5 chiến lược tự cứu chính mình trong đại dịch

Đây là thời khắc khó khăn nhất, cũng giống như lịch sử các cuộc chiến tranh thế giới đã giải quyết triệt để mâu thuẫn trong tiến trình phát triển của nhân loại, để tạo ra một thế giới khác, một tương lai mới… Tư duy như vậy thì đối diện với đại dịch Covid-19 toàn cầu đang trở thành cơ hội lớn để nhìn ra giá trị cốt lõi, tiềm năng thực sự của từng cá nhân và tổ chức, vươn lên, không phải sau mà ngay trong những ngày nằm nhà và cách ly vì đại dịch này.

Các chủ doanh nghiệp ngoài việc chủ động khắc phục khó khăn, tự cứu mình trước, còn cần có tâm thế tích cực tìm kiếm thị trường thay thế, đa dạng hóa sản phẩm.

Đặc biệt, đây cũng là cơ hội để các đơn vị đổi mới phương thức kinh doanh, tự giải cứu chính mình bằng chiến lược khác, tạo lập hướng đi mới tận dụng các tiện ích thông minh của công nghệ 4.0. Những điều trước đây chúng ta vẫn còn trù trừ chưa quyết định vì bận và rối, lúc này sẽ sáng tỏ vì không còn lựa chọn khác ngoài việc phải chấp nhận “THAY ĐỔI"

Bài viết này từ một chuyên gia hàng đầu về chiến lược phát triển doanh nghiệp sẽ kể ra bằng những hành động đang “sát cánh, chung vai” cụ thể của mình với những doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) Việt Nam đang chao đảo, loay hoay tự cứu mình trong vòng xoáy khủng hoảng dịch bệnh.

Không phải là câu chuyện thần kỳ mà là những nỗ lực không mệt mỏi, ngày đêm trong mùa dịch với một tư duy và tâm thế khác, hy vọng sẽ góp phần tạo dựng một thế hệ tư duy mới cho một chương mới của lịch sử phát triển đất nước.

“Đây là một thời khắc lịch sử, sẽ không còn gì giống như trước đây”

Có nhiều người hỏi tôi, khi nào thì dịch Covid-19 sẽ kết thúc và mọi việc sẽ trở lại bình thường? Câu trả lời của tôi là “không bao giờ”. Lịch sử loài người qua các thời đại, nhiều cuộc chiến tranh, thiên tai hủy duyệt, đã, đang và sẽ chứng kiến những thời khắc đánh dấu bước rẽ của tương lai. Chúng ta gọi đó là thời khắc chia đôi ngả vươn lên hay còn ở lại khủng hoảng trầm trọng, hiện tại đang chính là thời khắc này.

Gần 4 tháng vừa qua, đại dịch Covid-19 đang gây thiệt hại trên toàn thế giới và chưa có dấu hiệu dừng lại. Nó không giới hạn ngành nghề, phạm vi, lĩnh vực hay các quốc gia. Các doanh nghiệp Việt Nam và toàn cầu cũng chịu ảnh hưởng nặng nề và nhiều thiệt hại lớn. Tuy nhiên, xét về ảnh hưởng tiêu cực hay tích cực cũng như mức độ tác động thì còn phụ thuộc vào ngành nghề cụ thể. Ai có thể cứu chúng ta lúc này ngoài chính chúng ta?

Có thể nói những ngành đang nhận được ảnh hưởng tích cực “không mong đợi” từ Covid-19 đó là y tế, dược, thực phẩm, thương mại điện tử và chuỗi cung ứng, chuyển phát, bán lẻ,... Những nhu cầu thiết yếu của con người như ăn, mặc, ở sẽ lên ngôi trước tiên sau đại dịch. Con người ngộ ra rằng những lúc như thế này, tiền và tài sản có nhiều mấy cũng chưa chắc mua được sự an toàn cho cá nhân nếu cả cộng đồng ngoài kia hoạn nạn, các đối thủ lúc này cần mở rộng vòng tay thành đối tác của nhau để cùng vượt qua hoạn nạn.

Trong giai đoạn này mối quan tâm chính của đa số là vật tư y tế (khẩu trang, nước rửa tay, dung dịch sát khuẩn…) và các nhu yếu phẩm. Ngoài ra, việc hạn chế đi lại cũng làm nhu cầu đặt và nhận hàng online tăng mạnh, ngành thương mại điện tử có cơ hội phát huy và chiếm chỗ đứng trong thói quen mua hàng của người tiêu dùng.

Theo cuộc khảo sát vừa được Infocus Mekong Research công bố, thương mại điện tử chỉ chiếm 5% giá trị bán lẻ trong năm 2019, đến 2020 hơn 76% người tiêu dùng mua sắm ít nhất một lần trong vòng ba tháng qua và đạt mức tăng trưởng hơn 20% so với cùng kỳ.

