Cấm ủy thác xuất khẩu gạo khiến doanh nghiệp nhỏ khó tìm thị trường

Trên cơ sở tổng hợp ý kiến từ cộng đồng doanh nghiệp, VCCI đã chỉ ra nhiều điểm bất cập trong dự thảo Nghị định quy định kinh doanh xuất khẩu gạo do Bộ Công Thương soạn thảo, có nguy cơ kìm hãm sự phát triển của các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang nỗ lực thâm nhập các thị trường ngách.

Gây khó cho doanh nghiệp nhỏ tìm kiếm thị trường mới

Điểm đáng chú ý nhất là đề xuất bãi bỏ quy định cấm doanh nghiệp chưa có giấy phép ủy thác xuất khẩu cho doanh nghiệp đã có giấy phép quy định tại Điều 3.3 của dự thảo.

Theo VCCI, quy định này chưa phù hợp với thực tiễn. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa rất năng động trong việc tìm kiếm các thị trường mới như châu Âu, Canada, Trung Đông. Đây là những thị trường yêu cầu số lượng gạo ít nhưng chất lượng cao và có giá tốt. Khách hàng tại các thị trường này như siêu thị, chuỗi cửa hàng cũng thường tìm kiếm nhà cung cấp đa dạng nông sản, không chỉ riêng gạo.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp này rất khó đáp ứng các điều kiện kinh doanh xuất khẩu gạo với chi phí đầu tư lớn cho kho chứa, cơ sở xay xát. Do đó, việc ủy thác xuất khẩu cho một doanh nghiệp đủ điều kiện là giải pháp tối ưu.

"Quy định cấm ủy thác sẽ hạn chế cơ hội của các doanh nghiệp nhỏ. Đã có trường hợp doanh nghiệp phải tính đến phương án 'đẩy' khách hàng sang mua gạo của Thái Lan, Campuchia vì điều kiện kinh doanh của họ thông thoáng hơn. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến kim ngạch xuất khẩu gạo Việt Nam mà còn có thể đẩy nhiều doanh nghiệp đến nguy cơ đóng cửa", VCCI nêu.

VCCI cũng lưu ý, việc ủy thác xuất khẩu hoàn toàn phù hợp với Luật Thương mại vì gạo không thuộc danh mục hàng hóa cấm xuất khẩu.

Đơn giản hóa thủ tục, phân cấp mạnh mẽ về địa phương

Nhằm thực hiện tinh thần cải cách của Chính phủ, VCCI kiến nghị sửa đổi hai quy định quan trọng:

Thứ nhất, phân cấp thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện xuất khẩu gạo về địa phương. Thay vì tập trung tại Bộ Công Thương, VCCI đề xuất giao thẩm quyền này cho UBND cấp tỉnh hoặc Sở Công Thương. Thực tế, các doanh nghiệp xuất khẩu gạo chủ yếu ở Đồng bằng sông Cửu Long, việc phải ra Hà Nội để làm thủ tục gây tốn kém chi phí và thời gian. Trong khi đó, việc kiểm tra điều kiện kho bãi, máy xay xát vẫn do Sở Công Thương địa phương thực hiện. Phân cấp sẽ giúp giảm tải thủ tục hành chính một cách hiệu quả.

Thứ 2, bãi bỏ thời hạn 5 năm của Giấy chứng nhận. Dự thảo yêu cầu doanh nghiệp phải xin cấp lại giấy phép sau mỗi 5 năm. Tuy nhiên, VCCI cho rằng điều này là không cần thiết vì các Sở Công Thương đã có cơ chế kiểm tra định kỳ và thu hồi giấy phép nếu doanh nghiệp không còn đáp ứng điều kiện.

Ngoài ra, VCCI cũng góp ý về các trường hợp thu hồi giấy phép xuất khẩu gạo. Theo đó, việc thu hồi giấy phép do không báo cáo về duy trì mức dự trữ lưu thông là một chế tài quá nặng. VCCI cho rằng đây là vi phạm hành chính và chỉ nên áp dụng hình thức xử phạt, kể cả ở mức cao, thay vì "khai tử" hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, VCCI đề nghị bãi bỏ quy định thu hồi giấy phép "theo đề xuất của cơ quan chức năng" (Điều 8.1.k). Quy định này bị cho là mơ hồ, không rõ ràng về căn cứ và có thể tạo ra sự tùy tiện trong quá trình thực thi.

VCCI mong muốn cơ quan soạn thảo sẽ cân nhắc các góp ý trên để hoàn thiện dự thảo, tạo một hành lang pháp lý thông thoáng, thuận lợi, hỗ trợ doanh nghiệp gạo Việt Nam phát triển bền vững trên thị trường quốc tế.