Cải cách thuế và hải quan ảnh hưởng lớn nhất tới môi trường kinh doanh

Tại tọa đàm “Hoàn thiện chính sách thuế, hải quan, thúc đẩy doanh nghiệp phát triển” ngày 16/10 tại Hà Nội, ông Phạm Thu Phong – Tổng Biên tập Tạp chí Kinh tế - Tài chính nhấn mạnh, trong 1 năm qua, Bộ Chính trị đã ban hành 7 nghị quyết chiến lược, trong đó có Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới.

“Ngành thuế và hải quan không chỉ bảo đảm nguồn thu chủ yếu cho ngân sách nhà nước, mà còn trực tiếp tạo dựng môi trường kinh doanh minh bạch, công bằng, thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp", ông Phạm Thu Phong nói.

Cải cách hành chính và chuyển đổi số của ngành tài chính đã mang lại kết quả thiết thực, lấy người nộp thuế làm trung tâm, hướng tới phục vụ hiệu quả người dân và doanh nghiệp.

Đánh giá về tác động của chính sách thuế và hải quan đối với doanh nghiệp, ông Đậu Anh Tuấn – Phó Tổng Thư ký, Trưởng Ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, đây là hai lĩnh vực có ảnh hưởng sâu rộng nhất tới môi trường kinh doanh.

“Nếu như cải cách ở các ngành khác chỉ tác động đến một bộ phận doanh nghiệp, thì cải cách của ngành thuế, hải quan chắc chắn ảnh hưởng đến toàn bộ doanh nghiệp và người dân. Chính vì vậy, đây cũng là những lĩnh vực cải cách khó khăn nhất”, ông Tuấn nhận định.

Theo ông Tuấn, quá trình cải cách của ngành tài chính không phải diễn ra trong ngày một ngày hai, mà là một hành trình dài với sự kiên trì và chủ động. Ông dẫn chứng, ngay từ khi triển khai Hệ thống VNACCS/VCIS hay hóa đơn điện tử, ngành đã phải vượt qua vô vàn khó khăn, nhưng kết quả đạt được hiện nay “đã tạo ra thay đổi mang tính hệ thống”.

“Nhiều tập đoàn, doanh nghiệp nước ngoài khi làm việc với VCCI đều bày tỏ ấn tượng mạnh mẽ trước những chuyển đổi trong lĩnh vực tài chính của Việt Nam, đặc biệt là việc triển khai hóa đơn điện tử – điều không phải quốc gia nào cũng làm được", ông Tuấn chia sẻ.

Bên cạnh những kết quả đạt được, đại diện VCCI cũng đánh giá cao văn hóa lắng nghe và đối thoại của ngành tài chính trong quá trình xây dựng và sửa đổi chính sách. Ngay cả khi thời gian xây dựng Luật Quản lý thuế rất ngắn, Bộ Tài chính và Cục Thuế vẫn dành thời gian ngồi lại với doanh nghiệp để trao đổi, lấy ý kiến. Tinh thần tham vấn rộng rãi, cầu thị này đã trở thành một nét văn hóa của ngành.

Diễn đàn đối thoại giữa doanh nghiệp với ngành thuế, hải quan do VCCI phối hợp Bộ Tài chính tổ chức hàng năm suốt gần 20 năm qua là minh chứng cho tinh thần cầu thị đó.

“Những cuộc đối thoại định kỳ từ xây dựng chính sách đến tháo gỡ vướng mắc đã hình thành văn hóa gặp gỡ, trao đổi cởi mở. Đây là đặc thù của ngành Tài chính và cũng là nguyên nhân cho những thay đổi tích cực thời gian qua”, Phó Tổng thư ký VCCI khẳng định.

Cung cấp thông tin cụ thể về chính sách thuế mới, ông Đặng Ngọc Minh – Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế cho biết, nhiều quy định mới đã được ban hành nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp.

Theo đó, Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) 2025 áp dụng thuế suất linh hoạt, giảm còn 15% cho doanh nghiệp có doanh thu dưới 3 tỷ đồng/năm, 17% cho doanh nghiệp có doanh thu từ 3–50 tỷ đồng; doanh nghiệp nhỏ và vừa mới thành lập được miễn thuế 3 năm đầu.

Ngành thuế cũng đang đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, với 99,38% doanh nghiệp khai thuế điện tử, 176 nhà cung cấp nước ngoài đăng ký và kê khai thuế tại Việt Nam, cùng 471 sàn thương mại điện tử kết nối dữ liệu phục vụ quản lý.

Đáng chú ý, từ ngày 1/1/2026, phương pháp tính thuế khoán đối với hộ kinh doanh sẽ được xóa bỏ, thay bằng phương pháp kê khai – bước đi căn bản hướng tới minh bạch và bình đẳng giữa các thành phần kinh tế.

Từ góc độ quản lý hải quan, ông Trần Đức Hùng – Phó Cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan, Cục Hải quan cho biết, chỉ riêng năm 2025, ngành đã rà soát toàn bộ 214 thủ tục hành chính, đề xuất cắt giảm, đơn giản hóa 39 thủ tục và bãi bỏ 15 điều kiện kinh doanh không cần thiết.

Ngành cũng chuyển mạnh sang quản lý rủi ro, kiểm tra sau thông quan, hướng tới mục tiêu đến năm 2030 “giảm tiền kiểm, tăng hậu kiểm”; phấn đấu đến năm 2026 tỷ lệ luồng Đỏ dưới 5%, luồng Xanh đạt 70%.

“Phần lớn quy trình nghiệp vụ sẽ được xử lý tự động trong mô hình hải quan số, hải quan thông minh. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm chi phí mà còn tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho doanh nghiệp", ông Hùng nhấn mạnh.