Dịch Covid-19 đang ảnh hưởng đến hành vi mua sắm, người tiêu dùng muốn tránh xa đám đông nhiều hơn, hạn chế đi đến siêu thị, trung tâm mua sắm, các dịch vụ trực tuyến vì thế sẽ ngày càng phát triển và thu hút thêm nhiều khách hàng mới đến dịch vụ của họ. Do đó, tăng trưởng trong ngành này sẽ có nhiều đột phá thời gian tới. Tương tự như vậy, các ngành khác sẽ phải xem xét, đánh giá lại tất cả các tác động từ toàn cầu đến nội tại từng doanh nghiệp để xác định xu thế và hướng đi sắp tới sẽ ra sao?

Công tác nghiên cứu và triển khai chiến lược một cách bài bản, chính xác trong lúc này lại quan trọng hơn bao giờ hết. Đã qua rồi kiểu làm ăn "hên-xui" và bốc thuốc theo cảm tính, lúc này đây, sự tính toán chiến lược nếu “sai một ly – sẽ đi một dặm” và khó có thể cứu vãn.

Covid-19 tác động rất tiêu cực đến toàn bộ nền kinh tế, trong đó các lĩnh vực như là sản xuất, xuất khẩu và dịch vụ đang phải gánh chịu những thiệt hại lớn nhất và một trong những ngành nghề điển hình của bài viết này đã và đang phải đối mặt với rất nhiều khó khăn đó chính là ngành thời trang, may mặc.

Theo như tính toán nếu dịch Covid-19 kết thúc vào giữa tháng 5/2020 thì ngành dệt may Việt Nam có thể thiệt hại khoảng 11.000 tỷ đồng, trong đó từ 30 – 50% lao động cũng sẽ thiếu việc làm trong khoảng thời gian này?

Trong nhiều tháng qua, các doanh nghiệp thời trang và may mặc đang loay hoay tồn tại và tìm cho mình một lối đi riêng nhưng không phải ai cũng làm được. Đến thời điểm này một số doanh nghiệp lớn trong số đó đã phải đóng cửa, ngừng hoạt động và thậm chí có những doanh nghiệp đã tuyên bố phá sản. Để vượt qua giai đoạn này nhiều đơn vị doanh nghiệp đã chủ động tìm cách tự cứu mình.

5 chiến lược giúp Công ty thời trang GenViet “tự cứu chính mình”

Là một thương hiệu thời trang chuyên về Jeans với hơn 10 năm có mặt trên thị trường, GenViet đã có hệ thống phân phối hơn 80 điểm bán trên toàn quốc và trở thành đơn vị uy tín về sản xuất trong và ngoài nước. Tiềm lực mạnh nhưng ít ai biết rằng cách đây một tháng đã rơi vào khủng hoảng nghiêm trọng vì Covid-19.

Nhà máy đang sản xuất gia công cho các thương hiệu nước ngoài đã phải dừng lại bởi đối tác tại thị trường Mỹ và EU sẽ tạm ngưng nhận hàng trong khoảng thời gian này. Hệ thống bán lẻ phải đóng cửa toàn bộ theo yêu cầu của chính phủ để đảm bảo an toàn cho cộng đồng. Tất cả các nguồn thu dường như đã khép lại, doanh thu sụt giảm 70%. GenViet đứng trước thách thức vừa phải xoay sở ổn định sản xuất, duy trì hoạt động vừa phải tìm giải pháp giữ chân người lao động.

Đứng trước tình thế nguy nan, ban lãnh đạo trong công ty và các cố vấn đã lao tâm khổ tứ tìm giải pháp “tự giải cứu” để “giảm đau kinh tế” và đây cũng là cơ hội cho GenViet vượt qua “cái bóng của chính mình”, đổi mới phương thức kinh doanh, “tự giải thoát” bằng các ứng dụng của công nghệ số của thời đại công nghệ 4.0.

Thứ nhất là tăng cường tần suất quản trị với EXCO và các tổ chuyên gia giàu kinh nghiệm nhất.Nhân duyên với GenViet như một định mệnh, trong những tháng chuẩn bị công tác tái cấu trúc từ cuối năm 2019 do kinh doanh giảm sút, tổ chuyên gia do tư vấn trưởng là tôi - Nguyễn Hữu Thái Hòa - được mời cùng tham gia quản trị với bộ máy thường trực EXCO giúp việc cho Tổng giám đốc Nguyễn Huy Dũng cùng điều hành công ty.

