Bổ sung thông tin 76.000 doanh nghiệp để tính lại quy mô GDP

Buổi làm việc giữa Tổng cục Thống kê với các cơ quan báo chí ngày 16/8 diễn ra trong bối cảnh có nhiều ý kiến từ các chuyên gia bày tỏ quan ngại việc điều chỉnh số liệu về GDP có thể khiến các chỉ tiêu về nợ công thấp xuống tạo dư địa vay nợ nhiều hơn; thu nhập bình quân đầu người tăng về mặt con số nhưng không có sự cải thiện thực chất.

Theo ông Nguyễn Bích Lâm, Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, hiện nay tổng cục đang tiến hành đánh giá lại quy mô GDP. Song việc làm này không phải là cách tính mới mà nhằm tính đúng, tính đủ và tính so sánh GDP theo các năm. Đây cũng là nhiệm vụ thường xuyên và định kỳ của bất kỳ một cơ quan thống kê quốc gia nào trên thế giới.

Ông Nguyễn Bích Lâm khẳng định đánh giá lại quy mô GDP chưa tính tới các hoạt động kinh tế ngầm và kinh tế bất hợp pháp

Việc đánh giá lại quy mô GDP lúc này theo ông Lâm là đúng thời điểm, nhiệm vụ cần thiết bởi nguồn thông tin đầu vào phục vụ biên soạn chỉ tiêu GDP hàng năm chưa đầy đủ. Sự phát triển mạnh mẽ của khu vực kinh tế ngoài nhà nước chưa được phản ánh kịp thời và đầy đủ trong dữ liệu của các cơ quan quản lý nhà nước có liên quan.

Có 76.000 nghìn doanh nghiệp đã được bổ sung để đánh giá lại quy mô GDP. Số doanh nghiệp này đều là bổ sung mới do trước đây chưa có thống kê bởi không thu được thông tin.

Lãnh đạo Tổng cục Thống kê cho biết, có những doanh nghiệp quy mô lớn, hoạt động rất hiệu quả nhưng việc điều tra hàng năm để tiếp cận thông tin lại rất khó khăn. Họ không cung cấp thông tin hoặc khai thấp hơn thực tế khiến công tác thống kê gặp nhiều khó khăn. Cơ quan thống kê chỉ có thể truy cập vào website hoặc lấy thông tin của tổng cục thuế, số liệu từ Sở Kế hoạch và đầu tư mới có thông tin về doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, các hộ kinh doanh cá thể chiếm số lượng rất lớn nhưng cũng rất khó thu thập thông tin hoặc họ cung cấp thông tin về kết quả kinh doanh thấp hơn thực tế.

Trong điều tra thống kê, nguồn thông tin chủ yếu và quan trọng của cơ quan thống kê, điều tra mẫu hàng năm có thể phản ánh được xu hướng phát triển của từng ngành, từng lĩnh vực nhưng chưa phản ánh đầy đủ toàn diện về quy mô giá trị tăng thêm của các ngành kinh tế và quy mô GDP toàn bộ nền kinh tế.

Phương pháp thu thập thông tin thống kê truyền thống và những hạn chế, bất cập trong chia sẻ thông tin từ hồ sơ hành chính giữa các bộ, ngành và cơ quan quản lý các cấp dẫn đến số liệu thống kê chưa phản ánh kịp thời sự thay đổi về quy mô và tình hình kinh tế - xã hội hàng năm.

Hiện có ba phương pháp dùng để biên soạn chỉ tiêu thống kê tổng sản phẩm trong nước gồm phương pháp sản xuất, phương pháp sử dụng và phương pháp thu nhập. Tổng cục Thống kê đang sử ba phương pháp này trong tính toán GDP. Hàng quý dùng phương pháp sản xuất và phương pháp sử dụng và 5 năm sử dụng phương pháp thu nhập.

Việc đánh giá lại quy mô GDP được thực hiện theo phương pháp sản xuất, vì vậy không phải là cách tính mới, hoàn toàn không có sự thay đổi về phương pháp tính. Cách tính GDP của Việt Nam được thực hiện theo đúng thông lệ quốc tế.

GDP là chỉ tiêu kinh tế vĩ mô quan trọng, đánh giá lại quy mô GDP nhằm phản ánh xác thực quy mô, năng lực của nền kinh tế, nâng cao vị thế kinh tế của đất nước trong khu vực và trên thế giới.

Đánh giá lại quy mô GDP vào thời điểm này cũng sẽ giúp đưa ra những định hướng đúng cho phát triển đất nước trong 10 năm tới và cụ thể hóa giai đoạn 5 năm 2021 - 2025.

Hiện, phạm vi đánh giá lại quy mô GDP chỉ xem xét, rà soát các hoạt động kinh tế thuộc phạm vi sản xuất theo quy định của Việt Nam, không đề cập tới các hoạt động kinh tế ngầm và kinh tế bất hợp pháp.

Đánh giá lại quy mô sẽ tạo ra mức tăng đáng kể trong tổng giá trị GDP

Theo ông Lâm, kết quả đánh giá lại quy mô GDP sẽ tác động đến các chỉ tiêu kinh tế vĩ mô của nền kinh tế: Tạo ra mức tăng đáng kể trong tổng giá trị GDP và GDP bình quân đầu người, từ đó tác động đến định hướng phát triển kinh tế - xã hội trong các giai đoạn tiếp theo.

Sự gia tăng GDP bình quân đầu người có thể dẫn đến sự thay đổi trong mô hình tiêu dùng hộ gia đình do ước tính mức sống cao hơn hoặc đạt nhanh hơn đến mức quốc gia có thu nhập trung bình cao.

Việc đánh giá lại quy mô GDP sẽ không tác động đến mục tiêu tăng trưởng GDP trong kế hoạch và chiến lược phát triển kinh tế - xã hội do tốc độ tăng trưởng kinh tế qua các năm có sự thay đổi rất nhỏ.

Đánh giá lại quy mô GDP cũng làm thay đổi cơ cấu GDP, tăng tỷ trọng khu vực công nghiệp, xây dựng và dịch vụ; giảm tỷ trọng khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản. Các chỉ tiêu chất lượng tăng trưởng được cải thiện, tuy nhiên mức thay đổi không lớn.

Bên cạnh đó, đánh giá lại quy mô GDP sẽ phản ánh số liệu thấp hơn đối với nhiều chỉ tiêu tài chính/tài khóa: tỷ lệ thu ngân sách nhà nước so với GDP, tỷ lệ thuế so với GDP, tỷ lệ chi ngân sách nhà nước so với GDP, tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước so với GDP, tỷ lệnợ công, nợ Chính phủ và nợ nước ngoài so với GDP.

Sự thay đổi có thể cho thấy khả năng mở rộng dư địa cho thu ngân sách và thuế, cũng như chi tiêu và vay của Chính phủ.

Tuy nhiên, theo ông Lâm, khả năng tác động là thấp vì trong thực tế thu ngân sách và thuế dựa trên thu thuế/phí, các tỷ lệ thu liên quan và được quy định bởi các văn bản pháp luật.