ thực hiện đối với các tính năng cơ bản như "tạo tài khoản và đăng nhập", "xem và in hồ sơ" lần lượt là 95% và 93%. Dù vậy, vẫn có một tỷ lệ đáng kể DN gặp khó khăn khi sử dụng cổng thông tin, chẳng hạn như 27% DN chưa hài lòng với tình trang hoạt động thiếu ổn định của Cổng do còn gặp những lỗi kết nối và khoảng 20% DN phản ánh tốc độ xử lý các tác vụ trên cổng còn chậm.

So sánh các thủ tục giữa các bộ, ông Đậu Anh Tuấn cho biết, các thủ tục thuộc Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp & Phát triển nông thôn dễ thực hiện hơn so với các thủ tục thuộc 3 bộ còn lại (Bộ Y tế, Giao thông vận tải, Khoa học & Công nghệ). Thủ tục "cấp chứng nhận xuất xứ ưu đãi C/O" và "Cấp giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật nhập khẩu, quá cảnh và vận chuyển nội địa" là 2 thủ tục dễ tiến hành nhất với chỉ khoảng 15% DN cho biết có gặp khó khăn,

Có 26% DN gặp trở ngại với thủ tục "kiểm tra chất lượng hàng hóa nhập khẩu". Các thủ tục "cấp giấy phép nhập khẩu trng thiết bị y tế" và "Cấp số tiếp nhận Phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm nhập khẩu" của Bộ Y tế có tỷ lệ DN gặp khó khăn trong thực hiện lần lượt ở mức 34% và 29%. Nguyên nhân chính của những khó khăn bao gồm: hệ thống xử lý thủ tục của Bộ quản lý chuyên ngành chưa "điện tử" hoàn toàn; tình trạng một số DN bị yêu cầu sửa đổi hồ sơ nhiều lần; thời gian các Bộ ngành xử lý hồ sơ của một số DN tương đối lâu.

Theo ông Đậu Anh Tuấn, về cơ bản, việc triển khai Cơ chế MCQG đã mang lại những thay đổi tích cực về thời gian và chi phí thực hiện TTHC cho DN, tuy nhiên sự thay đổi này không đồng đều giữa các thủ tục và các bộ ngành. Có 10 trong số 12 TTHC ghi nhận thời gian DN phải dành ra cho thực hiện thủ tục đã giảm đi. Số ngày tiết kiệm được so với phương thức truyền thống dao động trong khoảng từ 1 - 3 ngày và số ngày giải quyết TTHC nhìn chung đều nằm trong khoảng thời gian theo quy định của các văn bản pháp luật. 8 TTHC ghi nhận chi phí giảm đi đáng kể so với trước phương thức cũ. Tuy nhiên, có tỷ lệ đáng kể DN không nhận thấy thay đổi tích cực trong việc thực hiện thủ tục của Bộ Y tế trên Cổng MCQG so với phương thức cũ.

Đề cập đến mức độ tốn kém thời gian và chi phí ở mỗi khâu TTHC, ông Tuấn cho rằng, kết quả khảo sát đưa đến kết quả "khai báo thông tin hồ sơ trên Cổng MCQG là khâu ít tốn kém cho DN nhất. Kế đến là khâu "đánh giá sự phù hợp" của Nhà nước hoặc tư nhân cung cấp, trong đó về cơ bản dịch vụ đánh giá sự phù hợp do tư nhân cung cấp có mức tốn kém chi phí thấp hơn. Đáng lưu ý trong hầu hết các thủ tục, khâu "tiếp nhận và giải quyết hồ sơ" thuộc trách nhiệm của các bộ, ngành vẫn là khâu gây tốn kém thời gian và chi phí cho DN nhiều hơn cả.

Nghiên cứu cũng tổng hợp các kiến nghị của cộng đồng DN đối với Chính phủ và các bộ ngành. Cụ thể, các DN kiến nghị cần đẩy nhanh việc triển khai thanh toán điện tử, khắc phục các khó khăn của DN khi sử dụng chữ ký số và nâng cấp các chức năng giải đáp vướng mắc cho DN khi thực hiện TTHC và cung cấp thêm một số tiện ích hỗ trợ DN trên Cổng MCQG. Tổng cục Hải quan cần phối hợp với các bộ, ngành thúc đẩy việc xây dựng hệ thống công nghệ thông tin tập trung thay vì hê thống phân tán trong hiện tại.

Cộng đồng DN cũng đề xuất các bộ ngành cần triển khai thực chất việc cải cách hành chính, giải chi phí tuân thủ cho DN, đồng thời tiếp tục cải thiện tính minh bạch trong cung cấp thông tin tiến độ giải quyết hồ sơ, công khai kết quả, thống nhất và đơn giản hóa các biểu mẫu, giấy tờ dễ hiểu với DN và thực hiện chia sẻ dữ liệu giữa các bộ ngành trong giải quyết thủ tục cho DN. Các bộ ngành liên quan cần khẩn trương phối hợp với Tổng cục hải quan hoàn thành kế hoạch triển khai các TTHC năm 2019 và 2020 theo Quyết định số 1254/QĐ-TTg và các thông báo của Ủy ban 1899.