GenViet đã bắt đầu thực hiện các phương thức chuẩn đoán bệnh, định vị các ưu tiên giải quyết chính từ trong nội bộ ban lãnh đạo công ty theo 3 hướng lớn: Tái cấu trúc hệ thống cửa hàng, kinh doanh nội địa và xây dựng, kiểm soát tốt hệ thống cung ứng, tồn kho bằng số hóa big data với công nghệ 4.0, thay đổi cơ cấu tổ chức doanh nghiệp theo hướng cổ phần hóa mời cổ đông lớn quốc tế để hướng ra cộng đồng bằng một thương hiệu toàn cầu.

Dự án tái cấu trúc GenViet đang triển khai thì đụng phải mùa đỉnh dịch Covid-19, đương nhiên phải điều chỉnh hướng ưu tiên. Tuy nhiên kỳ lạ thay, chính lúc này, nội lực quản trị của doanh nghiệp trở nên tối quan trọng hơn bao giờ hết, thay vì tác động tiêu cực, chán nản, mất tinh thần vì bị cách ly, doanh số sụt giảm,… tập thể ban lãnh đạo GenViet lúc này lại bận rộn, họp hành (online-offline) tần suất căng nhiều hơn trước, hàng tuần, kế hoạch đối phó, giải cứu công ty, chuyển hướng sản xuất khẩu trang, định vị thương hiệu, xây dựng chuỗi kinh doanh online “đến tận nhà khách hàng”,… lại sôi sục triển khai, cập nhật liên tục.

Ban lãnh đạo công ty đã dự trù ngân sách và cùng các chuyên gia theo sát hàng tuần các chuyển biến của tình hình, tận dụng tối đa từng giai đoạn, thời gian ngừng kinh doanh để bổ túc các khiếm khuyết quản trị trong bộ máy, cách làm và kiểm soát ngân sách, những lãng phí và bất hợp lý trong tính toán chuỗi cung ứng, tồn kho, sản xuất,… lúc này được phơi bày và phân tích kỹ lưỡng hơn bao giờ hết.

Dù biết khó khăn vẫn còn quá lớn phía trước nhưng tập thể GenViet lúc này đang rất đồng lòng nhìn thẳng vào nội lực, chui vào thùng rác doanh nghiệp để hiểu cặn kẻ những điều mà một tổ chức quản trị kiểu cũ đã quá thờ ơ trước đây. Doanh nghiệp bắt đầu tự lột xác chính mình.

Thứ hai là tập trung đẩy mạnh đầu tư vào hệ thống bán hàng online.Có thể nhận thấy, trong khi offline sụt giảm nghiêm trọng và “đóng băng” thì các chỉ số thương mại điện tử không có dấu hiệu bị ảnh hưởng. Cụ thể như việc đặt hàng qua Facebook, Website, Zalo... vẫn tăng 40%.

Vậy nên, chúng tôi quyết định đầu tư ngân sách vào hoạt động này và mở rộng bán hàng trên các sàn thương mại điện tử như Shopee, Tiki, Lazada.... kết hợp với việc tích cực đẩy mạnh các chương trình khuyến mại để người tiêu dùng có thể dễ dàng tiếp cận sản phẩm mới phù hợp với điều kiện kinh tế mùa dịch.

Với tư duy không coi chương trình khuyến mãi chỉ để kích cầu ngắn hạn, các chương trình của chúng tôi được phân bổ theo chiến lược tổng thể, tích hợp online – offline để tạo điều kiện bứt phá sau khi thời kỳ dịch bệnh qua đi.

Nếu theo tính toán của ban lãnh đạo là chính xác, toàn bộ nỗ lực chuyển mình này sau dịch sẽ trở thành giá trị gia tăng góp phần vào tăng trưởng mới thêm 20-25% nếu so sánh cùng kỳ của 2019.

Thứ ba là xây dựngchương trình “giải cứu công ty” và “đội ngũchiến binh” thời Covid-19.Như mọi doanh nghiệp, GenViet cũng tự giác cùng với tập thể cán bộ, nhân viên và lãnh đạo, chuyên gia tổ chức chương trình “giải cứu công ty” - tự cam kết cắt giảm lương theo định mức thu nhập, cao nhất là giảm 40 - 50% trong 2 tháng dịch để cứu công ty, giữ lấy công việc cho cả nghìn con người, quỹ dự phòng, bảo hiểm và mọi sự phòng thủ tốt nhất được tính đến để cùng quyết tâm cứu lấy doanh nghiệp.

Điều khác biệt là sự vào cuộc mạnh mẽ của truyền thông nội bộ, các trang tin và cập nhật thông điệp của tổng giám đốc mỗi tuần đến cán bộ nhân viên, ai cũng hy vọng sau dịch tương lai sẽ tốt và khác hơn năm trước.

Chương trình giải cứu công ty là một cách quyết liệt – giống như một số nơi khác đã làm, nhưng thường quá cực đoan, sếp giao số cắt giảm, không thực hiện được đủ thì nghỉ việc. Ở GenViet, mọi người cố gắng thương lượng, lấy ý kiến chuyên gia qua tổ điều hành thường trực EXCO biểu quyết để tránh các xung đột tâm lý về quyền lợi của chủ doanh nghiệp và người lao động.

Đứng trước nguy cơ tồn kho hàng sản xuất cho mùa vụ 2020 chưa kịp có cơ hội xuất hiện trên thị trường do dịch bệnh, ngoài kênh bán hàng online thì chúng tôi phát động chương trình “chiến binh GenViet thời Covid”.

Theo đó, mỗi nhân viên sẽ là một chiến binh bán hàng đưa sản phẩm của GenViet tới tận tay người tiêu dùng. Ngoài nhiệm vụ cao cả đồng hành với công ty vượt qua giai đoạn khó khăn, chương trình này còn góp phần đem lại thu nhập bằng chiết khấu nội bộ cho cán bộ công nhân viên trong công ty. Tất cả cùng chung tay bán hàng trong thời khắc dịch bệnh, đầu tiên là bán cho chính người thân, bạn bè, gia đình mình,… theo đúng phương châm, tự cứu chính mình.

Thứ tư là tái cấu trúc phong cách thời trang mùa dịch, lấy khẩu trang làm điểm nhấn. Đặc biệt với thế mạnh là thương hiệu chuyên về Jeans chúng tôi cho ra đời dòng sản phẩm khẩu trang thời trang Jeans kháng khuẩn, kháng nước và chống tia UV làm điểm nhấn mới lạ trên thị trường.

Nhân thời gian vướng dịch, và nhu cầu giảm, phòng phát triển mẫu lại có thời gian tập trung nhờ các chuyên gia hổ trợ chuẩn hóa lại quy trình hoạt động theo các chuẩn quốc tế về phát triển sản phẩm từ F0-F1-F2 từ sản xuất thử nghiệm đến hàng loạt số lượng lớn, từ quy trình gia công đến sản xuất lớn cho thương hiệu riêng, hướng tới hợp lý hóa mọi quy trình triển khai và thay đổi căn bản tư duy cả chuỗi thiết kế và phát triển mẫu, trở thành đơn vị đầu tàu quan trọng cho cả chuỗi phát triển thời trang.

Thứ năm là chuyển từ hình thức làm việc tại văn phòng sang online làm việc tại nhà.Trước những khuyến cáo của Bộ Y tế và quy định của Thủ tướng Chính phủ cũng như chỉ đạo của Chủ tịch UBND thành phố Hà nội về việc tránh tiếp xúc nơi đông người như cơ quan, nơi làm việc để bảo vệ sức khỏe của bản thân và cộng đồng, các cơ sở làm việc đều phải chấp hành. Tuy nhiên, điều này có thể dẫn đến sự đình trệ công việc của công ty. Vào lúc này, làm việc online được coi là bước đi sáng suốt đối với thực tại.

Tất cả công việc đều được quản lý trên phần mềm chuyên nghiệp, mỗi nhân viên thường xuyên cập nhật và nhận việc qua ID của mình. Giải pháp họp online không cần gặp mặt trực tiếp, lãnh đạo và nhân viên của mình vẫn có thể trao đổi công việc với nhau “face to face” qua màn hình máy tính, điện thoại, hay bất kỳ thiết bị điện tử nào được kết nối Internet. Có thể thấy, họp online là hoạt động góp phần nâng cao hiệu quả, giảm chi phí hành chính và duy trì hoạt động ổn định của các công ty trong các trường hợp gián đoạn do dịch bệnh gây ra.

Kết hợp phương thức làm việc và bán hàng online - offine, khơi dậy nguồn lực tiềm ẩn và đẩy mạnh lợi thế là phương thuốc giải cứu của GenViet để chèo chống vượt qua thời đại dịch và sẵn sàng trong giai đoạn phục hồi.

Hiệu quả công việc trên mỗi cán bộ nhân viên lúc này lại quan trọng hơn bao giờ hết, khác xa tư duy vào công ty ngồi đếm thời gian trôi nhanh đến hết giờ, về nhà, … một lần nữa tư duy công việc trong mọi hoạt động lại bắt đầu đổi khác, một phương thức tác nghiệp mới ra đời, và chắc chắn sẽ không còn như cũ nữa.

(*) Bài viết thể hiện quan điểm của chuyên gia chiến lược Nguyễn Hữu Thái Hoà - nguyên Giám đốc chiến lược VNPT